AN EVALUATION ON THE ORIGINALITY OF AL-KHAṬĪB AL-BAGHDĀDĪ’S BOOK NAME OF AL-FAQĪH WA AL-MUTAFAQQİH

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 1 - 12. Yıl Özel Sayısı, 230 - 247, 31.03.2020

Davut Eşit

https://doi.org/10.26791/sarkiat.683412

Cited By: 2

Öz

Al-Khaṭīb al-Baghdādī is a scholar who has come to the forefront with his identity as a muḥaddis̱ (science of hadith) and historian and works in these fields. The interest of al-Khaṭīb al-Baghdādī has not only been limited to hadith and history, but has written works in many different fields. His most famous work in the field of fiqh is al-Faqīh wa al-mutafaqqih. Most of the work is about uṣūl al-fiqh, but many different topics that are not included in classical uṣūl al-fiqh style works are covered. The original value of this work, be written by science of hadith and historian in the field of the uṣūl al-fiqh, constitutes the main discussion topic of the article. In this respect, it will be tried to determine the difference or similarity of al-Faqīh wa al-mutafaqqih from classical uṣūl- al-fiqh works. After determining the original quality of the work, it will be discussed whether there is a uṣūl al-fiqh understanding specific to al-Khaṭīb al-Baghdādī.

Anahtar Kelimeler

Al-Khaṭīb al-Baghdādī, Uṣūl al-fiqh, Al-Faqīh wa al-mutafaqqih, Abū Isḥāq al-Shīrāzī, Originality

ḪAṬÎB EL-BAĠDÂDÎ’NİN EL-FAḲÎH VE’L-MUTEFAḲḲİH ADLI ESERİNİN ÖZGÜNLÜĞÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Ḫaṭîb el-Baġdâdî, muhaddis ve muerrih kimliğiyle ön plana çıkan bir âlimdir. Baġdâdî’nin ilgi alanı sadece hadis ve tarihle sınırlı kalmamış, birçok farklı alanda da eser yazmıştır. Fıkıh alanındaki en meşhur eseri el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih’tir. Eserin büyük bölümü fıkıh usûlüne dairdir, ancak klasik fıkıh usûlü eserlerinde yer almayan birçok farklı konu eserde ele alınmaktadır. Muhaddis ve muerrih kimliği ön plana çıkan bir âlimin kaleminden çıkmış bu eserin fıkıh usûlü açısından özgün değeri makalenin temel tartışma konusunu teşkil etmektedir. Bu açıdan el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih’in klasik fıkıh usûlü eserlerinden farkı veya bu eserlere benzerliği tespit edilmeye çalışılacaktır. Eserin özgün niteliği tespit edildikten sonra, el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih’ten hareketle ehl-i hadise özgü bir usûl anlayışı inşa etmenin imkânı değerlendirilecektir. el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih’in klasik fıkıh usûlü yazım yöntemlerinden farklı olarak ortaya konmuş bir çalışma olup olmadığı irdelenecektir. Sonuç olarak el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih’in fıkıh usûlü açısından orijinal olan ve olmayan yönleri tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ḫatîb el-Baġdâdî, Fıkıh Usûlü, el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih, Ebû İshâk eş-Şîrâzî, Özgünlük

Kaynakça

• Bâkistânî, Zekeriyyâ b. Ġulâm Kâdir. Min uṣûli’l-fıḳh ‘alâ menheci ehli’l-ḥadis̱. B.y.: Dâru’l-Ḫarrâz, 2002. Baktır, Mustafa. “Umûmü’l-Belvâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 42/155-156. İstanbul: TDV Yayınları 2012. Bedir, Murteza. “Kelâmcı ve Fıkıhçı Usul Geleneklerine İlişkin Bazı Eleştirel Mülahazalar”. İslâm Araştırmaları Dergisi 29 (2013), 65-97. Cezâirî, Muḥammed b. Ḥuseyn b. Ḥasen. Me‘âlimu uṣûli’l-fıḳh inde ehli’s-s̱unne. Riyâd: Dâru İbni’l-Cevzî, 1996. Ḫatîb el-Baġdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ‘Alî b. S̱âbit b. Aḥmed b. Mehdî. el-Faḳîh ve’l-mutefaḳḳih. 2 Cilt. Suudiyye: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421. Ḫatîb el-Baġdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ‘Alî b. S̱âbit b. Aḥmed b. Mehdî. Naṣîḥatu ehli’l-hadîs̱. ez-Zerkâ’: Mektebetu’l-Menâr, 1408. Eşit, Davut. Şāfi‘ī Fıkıh Usūlünde Mustefîḍ Ḫaber, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59/2 (2018), 65-81. Eşit, Davut. Şâfi‘î Fıkıh Usûlünün Gelişimi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019. Eşit, Yusuf. “Bir Muhaddisin Gözüyle Fıkıh ve Fakih”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10/4 (2018), 1653-1668. İbn Fûrek, Ebû Bekr Muḥammed b. el-Ḫuseyn el-Aṣbâhânî. Kitâbu’l-ḥudûd fî’l-uṣûl (el-Ḥudûd ve’l-muvâḍa‘ât). Thk. Muhammed Suleymânî. Beyrût: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1999. İbn Ḳāḍî Şuhbe, Ebu’s-Ṣıdḳ Taḳıyyuddîn Ebû Bekr b. Aḥmed b. Muḥammed b. ‘Umer. Ṭabaḳātu’ş-Şâfi‘îyye. 4 Cilt. Beyrût: ‘Âlemu'l-Kutub, 1987. İbn Kes̱îr, Ebu’l-Fidâ’ ‘İmâduddîn ‘İsmâ‘il b. ‘Umer. Ṭabaḳātu’ş-Şâfi‘îyyîn. B.y.: Mektebetu S̱ekâfeti’d-Diniyye, 1993. İbnu’l-Mulaḳḳın, Ebû Ḥafṣ Sirâcuddîn ‘Umer b. ‘Alî b. Aḥmed. el-‘Akdu'l-muẕheb fî ṭabāḳti ḥameleti'l-meẕheb. Thk. Eymen Naṣr el-Ezherî & Seyyid Mehennâ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1997/1417. İltaş, Davut. “Fıkıh Usulü Yazımında ‘Kelâmcılar Yöntemi ve Fakîhler Yöntemi’ Ayrımlaşmasının Mahiyeti Üzerine”. Bilimname Düşünce Platformu 7/17 (2009/2), 65-94. Kalaycı, Mehmet. “Bir Hakkın Teslimi: Ebû Azbe’nin er-Ravzatü’l-behiyye’sine Yansıyan İntihal Olgusu”. İslâm Araştırmaları Dergisi 29 (2013), 1-34. Kandemir, M. Yaşar. “Hatîb el-Bağdâdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/452-460. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. Koca, Ferhat. “el-Fakîh ve’l-Mütefakkih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/127-126. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. Korkut, Ramazan. “Fıkıh Düşüncesinde Münazara Sistematiği (Hatip Bağdâdî’nin el-Fakih ve’l-Müteffakkih Eserinin Bağlamında”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (22019), 79-97. Subkî, Ebû Naṣr Tâcuddîn İbnu’s-Subkî ‘Abdulvehhâb b. ‘Alî b. Abdilâfî. Ṭabaḳâtu’ş-Şâfi‘îyyeti’l-Kubrâ. Thk. Maḥmûd Muḥammed Ṭanâḥî & ‘Abdulfettâḥ Muḥammed el-Ḥulv. 10 Cilt. Kâhire: Maṭba‘âtu ‘İsâ el-Bâbî el-Ḥalebi, 1964/1383. Şîrâzî, Ebû İsḥâḳ Cemâluddîn İbrâhîm b. ‘Alî b. Yûsuf. el-Luma‘ fî uṣûli’l-fıḳh, Thk. Muḥyiddîn Dîb Misto & Yûsuf ‘Alî Budeyvî. Dimeşk: Dâru İbn Kes̱îr & Beyrût, 2008/1429. Şîrâzî, Ebû İsḥâḳ Cemâluddîn İbrâhîm b. ‘Alî b. Yûsuf. Şerḥu’l-Luma‘. Thk. ‘Abdulmecîd et-Turkî. 2 Cilt. Tûnus: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 2012/1433. Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsuddîn Muḥammed b. Aḥmed b. ‘Usmân b. Kaymâz. Siyeru a‘lâmi’n-nubelâ. Thk. Şu‘ayb el-Arnâvûṭ (Heyet). 20 Cilt. B.y.: Muessesetu’r-Risâle, 1985/1405. Kur’an Yolu, Erişim 01 Şubat 2019. https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir/