ORTAÇAĞ SEYYAH VE COĞRAFYACI ANLATILARINDA ZEHİR, PANZEHİR VE ZEHİRLE SUİKAST

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 635 - 654, 31.12.2023

Mehmet Kavak

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1320467

Öz

Zehir, geçmişten günümüze kadar daha ziyade suikast amacıyla kullanılagelmiş bir maddedir. Tarihte zehir ve çeşitleri konusunda bilgi veren çok sayıda müstakil eserin yanı sıra zehir konusu bir bölüm veya başlık şeklinde de ele alınmıştır. Ortaçağa dair seyahatname ve coğrafya türü eserlerde aktarılan zehir anekdotlarını müstakil zehir kitaplarından ayıran özellik ise genel bir zehir anlatımından ziyade anlatıların bu konunun uzmanı olmayan seyyahlar ve coğrafyacılar tarafından işlenmesi, sadece satır aralarında geçiyor olması ve genelde duyuma dayalı olmasıdır. Zehirbilim alanında üstün bilgelikleri ile tanınan Hint hekimlerinin bu konudaki bilgisinin tercümeler yoluyla Ortaçağ bilginlerine aktarıldığı ve bu konuda eserler kaleme alındığı bilinmektedir. Ortaçağ hekim ve botanikçilerinin yanı sıra aktarımlarından hareketle seyyahların, coğrafyacıların ve tarih kronikçilerinin de zehir konusuna ilgi duydukları ve bu konuda duyup işittiklerini kaleme aldıkları anlaşılmaktadır. Seyyah, coğrafyacı ve benzer tür kronikçilerin zehirler konusundaki detayları incelendiğinde zehirleri bitkisel, hayvansal ve kimyasal olmak üzere üç yönüyle ele aldıkları, panzehirlerden bahsettikleri ve farklı zehirleme usullerinden hareketle yapılan suikastlar ve işlenen cinayetler hakkında detaylar verdikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zehir, Panzehir, Zehirlenme, Seyyahlar, Coğrafyacılar

Poison, Antidote, and Assassination by Poison in Medieval Traveler and Geographer Narratives

Öz

Poison is a substance that has been used for assassination purposes from past to present. In addition to many individual works giving information about poison and its types in history, the poison was also discussed only in a chapter or a title. The feature that distinguishes the poison anecdotes in itineraries and geographical works about the Middle Ages from separates books of poison is that rather than a general narrative, the narrations of poison are treated by travelers and geographers who were not experts in this subject, by dealing with it between the lines.
It is known that the knowledge of Indian physicians, known for their superior wisdom in the toxicology, was transferred to medieval scholars through translations and works were written on this subject. Besides medieval physicians and botanists, it is understood that travelers, geographers, and chroniclers were also interested in the subject of poison and wrote what they heard and heard about it. When the details of travelers, geographers and similar chronicles about poisons are examined, it is seen that they deal with poisons in three aspects such as herbal, animal, and chemical, mention antidotes and give details about assassinations and murders based on different poisoning methods.

Anahtar Kelimeler

Poison, Antidote, Intoxication, Travelers, Geographers

Kaynakça

• Ağarı, Murat. Kazvinî ve Âsâru'l-Bilâd ve Ahbâru'l-İbâd'ı. İstanbul: Ayışığıkitapları, 2019.
• Aksoy, Gürsel. Aristoteles’in Taşlar Kitabı: Kitâbu’l-Ahcar li-Aristâtâlîs (İnceleme-Arapça Metin-Çeviri-Yorum). İstanbul: Büyüyen Ay, 2. Basım, 2021.