HAMDULLAH MÜSTEVFÎ'NİN NÜZHET'ÜL KULÛB İSİMLİ ESERİNİN 17. YÜZYILDA ANADOLU SAHASINDA YAPILAN TERCÜMESİNİN COĞRAFYA BÖLÜMÜ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 500 - 520, 30.04.2021

Güneş Ekmekçi Aşan

https://doi.org/10.26791/sarkiat.863173

Öz

Kendi döneminin önemli eserlerinden biri olan ve Hamdullah Müstevfî tarafından yazılmış olan Nüzhetü’l-Kulûb adlı eser, 17. yüzyılda Farsçadan Osmanlı Türkçesine Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb adıyla tercüme edilmiştir. Bu çalışmayla amacımız Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb adlı eseri ilim dünyasına tanıtmanın yanı sıra 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesi dil araştırmalarına katkıda bulunmaktır. 1650’den önce Bitlis Bey’i Abdal Han bin Ziyaeddin Han için tercüme edilmiş olan bu eser, değişik ilim dallarına ışık tutabilecek mahiyette önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Ansiklopedik nitelikte olan eser, değişik bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümlerden coğrafya bölümü araştırma konumuzu teşkil etmektedir. Coğrafya bölümü, varak sayısı en fazla olan bölüm olması ve o dönemdeki değişik coğrafyalar hakkında verdiği bilgiler (yerleşim yerlerinin enlem ve boylamları, yetişen bitkiler ve meyveler, iklim şartları, insanlarının fiziksel ve psikolojik yapıları, gelir kaynakları v.b.) yönünden kayda değer ayrıntılara sahiptir. Çalışmamız kapsam olarak üç ana başlık ve bunlara bağlı alt başlıklar şeklinde oluşturulmuştur. Birinci bölümde, eserin Farsça aslı olan Nüzhetü’l-Kulûb, ikinci bölümde, Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb, üçüncü bölümde ise araştırmamızın özünü oluşturan Tercüme-i Nüzhetü’l-Kulûb’un coğrafya bölümü üzerinde detaylı bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ulaşılan bilgiler doğrultusunda yapılan değerlendirmelerle çalışma sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Türkçesi, Nüzhetü’l- Kulûb, Abdal Han, Hamdullah Müstevfî

Kaynakça

• Çifçi, Fatih. Hamdullah Müstevfî'nin Nüzhetû'l-Kulûb Adlı Farsça Eserine Göre Moğollar Devrinde Azerbaycan, Mezopotamya ve Anadolu. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016
• Evliya Çelebi. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı. İstanbul: 4. Kitap, Yapı ve Kredi Bankası Yayınları, 2001.
• Hamza, Muharrem. Hamdullah Müstevfî ve Eseri Nüzhetü’l- Kulûb. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008