HZ. ÂİŞE’NİN AHKÂMA DAİR BAZI RİVÂYETLERİNİN FIKIHTAKİ İZ DÜŞÜMLERİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 104 - 128, 30.04.2021

Emine Demil

https://doi.org/10.26791/sarkiat.875240

Öz

Kur'an ve sünnette hükümler çoğunlukla genel ve mutlaktır, naslar da sınırlı olup onlardan hüküm elde edilmesi "ictihad" denilen dinî hüküm elde etme metodolojisini gerekli kılmaktadır. Hz. Âişe, naslardan hüküm elde etme hususunda müstesna bir konuma sahiptir. Onun sahip olduğu kabiliyet ve imkânlar, dinî hüküm ve esaslara ayrıntılı şekilde vâkıf olmasına zemin teşkil etmiştir. Hz. Âişe'nin vahyin nüzulüne şahit olması, hadislerin sebeb-i vürudunu bizzat gözlemlemesi, ayrıca odasının Mescid-i Nebevî'ye bitişik olması sebebiyle İslâmî ilimlerde mümtaz bir şahsiyet haline gelmiştir. Bu çerçevede Hz. Âişe, dinî ilimlerde ihtisaslaşmış, dinin anlaşılması, yorumlanması, ferdî ve sosyal hayatta Müslümanlara temel teşkil edecek hükümlerin aslî kaynaklardan çıkarılmasında mühim bir rol üstlenmiştir. Hz. Âişe verdiği fetvalarla Kitap ve sünnette yer alan dinî hükmün açıklanması ve kapsamının belirlenmesinde mühim bir kadın fakihtir. Burada şunu belirtelim ki, Hz. Âişe'ye dair yapılan çalışmalarda onun hayatı, hadis ve tefsir ilmindeki yeri hususunda malumat sunulmuş, onun fıkhî yönü ve fıkhî rivâyetleriyle ilgili tartışmalara çok fazla değinilmemiştir. İşte bu çalışmada Hz. Âişe'nin hem fıkıh ilmindeki yeri, hem de bir fakih olarak kullanmış olduğu metotlar tespit edilmeye çalışılacaktır. Bununla birlikte Ahmed b. Hanbel'in Müsned'inde Hz. Âişe'den nakledilen bazı fıkhî rivâyetlerin fıkıh kaynaklarında nasıl değerlendirildiğine değinilecektir. Zira bu tür rivâyetler fıkıh içerisindeki tartışmaların ana temasını oluşturmaktadır. Öte yandan Hz. Âişe'nin fıkhî rivâyetlerinin fıkıh kaynaklarında hangi fıkhî meseleler çerçevesinde ele alındığı hususu sonraki dönemde rivâyetlerin nasıl anlaşıldığını ve yorumlandığını göstermesi bakımından oldukça mühimdir.

Anahtar Kelimeler

Aişe, Fıkıh, Hadis, Rivâyetler, Ahkâm

THE IMPLICATIONS OF SOME NARRATIONS OF AISHA ABOUT THE JUDGMENT IN FIQH

Öz

In Quran and Sunnah, the provisions made many times are general and absolute, how limited and how to obtain a provision from them, necessitated the methodology of obtaining religious judgments called ijtihad'. In the formation of the Islamic fiqh, Aisha has an exceptional location. Her abilities and opportunities provided the basis for elaborating on religious principles and principles. Aisha himself witnessed the revelation of the revelation, the observation of the hadiths' reason-vizudu himself, and also because his room was adjacent to the Masjid al-Nabawi became an outstanding figure in Islamic sciences. Aisha has played an important role in the elimination of the principles and provisions that will constitute the basis for the Muslims in the understanding, interpretation, personal and ictimatic life of religion. In a way, with some of the fatwas given to Aisha, it is of great importance to explain and explain the religious provision in the Book and Sunnah. In this study, which examines the fiqh narrations of Aisha, the importance of fiqh in terms of the science will be mentioned first. Because Aisha, her life, hadiths and commentaries about the science of tafsir was presented in the work done, related to his fiqh aspect and the narrations about the narration has not been mentioned much. In this study, It will be tried to determine the place of Aisha both in the science of fiqh and the methods that it used as a faq. However, Ahmed b. Hanbel's Musnad It will be mentioned how some fiqh narratives transferred from Aisha were evaluated in the sources of fiqh. For this kind of narrations constitute the main theme of the debates in the jurisprudence. It is a matter of considerable importance that we consider that the fiqh narratives of Aisha were examined under the jurisprudence of the later period.

Anahtar Kelimeler

Aisha, Fiqh, Hadith, Narrations, Jurisprudence

Kaynakça

• Abdülmecid Mahmûd Abdülmecid. el-İtticâhâtü’l-fıkhiyye inde ashâbi’l-hadis fi karni’s-sâlis el-hicrî. Kahire: Mektebetü'l-Hancı, 1979.
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned. Thk. Şuayb Arnaut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Ahmed b. Hanbel, Kitâbü’l-ilel ve ma’rifetü’r-ricâl. Thk. Talat Koçyiğit, İsmail Cerrahoğlu, İstanbul 1987.
• Alkış, Alpaslan - Mahmut Bilik. “Hz. Âişe’nin Aile Hukuku Alanındaki Rivâyet ve İçtihatları”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi= Kahramanmaraş Sütçü İmam University Journal of Social Sciences, 15(1), (2018), 119-135.
• Arslan, Adem, “Mü’minlerin Fakih Annesi Hz. Âişe (r.a)”, II. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 2019, 554-566.
• Atar, Fahrettin. “Akîka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2, 263-264. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Umdetü’l-kārî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1421/2001.
• Baloghlanlı, Aslan. “Kuşluk Namazı ile İlgili Hz. Âişe’den Nakledilen Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi), 47, (2019), 445-461.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin. Sünenü’l-kübrâ. Matbaatü Meclisi Dâireti’l-Maa, 1344/1356 - 1925/1937.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. Bahru’z-zehhâr: Müsnedü’l-Bezzâr. Thk. Zeynullah-Mahfûzu’r-Rahmân. Dımaşk: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 1988/1997.
• Birsin, Mehmet. “Akika Kurbanının Fıkhî Hükmünün Tayininde Rivayetlerle Taşınan Adetin Etkisi”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(18), (2011), 111-136.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. el-Câmiu’s-sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî. Ahkâmu’l-Kur’ân, nşr. Muhammed es-Sâdık Kamhâvî, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1405/1985.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî tarihi’l-Arab kable’l-İslâm, İntişârâtu Şerif Rızâ, Bağdat: 1380/1960.
• Dahil, Saîd Fâyiz. Mevsuatü fıkhî Âişe Ümmü’l-Mü’minîn hayatühâ ve fıkhuhâ. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1989.
• Dârimî, Ebû Muhammed. Sünenü’d-Dârimî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Dihlevî, Ahmed Şah Veliyyullah. Huccetullahi’l-bâliğa, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1418/1997.
• Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. Musannef, nşr. Habîburrahmân el-A’zamî, Karaçi: el-Meclisü’l-ilmî, 1390/1970.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ebû Şecâ’, Muhammed b. Ali b. Şuayb. Takvîmü’n-nazar fî mesâil hilâfiyye zâia, Thk. Sâlih b. Nâsır b. Sâlih el-Huzeym, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2001.
• Ebû’l-Münzir, Mahmud b. Muhammed b. Mustafa b. Abdillatif el-Münyâvî. el-Bidâtü’l-şer’iyye. el-Mektebetü’ş-Şâmile, 2011.
• Ebû’l-Vefâ’, Ali b. Akîl b. Muhammed b. Akîl el-Bağdâdî ez-Zaferî. el-Vâdih fî usûli’l-fıkh. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ty.
• Ekinci, Ekrem Buğra. İslâm Hukuku Tarihi. İstanbul: Arı Sanat Yayınevi, 2006.
• Erul, Bünyamin. Sahabe’nin Sünnet Anlayışı. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Fayda, Mustafa. “Âişe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2, 201-205. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Hâkim, en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullâh Muhammed. Müstedrek ale’s-sahîhayn. Kahire: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslamî, t.y.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf. el-İstîâb fi ma’rifeti’l-ashâb. Thk. Ali Muhammed el-Bacâvî, Beyrut: 1412/1992.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-me’ânî ve’l-esânîd, nşr. Saîd Ahmed A’râb ve diğerleri, Tıtvân: 1387-1412/1967-1992.
• İbn Ebî Ya’lâ, Muhammed b. Hüseyin b. Muhammed b. Halef İbn Ferâ’. Tabakatü’l-hanâbile, Thk. Muhammed Hâmid el-Fıkî, Kâhire: 1952.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Mu’cemü mekâyîsi’l-luğa, nşr. Abdüsselâm Muhammed Harun, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali. Fethu’l-bârî bi şerhi sahihi’l-Buhârî. Kahire: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1380/1960.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethu’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî. Riyad: Dâru Taybe, 1426/2005.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî el-Kurtubî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’l-Âfâk el-Cedîde, 1993.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî el-Kurtubî. El-Muhallâ bi’l-âsâr fî şerhi’l-mücellâ bi’l-ihtisâr. nşr Ahmed Muhammed eş-Şâkir-Muhammed Münîr ed-Dımeşkî, Kâhire: 1352/1933.
• İbn Hibbân Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân, el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân, nşr. Şuayb el-Arnaut, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Sahîh İbn Hibbân bi tertibi İbn Belbân, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân. el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân, nşr. Şuayb el-Arnaût, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb. İ’lâmu’l-muvakkiîn. Beyrut: Dâru'l-Ceyl, 1973.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb. Zâdü’l-me’âd fî hedyi hayri’l-İbâd, nşr. Şuayb Arnaûd, Abdülkadir Arnaûd, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1415/1994.
• İbn Kudâme el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffikuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemâîlî. Ravdatu’n-nâzır ve Cennetü’l-münâzır fi usûlü’l-fıkh alâ mezhebi İmâm Ahmed b. Hanbel. (2. Baskı). Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân. 2002.
• İbn Kudâme el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffikuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemâîlî. el-Muğnî alâ muhtasarı Ebi’l-Kâsım Ömer b. El-Hüseyn el-Hırakf. Nşr. Muhammed Şerefuddîn Hatîb es-Seyyid Muhammed es-Seyyid, Kâhire: b.y.y, 2004.
• İbn Lehhâm, Alâüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Abbâs el-Ba’lî ed-Dımeşkî. el-Muhasar fi usûli’l-fıkh alâ mezhebi İmâm Ahmed b. Hanbel. Thk. Muhammed Mazharbekâ, Câmiatü’l-Melik Abdülaziz-Mekke-i Mükerreme, ty.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2013.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fazl Muhammed. Lisaniü’l-arab. Beyrut: t.y.
• İbn Sa’d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-kebîr. Trc. Eduard Sachau. Thk. E. Wittwoch, E. J. Brill, 1917/1940.
• İbn Sa’d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. Kahire: Matbaatü’l-Lecne Neşri’s-Sakaf, 1358/1939.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Taküyiddîn Ahmed b. Abdülhalîm b. Mecdiddîn el-Harrânî. Mecmû’u fetâvâ, nşr. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım, Medine: 1425/2004.
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed. Üsdü’l-gâbe fi ma’rifeti’s-sahâbe, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1409/1989.
• İbnü’l-Hümâm, Kemaleddin Muhammed b. Abdilvâhid es-Sivâsî, Şerhu fethi’l-kadîr, nşr. Abdürrezzâk Galib el-Mehdî, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
• İbnü’l-Hümâm, Kemaleddin Muhammed b. Abdilvâhid es-Sivâsî. Fethu’l-kadîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ty.
• İbnü’l-Irâkî, Ebû Zür’a Veliyyüddîn Ahmed b. Abdirrahîm. Tarhu’t-tesrîb fî şerhi’t-takrîb, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabiyyi, t.y.
• İbnü’l-Irâkî, Ebû Zür’a Veliyyüddîn Ahmed b. Abdirrahîm. Tarhu’t-tesrîb fî şerhi’t-takrîb, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, t.y.
• İltaş, Davut. “Ebû Hanife’nin Haramlık Doğuran Süt Emme Müddeti Konusundaki Görüşünün Temellendirilmesi”, Bilimname: Düşünce Platformu, 2(25), (2013), 7-48.
• Kâdî Iyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsa, İkmâlü’l-Mu’lim bi fevâidi Müslim, nşr. Yahya İsmâil, Mısır: Dâru’l-vefâ, 1998.
• Kahraman, Abdullah. “Kadın Fakihlerin Öncüsü: Hz. Âişe”, Diyanet İlmî Dergi, 45(2), (2009), 75-84.
• Kahraman, Abdullah. “Kutsal Dinlere Mahsus Bir Temizlik Şekli: Gusül Abdesti”, Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesinin İlmî Mecmuası, (6), (2006), 33-48.
• Kahraman, Abdullah. İslâm’da İbadetlerin Değişmezliği (İslâm Hukukunda Ahkâmın Değişmesi Açısından İbâdet ve İbâdet Nitelikli Hükümler). İstanbul: Akademi Yayıncılık, 2002.
• Keskioğlu, Osman. Fıkıh Tarihi ve İslâm Hukuku. Ankara: Müftüoğlu Yayınları, 1999.
• Kettânî, Muhammed A. Hz. Peygamber’in Yönetimi / et-Terâtîbü’l-idâriyye. Trc. Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
• Kınar, Kadir. Hz. Ayşe’nin İctihad Metodu ve Kaynakları. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 1995.
• Kızılkaya, Necmettin. “Fıkhî Bir Kavram Olarak Tekbir”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (11), (2008), 347-364.
• Medkûr, Muhammed Selam. “Mü’minlerin Annesi Hz. Âişe’nin Fıkhı ve İctihad Usûlü”, (trc. Mücteba Uğur), Diyanet Dergisi, 16(2), (1977), 75-76.
• Mollaibrahimoğlu, Cemil. “Duhâ/Kuşluk Namazıyla İlgili Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”, Hadis ve Siyer Araştırmaları, 4(1), (2018), 41-61.
• Muhammed İbrâhîm el-Hafnevî. Dirâsât usûliyye fi’l-Kurân-i’l-Kerîm. Kâhire: Mektebetü ve Matbaatü’l-İşâ’ İşâa el-Fenniyye, 2002.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. el-Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. Haccâc, y.y: Müessesetü Kurtuba, 1414/1994.
• Öğüt, Salim. “Kılâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25, 396. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Öğüt, Salim. “Telbiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40, 396-397. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Ragıb el-İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal, el-Müfredat fî Garibi’l-Kur’an, Beyrut: Darü’l-Maarife 1961.
• Sakallı, Talat. “Cari Kültürün Hadis Rivâyetine Tesiri”. IV. Kutlu Doğum Sempozyumu, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, 2001.
• Sarsarî, Süleymân b. Abdülkavî b. Kerîm et-Tûfî. (1987). Şerhu muhtasaru’r-ravda. Thk. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Türkî. Beyrut: Müsssesetü’r-Risâle, 1987.
• Serahsî, Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1993.
• Şâtibî, İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Ğarnâtî. el-Muvâfakât. Thk. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasen Âli Selmân, Riyad: Dâru İbn Affân, 1997.
• Şener, Mehmet. “Gusül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14, 213-214. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Şener, Mehmet. “Kuşluk Namazı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26, 475-476. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed es-San’ânî. Neylü’l-evtâr min esrâri münteka’l-ahbâr, nşr. Muhammed Subhî b. Hasan Hallâk, Riyâd: Dâru İbni’l-Cevzî, 1427/2006.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrahim b. Ali. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfiî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrâhim b. Alî. Tabakâtü’l-fukahâ. Thk. İhsân Abbâs, Beyrut: Dârü’r-Râidi’l-Arabî, 1970.
• Tahâvî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed Selâme. Şerhu müşkili’l-âsâr, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. es-Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2017.
• Yaşaroğlu, Kamil. “Küsûf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26, 578-579. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Yavuz, Adil. “Evlenmeyi Haram Kılan “Beş Kez Süt Emme” Üzerine Bir Değerlendirme (Kur’an’dan Bir Âyet mi, Peygamberimizden Gelen Bir Rivâyet mi?”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23, (2007), 51-71.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Aşura”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4, 24-26. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb Arnaut, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• Zerkeşî, Bedrüddin. Hz. Âişe’nin Sahabe’ye Yönelttiği Eleştiriler. Thk. Bünyamin Erul. (2. Baskı). Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2002.
• Zühaylî, Muhammed Mustafa. el-Vecîz fi usûli’l-fıkıhi’l-İslâmî. Dımaşk: Dâru’l-Hayr, 2006.