FELSEFİ BİR PROBLEMİ OLARAK VAHİY MESELESİ, THE MATTER OF REVELATİON AS A PHILOSOPHICAL PROBLEM

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 154 - 168, 30.04.2021

İbrahim Halil Dündar

https://doi.org/10.26791/sarkiat.875977

Öz

İlahi dinlerin en önemli özelliği olan vahiy meselesi felsefi bir düzlemde ele alınabilir mi sorusu önemini geçmişte olduğu gibi bugünde korumaktadır. Düşünce tarihinde birçok filozof doğrudan ya da dolaylı olarak vahiy meselesini ele alıp değerlendirdiği görülmektedir. Aslında felsefe tarihinde Tanrı’nın varlığı veya yokluğu üzerine yapılan tartışmalar bir anlamda vahyin felsefi bir problem olarak ele alındığını gösterir. Çünkü vahiy kavramı, aynı zamanda Tanrı kavramını da kendi içinde barındırmaktadır. Vahiy konusu öncelikli olarak Tanrı’nın varlığının ön kabulüdür. Ancak böyle olmakla birlikte Tanrı’nın var olması vahyin gerçekleştiği sonucunu doğurmamaktadır. Örneğin deizmde bir Tanrı anlayışı olmasına rağmen vahye yer yoktur. Deist bir Tanrı anlayışında, Tanrı sadece âlemin bir yaratıcısıdır. Onlara göre bu yaratıcı akılla bilineceği için ayrıca âleme müdahale etmesine ve tarihe müdahale etmesine yani insanla iletişim kurmasına gerek yoktur. Bu nedenle vahiy ancak çeşitli sıfatlara sahip bir Tanrı tasavvurunda gerçekleşme imkânı bulabilir. İşte bu Tanrı tasavvuru da klasik teizm Tanrı anlayışında mevcuttur. Teizm, Tanrı’nın âleme sürekli müdahale ettiğini savunmaktadır. Başka bir deyişle, Tanrı âlemdeki her şeyin yaratıcısı olmanın yanında, onlara her zaman müdahale edebilen bir özelliğe de sahiptir. İlahi dinler diye bilinen Yahudilik Hristiyanlık ve İslam dininin vahiy anlayışı üzerine kurulan dinler olarak bilinmektedir. Bu dinlerin en belirgin vasıfları vahiy olmakla birlikte onları birbirinden ayıran husus vahyin mahiyetine olan yaklaşımdır ki bu onların dinlerini şekillendirmektedir.
Abstract
The question of whether the issue of revelation, which is the most important feature of divine religions, can be dealt with on a philosophical plane maintains its importance today as in the past. In the history of thought, it is seen that many philosophers directly or indirectly address and evaluate the issue of revelation. In fact, the debates on the existence or absence of God in the history of philosophy show that revelation is treated as a philosophical problem. Because the concept of revelation contains the concept of God at the same time. The subject of revelation is primarily the presupposition of God's existence. However, the existence of God does not lead to the conclusion that the revelation is realized. In deism, for example, although there is an understanding of God, there is no room for revelation. In a deistic conception of God, God is simply a creator of the realm. According to them, since this creative mind will be known, there is no need for him to intervene in the world and intervene in history, that is, to communicate with man. Therefore, revelation can only be realized in the imagination of a God with various attributes. This conception of God is also present in the classical theism understanding of God. Theism argues that God constantly intervenes in the realm. In other words, besides being the creator of everything in the realm, God also has the ability to intervene in them at all times. Judaism, known as divine religions, are known as religions based on the understanding of revelation of Christianity and Islam. Although the most distinctive qualities of these religions are revelation, what separates them from each other is the approach to the nature of revelation, which shapes their religion.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, Vahiy, Felsefe, Tezim, Deizm, Bilgi, Tasavvur, Mahiyet, God, Reveletion, Philosophy, Deism, Knowledge, İmagination, Nature

Kaynakça

• Abdullah Draz. En Mühim Mesaj Kur’an. çev., Suat Yıldırım. Ankara: Akçağ Yayınları, 1985. Abdurrahman Bedevî. “M. Zekeriyya er-Râzî”. çev. Mustafa Armağan. İslâm Düşüncesi Tarihi. ed. M. M. Şerif,. İstanbul: İnsan Yayınları, 1990.
• Abdülhamid, İrfan. İslamda Itikadi Mezhepler Ve Akaid Esasları. çev., M. Saim Yeprem. İstanbul: Marifet Yayınları, 1994.
• Allen W. Wood. “Deism”. The Encyclopedia of Religion. ed. Mircea Eliade. C. 2. Newyork, 1987 . Arslan, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: Vadi Yayınları, 1996.
• Aydın, Mehmet S. Din felsefesi. İzmir İlahiyat Vakfı Yay, 1999. Bor, İbrahim. İlahî Kelam’ın Imkân Ve Tabiatı. Ankara: Ankara Okulu, 2011.
• David A. Pailin. “Din Felsefesi Nedir?” çev. Ferit Uslu. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7-8 (30 Aralık 2005), 121-154.
• Ebu Nasr Fârâbî. el-Medîneti’l-Fazıla. çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Divan Yayınları, 2012.
• Ebu Nasr Fârâbî. es-Siyasetü’l-Medeniyye veya Mebadi ül Mevcudat. çev. Mehmet S. Aydın, Abdulkadir Şener, M.Rami Ayas. Büyüyen. İstanbul: Ay Yayınları, 2012.
• Ebü’l-Muîn en-Nesefî. Tabsiretü’l Edille, fî Usûli’d-Din. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1993.
• Erişirgil, Mehmet Emin. Kant Ve Felsefesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Fehrullah Terkan. “İslam Felsefesinde Vahiy ve Peygamberlik”. çev. Yusuf Şevki Yavuz. Vahiy ve Peygamberlik. İstanbul: Kuramer, 2018.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
• Helmut R.Niebuhr., The Meaning of Revelation. Louisville: Westminster John Knox Press, 2006.
• Hick, John. İnançların Gökkuşağı: Dinsel Çoğulculuk Üzerine Eleştirel Diyaloglar. çev. Mahmut Aydın. Ankara: Ankara Okulu, 2002.
• Honer, Stanley M. Felsefeye çağrı. çev. Hasan Ünder. Ankara: İmge Kitabevi, 2003. Hülya Alper. Kelâm İlminde Aklın ve Vahyin Yeri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Işık, Aydın. Bir Felsefi Problem Olarak Vahiy Ve Mucize. Ankara: Elis Yayınları, 2006. İbn Sînâ. Kitâbü’ş-Şifâ Metafizik II. çev. Ekrem Demirli-Ömer Türker, İstanbul: Litera, 2005.
• Jalal Haqq. “Epistemology of Prophethood in Islam”. Al-Islam.org. 02 Mart 2013. Erişim 05 Şubat 2021 . Johannes Deninger. “Revelation”. The Encyclopedia of Religion. ed. Mircea Eliade. New York, 1987.
• John Baillie. The Idea of Revelation in Recent Thought. London: Oxford University Press, 1956.
• John Hick. Philosophy of Religion. Englewood Cliffs: New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1983.
• Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi. çev. Ioanna Kuçuradi vd. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 1999 . Kaufmann, Walter A. Critique of Religion and Philosophy. New York: Princeton University Press, 1958.
• Kılıç Recep. “Vahiy: Mahiyeti, İmkânı ve Doğrulanması Üzerine”. Milel ve Nihal 8/1 (01 Mart 2011), 21-47. Koç, Turan. Din Dili. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b Muhammed b Mahmûd Mâtürîdî Semerkandî. Kitabü’t-Tevhid. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002. Michael Peterson, William Hasker, Bruce Reichenbach, David Basinger. Akıl Ve Inanç: Din Felsefesine Giriş. çev. Rahim Acar. İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
• Michot, Yahya. “Revelation”. The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology. ed. Tim Winter. 180-196. Cambridge University Press, 2008. M.Sait Reçber. “Kur’ân Metafiziği: Vahyin İmkânı”. Vahiy ve Peygamberlik. ed. Yusuf Şevki Yavuz. İstanbul: Kuramer, 2018.
• M.Sait Reçber. “Tanrı: Tasavvurları, Sıfatları ve Delilleri”. Din ve Ahlak Felsefesi. ed. Recep Kılıç. Ankara: AÜUE, 2007.
• Muhammet Tarakçı. Bir Hıristyan Apolojist Olarak Saint Thomas Aqinas. Bursa: Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, 2005.
• Muhmmet Tarakçı. “Hristıyanlık’ta Vahiy ve Peygamberlik”. Vahiy ve Peygamberlik. ed. Yusuf Şevki Yavuz. İstanbul: Kuramer, 2018.
• Recep Kılıç. Modern Batı Düşüncesinde Vahiy. Ankara: Ötüken, 2002.
• Richard Swinburne. Revelation: From Metaphor to Analogy. Oxford: Oxford: Clarendon Press, 1992.
• Stephen Evans;R. Zachary Manis. Din Felsefesi; İman Üzerine Rasyonel Düşünme. çev. Ferhat Akdemir. Ankara: Elis Yayınları, 2010.
• Suyuti. el-Itkan fi- Ulumil Kur’ân (Kur’ân İlimleri Ansiklopedisi),çev. Sakıp Yıldız-Hüseyin Avni Çelik. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 1987.
• Taftazani, Sa’dü’d-din Mes’ud b Ömer. Kelâm Ilmi Ve İslâm Akâidi. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2013.
• Thomas Michel. Hıristiyan Tanrı Bilimine Giriş. İstanbul: Oham Yayınları, 1992.
• Toshihiko Izutsu. Kur’ân Da Allah Ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. Ankara: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1975.
• William Alston. “Revelation and Miracle”. Religious Belief and Philosophical Thought: Readings in the Philosophy of Religion. ed. William Alston. Newyork: Harcourt, Brace & World, 1963.
• Wolfson, H. Austryn, Kasım Turhan. Kelam felsefeleri : Müslüman-Hristiyan-Yahudi kelamı. İstanbul: Kitapevi, 2001.
• Yusuf Şevki Yavuz. “Vahiy”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 42. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Yusuf Şevki Yavuz. “Vahiy ve Peygamberlik”. Vahiy ve Peygamberlik. ed. Yusuf Şevki Yavuz. İstanbul: Kuramer, 2018.
• Zerkeşî Bedruddin Muhammed b. Abdillah. el-Burhan fi Ulumi’lb Kur’ân. Kahire, 1957.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-Irfân Fî Ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1943.