HERMENÖTİK, KUR’AN VE SÜNNET

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 3, 1331 - 1341, 30.12.2021

Nizamettin Ergüven

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1002310

Öz

“Hermenötik, Kur’an ve Sünnet” adlı kitap 1998 yılında yayınlanmış ve yazıldığı dönemde İran’da ilimi çevrelerde büyük yankı uyandırmıştır. Kitabın ana konusu, İslam’ın ana metinleri olan Kur’an-ı Kerim ve Sünnet’in hermenötiğinin (yeniden yorumlanmasının) gerekli olduğu iddiasını savunmak ve ispatlamaya çalışmaktadır. Eser, bazı çevreler tarafından ileri sürülen “Kur’an ve Sünnet’in metinleri üzerine şu ana kadar yapılan tefsir, şerh ve yorumların nihai olduğu ve bu yüzden yeni okuma yorumlara gerek olmadığı” iddiasının yanlışlığını ispatlamak için kaleme alınmıştır. Yazar, bugüne kadar İslam âlimleri/fakihlerinin ana metinler merkezli yaptıkları tefsirlerin ve ictihâdların, onların ön kabul ve beklentilerinden bağımsız olmadığı hermenötik ilkesine dayandığını savunmaktadır. Bu ön kabul ve beklentiler insandan insana değiştiği için tek bir metin üzerinde günümüze kadar muhtelif yorumlar ve değerlendirmeler yapılagelmiştir. Bu ihtilaflar, dini metinler üzerinde yeniden yapılacak yorum ve değerlendirmeler için güçlü bir delil olarak ileri sürülmüştür. Yazarın hedefi, ihtilaflara kaynaklık eden mekanizmayı modern hermenötik ilminin ilkeleriyle açıklayıp nasıllığını ortaya koymak, bu ihtilafların geçmişte nasıl meydana geldiğini ve gelecekte de kaçınılmaz olarak nasıl var olacaklarını göstermektir. Bu sayede kurucu metinlerin yeniden yorumlanabilmesi için âlim/fakih/müfessirlerin sahip oldukları ön kabul ve beklentileri zamanın ihtiyaçlarına göre revize etmeleri gerektiği tavsiye edilmektedir. Bu yeniden yorumlama olmadan çağın sorunlarına cevap vermenin mümkün olmadığı ileri sürülmektedir. Çıkış yolunun hermenötik yöntemle kurucu metinleri tekrar gözden geçirmekte olduğu savunulmaktadır. Kurucu metinler esas alınarak yapılacak ictihâd/tecdid faaliyeti için ufuk açıcı usuller belirlediği için okunmasında fayda vardır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukku, Kur’an, Sünnet, hermenötik, ictihâd, tecdid, revize

Kaynakça

• Tığlı, Asiye. “İranlı Düşünür Şebusterî’nin Kur’an’ı Anlama Yöntemi: Hermenötik Okuyuş ve Nebevî Kelâm”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür Ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 7/3 (2010), 189- 218.
• Tatar, Burhanettin. Din, Bilim ve Sanatta Hermenötik. İstanbul: İSAM Yayınları 2014.
• Kur'an ve Dil -Dilbilim Ve Hermenötik- Sempozyumu. 17-18 Mayıs 2001. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2001. Çiçek, Mehmet. Hermenötik-Tevil İlişkisi ve Tefsirdeki Yeri. Marmara Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• İkbal, Muhammed. İslam’da Dini düşüncenin Yeniden İhyası. Trc. Rahim Acar. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
• Ebu Zeyd, Nasr Hâmid. “Hermenötik ve Metin Yorumu”. Trc. Muhammed Coşkun. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 46 (2014): 237-266.
• Hervey, Van A.. “Hermenötik”. Trc. Ahmet Güçlü, Uludağ Ünviversitsi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8/6 (1994): 343
• Aktay, Yakin. “Kur'an, Tarih ve Hermenötik”. Kur'an Ve İslami İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Önemi. 151-255. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Bal, Yasemin. “Hermenötiğin Tarihsel Gelişimi ve Yönetim Alanında Uygulanabilirliği: Bir Literatür Çalışması”. Sosyal Bilgiler Dergisi. 8/52 (2021).