The Arba‘een March as a Identity Building in Modern Shi’ite Thought

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 169 - 186, 30.04.2021

Habip Demir

https://doi.org/10.26791/sarkiat.876043

Cited By: 1

Öz

Religions and sects ensure that the past is always recreated in order to protect their sense of belonging and pass it on to future generations. One of the most important tools of this is carried out through religious rituals. Shiism is one of the schools of thought in which ritualistic religiosity is most common. The Karbala case played an important role in the transition of Shiism from a political movement to a theological phase and in gaining sectarian belongings. In the Shiite tradition, the visit and march of Arba‘een, which gained a special meaning as the 40th day of Hussein's death, played an important role in the penetration and systemization of Shiism in the social sphere. The Arba‘een march, which initially had a local appearance mostly by Iraqis, has recently turned into an event that has reached an international dimension. Visitors from various parts of the world travel the approximately eighty-kilometer road between Najaf and Karbala cities in a few days and contribute to the formation of social identity with various activities during this walk. In addition to the social and religious aspects of this activity, it also brought with it a political dimension that can be used by Iran against other Shiites and the countries in the region. It seems that this activity will be emphasized and used in the substitution of the Shiite identity in the upcoming periods. Our study aims to contribute to the field by examining this activity, which was not emphasized much on language before, in an interdisciplinary dimension.

Anahtar Kelimeler

History of Islamic Sects, Ziyarat, Karbala, Arba'een, Iran, Iraq

MODERN DÖNEM ŞİÎ DÜŞÜNCESİNDE BİR KİMLİK İNŞASI OLARAK ERBAÎN YÜRÜYÜŞÜ

Öz

Dinler ve mezhepler, aidiyet duygularının korunması ve gelecek nesillere aktarılması için geçmişin her an yeniden yaratılmasını sağlarlar. Bunun en önemli araçlarından birisi de dini ritüeller aracılığıyla yerine getirilmektedir. Şiîlik, ritüele dayalı dindarlığın en yaygın olarak görüldüğü düşünce ekollerinden birisidir. Şiîliğin siyasî bir hareketten teolojik bir evreye geçişinde ve mezhebi aidiyetlerin kazandırılmasında Kerbelâ hadisesi oldukça önemli bir rol oynamıştır. Şiî gelenekte, Hz. Hüseyin’in ölümünün kırkıncı günü olarak özel bir anlama kavuşan Erbaîn ziyareti ve yürüyüşü, Şiîliğin toplumsal alana nüfuz edip sistemleşmesinde önemli bir işlev üstlenmiştir. Başlangıçta daha çok Iraklılar tarafından yerel bir görünüm arz eden Erbaîn yürüyüşü son dönemlerde uluslararası boyuta ulaşan bir etkinliğe dönüşmüştür. Dünyanın çeşitli bölgelerinden gelen ziyaretçiler Necef ile Kerbelâ şehirleri arasındaki yaklaşık seksen kilometrelik yolu birkaç günde yürüyerek kat etmekte, bu yürüyüş sırasında gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerle sosyal kimliğin oluşmasına katkıda bulunmaktadırlar. Bu etkinliğin sosyal ve dinî yönünün yanında İran tarafından hem diğer Şiîlere hem de bölgedeki ülkelere karşı kullanabilecek siyasî bir boyut kazanmasını da beraberinde getirmiştir. Bu etkinliğin önümüzdeki dönemlerde daha da vurgulanarak Şiî kimliğinin ikamesinde kullanılacağı görünmektedir. Çalışmamız, daha önce dile üzerinde çok fazla durulmayan bu etkinliği disiplinler arası boyutta inceleyerek alana katkı sunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam Mezhepleri Tarihi,, Kerbela, Ziyaret,, Erbain, İran, Irak

Kaynakça

• Ahmedî, Ali. “Delâlethâ-yı Râhbordî-yi İrtibâtât Miyânferhengî berâ-yı Hemgirâyî-yi İslâmî bâ Te’kîd ber Râhpeymâyi-yi Erbâin”. Nâme-i Ferheng ve İrtibâtât 3/1 (1397/2018), 17-38.
• Arabî, Hüseyinali. “Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî: Câygâh ve Kârkerdhâ”. Marifet 28/7 (1398/2019), 45-54.
• Assmann, Jann. Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Aşkın, Muhittin. “Kimlik ve Giydirilmiş Kimlikler”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (2010), 213-220. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/38014
• Bîrûnî, Ebû Reyhan el-. Maziden Kalanlar (el-Âsâr el-Bâkiye). çev. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2011.
• Bozan, Metin. “Kutsal Mekanların Tahribinin Toplumsal Hafıza Üzerine Etkisi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 10/3 (2018).
• Bozan, Metin. “Tarihi Hadiselerin Konjonktürel İnşası (Şia’da Kerbela Örneği)”. Şarkiyat 9/2 (2017), 802-822. https://doi.org/10.26791/sarkiat.341880
• Ca’feriyân, Resûl. “Erbaîn-i İmam Hüseyin aleyhisselam (Yek Gozâriş-i İcmâlî)”. Makâlât-ı Târîhî. Tehran: Müesseset-i el-Hâdî, t.y.
• Ca’feriyân, Resûl. “Şîa’da Dua Edebiyatı”. çev. Habip Demir. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2015), 209-237.
• Cemâlî, Mustafa. “Nakş-ı Erbaîn der Muhendisi-yi Temeddün-i İslâmî”. Mutalaât-ı Mescid ve Mehdeviyet 2 (1395/2016), 27-46.
• Demir, Habip. “Günümüz İran Şiiliğinde Kutsal Gün ve Geceler”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 10/2 (2017), 315-351. https://doi.org/10.18403/emakalat.356099
• Durûdiyân, Muhammed Cevad. “Menzer-i Ma’nevî Rûydâd-ı Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî”. Mecelle-i Menzer 10/45 (1397/2018), 56-65. https://doi.org/10.22034/manzar.2018.68625
• Eliade, Mircea. Dinler Tarihi: İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi. çev. Mustafa Ünal. Konya: Serhat Kitabevi, 2005.
• Ensârî, Mesud. “Erbaîn-i Hüseynî, Cilve-i İktidâr-ı Ümmet-i İslâmî ve Câvidânegî-yi Peyâm-ı Âşûrâ Est”. IRNA. Erişim 24 Ocak 2021. https://www.irna.ir/news/84067869/اربعین-حسینی-جلوه-اقتدار-امت-اسلامی-و-جاودانگی-پیام-عاشورا-است
• Erkal, Mehmet. “Zekât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 28 Aralık 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/zekat
• Fazıl, Muhammed. “Tahlîl Mebnâ-yı Tarîhî Erbaîn-i Hüseynî”. Erişim 15 Aralık 2020. https://www.balagh.ir/content/5136
• Fettâl Nîşâbûrî, Muhammed b. Ahmed. Ravzatu’l-Vâizîn ve Basîretü’l-Müteazzîn. Tehran: Neşrenî, 1366/1987.
• Geertz, Clifford. Kültürlerin Yorumlanması. çev. Hakan Gür. Ankara: Dost Yayınevi, 2010.
• Hâkî, Muhammed - Hüseynî, Seyyid Kâsım. “Nakş-ı Râhpeymâyî-yi Erbaîn-i Hüseynî der İcâd-ı Temeddünnevîn-i İslâmî”. Pejuhişnâme-i Meârif-i Hüseynî 5/19 (1399/2020), 93-113.
• Hamaneî, Ali. “Hamâse-i Râhpeymâyi-i Erbaîn”. Erişim 23 Ocak 2021. https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=6575
• Heşcîn, Zahid Gaffârî - Agâyî, Muhammed. “Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseyni ve Mesâbih-i Conbiş-i İctimâî”. Dâniş-i Siyâsî 14/1 (1397/2018), 1-21.
• Hüseynî Tahrani, Seyyid Muhammed Muhsin. Erbaîn der Ferheng-i Şîa. Kum: Arş-ı Endîşe, 1426/2005.
• İbn A’sem Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed b. Ali. el-Fütûh. çev. Muhammed b. Ahmed Müstevfî Herevî. thk. Gulamrızâ Tabatabâî Mecd. Tehran: İntişârât-ı İlmî ve Ferhengî, 4. Basım, 1386/2007.
• İbn Kûleveyh el-Kummî, Ebu’l-Kâsım Cafer b. Muhammed. Kâmilu’z-Ziyârât. thk. Şeyh Cevad el-Kayyûmî. Kum: Sitâre, 5. Basım, 1429/2008.
• İbn Meşhedî, Muhammed b. Cafer. el-Mezâru’l-Kebîr. thk. Cevâd Kayyûmî İsfehânî. Kum: Defter-i İntişârât-i İslâmî, 1419/1988.
• İbn Şehrâşûb, Muhammed b. Ali. Menâkıbu Âl-i Ebî Tâlib Aleyhimu’s-Selâm. Kum: Allâme, 1379/2000.
• İbn Tâvûs, Ali b. Mûsâ. İkbâlu’l-A’mâl. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1409/1988.
• İbnü’l-Cevzî. el-Muntazam. Kahire: y.y., t.y.
• İmâmî, Seyyid Mecid - Gıyâsî, Hâdî. “Hemgirâyî-i Temeddünî der Tarîk-i Ziyâret; Bâ Te’kîd ber Piyâderû-yi Ziyâret-i Erbaîn”. Do Faslnâme-i İlmî Pejûhişî Dîn ve Siyâset-i Ferhengî 9 (1396/2017), 127-148.
• Kalaycı, Mehmet. “Mezhepleri veya Dinî Hareketleri Tamamlan(Ma)mış Kimliksel Süreçler Olarak Okumak”. Kur’an ve Toplumsal Bütünleşme (Mezhepler ve Dinî Gruplar Arası İlişkiler). 227-245. Bursa: y.y., 2015.
• Kef’amî, İbrahim b. Ali Âmilî. el-Misbâh li’l-Kef’amî. Kum: Dâru’r-Razî, 1405/1984.
• Kummî, Şeyh Abbas. Müntehiye’l-Âmâl. Tehran: İntişârât-ı Peyâm-ı Âzâdî, 4. Basım, 1390/2011.
• Maalouf, Amin. Ölümcül Kimlikler. çev. Aysel Bora. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 37. Basım, 2014.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Meclisî, Muhammed Bâkır. Bihâru’l-Envâr. Beyrut: Dâru İhyâ-i’t-Turâsi’l-Arabî, 1403/1982.
• Musevî, Seyyid Muhammed - Beyât, Rıza. “Kâvişî der Âyîn-i Piyâderûy-i Erbaîn-i Hüseynî ve Esergozârî-yi Kârkerdhâ-yı İctimâi ve Siyâsi-yi Ân”. Ferheng ve İrtibâtât 3/1 (1397/2018), 93-116.
• Mutkî, Afşin - Erdekânî, Rıza Mollahüseynî. “Tebyîn-i Câygâh ve Nakş-ı Erbaîn der İrtikâ-yı Prestij-i Jeopolitîkî-yi Teşeyyu’”. Nigerişhâ-yı Nov der Coğrafyâ-yı İnsânî 12/3 (1399/2020), 93-112.
• Nîşâbûrî, Abdulhüseyin. Takvîm-i Şîa. Kum: İntişârât-ı Delîl-i Mâ, 13. Basım, 1391/2012.
• Nye, Joseph S. Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York: Public Affairs, 2004.
• Ohnesorge, Hendrik W. Soft Power: The Forces of Attraction in International Relations. Switzerland: Springer, 2020.
• Özbudun, Sibel. Ayinden Törene Siyasal İktidarin Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecinde Törenlerin İşlevleri. İstanbul: Anahtar Kitaplar, 1997.
• Pâknüyâ, Abdülkerim. “Erbaîn der Ferheng-i Ehl-i Beyt”. Mübelligân, 21-33.
• Pervîş, Muhsin. “Berresî-yi Zerfiyethâ-yı Temeddünsâzî der Cihân-ı İslam ve Bâ Tekye ber Piyâderûy-i Erbaîn”. Temeddün-i İslamî ve Dînpejûhî 1/2 (1398/2019), 35-55.
• Refîî, Emir Timur - Ağahasanî, Muhsin. “Nakş-ı Âmûzehâ-yı Şîî (Ta’ziye ve Ezâdârî) der Nehzet-i Meşrûtiyyet”. Pejûhişnâme-i Târîh 11/41 (1394/2015), 1-16.
• Refiî, Hasan. “Diplomasî-yi Umûmî ve Kudret-i Nerm bâ Te’kîd ber Kudret-i Nerm-i İran der Irak”. Pejuhişnâme-i Revâbıt-ı Beynelmilel 6/22 (1392/2013), 99-132.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem. Din Fenomenolojisi (Dinlerin Mahiyeti ve Tezahür Şekilleri). Isparta: Fakülte Kitabevi, 2. Basım, 2011.
• Schimmel, Annemarie. Sayıların Gizemi. çev. Mustafa Küpüşoğlu. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2011.
• Sönmez, Abdülkerim. “Durkheim’ın Toplumu Bir Özne, Toplumsalı Bir Nesne Olarak Kavramsallaştırma Çabası”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 39/1 (2019), 159-174.
• Sübhânîniyâ, Muhammed Takî. “Tahkîkî der bâre-i Erbaîn-i Hüseynî”. Tarih-i İslam der Âyine-i Pejûhiş 6 (1384/2005).
• Şehîd-i Evvel, Muhammed b. Mekkî. el-Mezâr. Kum: Medrese-i İmam Mehdî Aleyhisselâm, 1410/1989.
• Şeyh Abbas Kummî, Hacı. Mefâtîhu’l-Cinân. Kum: İntişârât-ı Âyîn-i Dâniş, 15. Basım, 1386/2007.
• Şeyh Hür Âmilî, Muhammed b. Hasen. Vesâilu’ş-Şîa. Kum: Müessesetü Âli Beyt Aleyhimusselâm, 1409/1988.
• Şeyh Müfid, Muhammed b. Muhammed. Kitâbu’l-Mezâr (Menâsiku’l-Mezâr). Kum: Kongre-i Cihânî-yi Hezâre-i Şeyh Müfid, 1413/1992.
• Şeyh Müfid, Muhammed b. Muhammed. Mîsâru’ş-Şîa. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemi li’l-Matbuat, 1985.
• Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali. Emâlî. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1354/1975.
• Şeyh Tûsî, Muhammed b. el-Hasen. Misbâhu’l-Müteheccid ve Silâhu’l-Mute’abbid. Beyrut: Müessesetu Fıkhi’ş-Şîa, 1411/1990.
• Şeyh Tûsî, Muhammed b. el-Hasen. Tehzîbu’l-Ahkâm. thk. Hasan el-Mûsevî Horasan. Tehran: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1407/1986.
• Tabatabaî, Muhammed Ali Kâdi. Tahkîk der bâre-i Evvel-i Erbâin-i Hazret-i Seyyidu’ş-Şuhedâ (a.s.). Tehran: Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 3. Basım, 1390/2011.
• Tabersi, Ebû Mansur Ahmed b Ali b Ebî Talib. el-İhticac. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemi li’l-Matbuat, 1983.
• Uludağ, Süleyman - Eraydın, Selçuk. “Erbaîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995. https://islamansiklopedisi.org.tr/erbain--tasavvuf
• Yapıcı, Asım. “Dini Grup Kimliği: Kimlik ve Dini Aidiyet”. Kimlik ve Din. ed. Abdullah Özbolat - Mustafa Macit. 41-64. Adana: Karahan Kitabevi, 2016.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Erbaîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 27 Aralık 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/erbain--literatur
• “Âyâ Pes ez İctimâ’ ‘14 Milyonî Erbaîn’ Âmâr-ı Fovtîhâ-i Korona der Kerbelâ ve Necef Sıfr Şodeend?” Erişim 12 Aralık 2020. https://factnameh.com/fact-checks/2020-10-30-covid19-arbaee-karbala.html
• “Erbaîn Mukaddime-i Mülk-i Mehdevî Est”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.farsnews.ir/qom/news/13990712000804/اربعین-مقدّمه-مُلک-مهدوی-است
• “Erbaîn-i Hüseynî Mîâdgâh-ı Şîeyân ve Kongre-i Azîm-i Cihânî”. Erişim 23 Ocak 2021. https://hawzah.net/fa/Article/View/98449/اربعین-حسینی-میعادگاه-شیعیان-و-کنگره%E2%80%8C-عظیم-جهانى
• “İmam Hâmaneî: Be Şiîyân yâd Dâdend İncâ Mahall-i İctimâ-i Şomâst”. Erişim 02 Ocak 2021. http://panahian.ir/post/35
• “Müşâreket-i 14 Milyon Zâir der Merâim-i Erbaîn-i Hüseynî”. Erişim 12 Aralık 2020. https://alkafeel.net/news/index?id=11717&lang=pr
• “Pejûhişî der Erbaîn-i Hüseynî Kısmet-i Evvel”. Erişim 23 Ocak 2020. https://arbaeen.net/پژوهشی-در-اربعین-حسینی-قسمت-اول/
• “Râhpeymâyi-i Erbaîn: Temeddünsâz yâ Âmil-i Nifâk-ı Mezhebî”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.dw.com/fa-ir/راهپیمایی-اربعین-تمدنساز-یا-عامل-نفاق-مذهبی/a-41321946
• “Râhpeymâyî-yi Erbaîn Hüviyyet-i İnkılâb-ı İslâmî Est”. Erişim 23 Ocak 2021. http://www.iscanews.ir/news/1031614/راهپیمایی-اربعین-هویت-انقلاب-اسلامی-است
• “Temeddün-i İslâmî Nâşî ez Ferheng-i Âşûrâ ve Erbaîn Mâye-i Tahakkuk-i Ân Est”. Erişim 23 Ocak 2021. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/07/21/2115262/میزگرد-تمدن-اسلامی-ناشی-از-فرهنگ-عاشورا-و-اربعین-مایه-تحقق-آن-است