AMERIKAN BASININDA OSMANLI DEVLETIʼNE SAVAŞ İLANI TARTIŞMALARI (1917-1918)

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 1, 88 - 103, 30.06.2024

Fatih Gencer

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1417029

Öz

Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı-ABD ilişkileri Amerikan basınında en çok tartışılan konular arasındaydı. İki devlet askerlerinin cephelerde doğrudan karşılaşmamış olmasına ve Osmanlı Devleti’nin ABD çıkarlarını tehdit etmemesine rağmen Türklere savaş ilan edilmesini savunan çok sayıda görüş gazete sayfalarında yer almıştı. Üstelik konu ile ilgili haberlerin genelinde Türklere ön yargı ile yaklaşılmış, hakarete varan veya doğrudan hakaret eden yorumlara gazetelerde yer verilmişti. Bu durumun en önemli sebeplerinden biri misyonerlerin yıllarca sürdürdükleri ve savaş yıllarında dozunu artırdıkları Türk karşıtı propagandaydı. Doğal olarak medyadaki tartışmalar ABD kamuoyundaki Türk imajını olabildiğince olumsuz etkilemişti. Böylece Osmanlılara savaş ilanını savunan kişilerin sayısı her geçen gün artmıştı. Ancak ABDʼnin Osmanlı Devletiʼne savaş ilan etme ihtimali Amerikalı misyonerleri tedirgin etmişti. Bu durumun faaliyetlerine ve Osmanlı topraklarındaki mülklerine zarar vereceğini düşünen misyonerler Osmanlılara savaş ilan edilmemesi için medyada savaş taraftarlarıyla mücadele etmek zorunda kalmışlardı. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’ne savaş ilanı meselesinin neden yıllarca ABD’nin gündemini işgal ettiği dönemin basını temel alınarak irdelenecektir. Ayrıca Amerikalı misyonerlerin ve Ermeni lobisinin bu tartışmalardaki tavırları ve bunların kamuoyunu nasıl yönlendirmeye çalıştıklarına da değinilecektir. Bunun yanında misyonerlerin ABD’nin dış politikasına yön verme çabaları ortaya konacak ve bu konuda ne derecede başarılı oldukları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı-ABD İlişkileri, Amerikan Kamuoyu, Misyonerler, Ermeni Lobisi

Discussions Regarding Declaration Of War On The Ottoman State In The American Press (1917-1918)

Öz

During the First World War, the relations between the Ottoman Empire and the United States were among the most discussed topics of the American press. Although the armies of the two states did not directly fight with each other, and the Ottoman Empire did not threaten the interests of the US, many opinions advocating declaring war on the Turks appeared on the pages of the newspapers. Moreover, in the news regarding the subject, the Turks were viewed with prejudice and were also subjected to insults and humiliation by the comments. One of the most important reasons for this situation was the anti-Turkish propaganda, which the missionaries continued for years and increased during the war years. Naturally, the discussions in the media harmed the Turkish image in the US public. Thus, the number of people who defended the declaration of war against the Ottomans increased gradually. But, the possibility of declaring war on the Ottoman Empire worried the American missionaries. According to them, this situation would harm their activities and properties in the Ottoman lands. For that reason, they had to fight with the supporters of the war in the media. In this study, it will be examined based on the press why the issue of declaration of war against the Ottoman Empire occupied the agenda of the US for years. In addition, the efforts of the missionaries to influence the foreign policy of the US will be revealed and evaluated whether they are successful or not.

Anahtar Kelimeler

World War I, Ottoman-US Relations, American Public Opinion, Missionaries, Armenian Lobby

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları/Archives Sources
• T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA, DH-ŞFR. (Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi), 75/192-a.
• BOA, DH-ŞFR. (Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi) 75/192.
• American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM)
• ABCFM, ABC. (American Board of Commissioners), 16. 9. 7. Eastern Turkey Mission, Vol. 25C, No. 275-276.
• ABCFM, ABC. (American Board of Commissioners), 16. 9. 3. Western Turkey Mission, Vol. 43, No. 0636.
• ABCFM, ABC. (American Board of Commissioners), 16. 9. 7. Eastern Turkey Mission, Vol. 25C, No. 0273.
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• Aftandılıan, Gregory. Armenia Vision Of A Republic The Independence Lobby In America. Boston: Charles River Books, 1981.
• Barton, James L. Story Of Near East Relief (1915–1930) An Interpretation. New York: The Macmillan Company, 1930.
• Bryson, Thomas A. Tars Turks and Tankers, The Role of the United States Navy in the Middle East 1800-1979. London: The Scarecrow Press, 1980.
• Budak, Mustafa. “Mondros Mütarekesiʼnden Sonra Osmanlı 9. Ordusuʼnun Kuzeybatı İranʼı (Güney Azerbaycanʼı) Tahliyesi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 51/17 (2001), 603-631.
• Can, Bilmez Bülent. Demiryolundan Petrole Chester Projesi (1908-1923). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2006.
• Chesman, Nelson. Newspaper Rate Book Including A Catalogue of Newspapers and Periodicals. New York: Nelson Chesman & Co. Publishers, 1921.
• Erhan, Çağrı. Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri. Ankara: İmge, 2001.
• Erol, Mine. Türkiye’de Amerikan Mandası Meselesi 1919–1920. Giresun: İleri Basımevi, 1972.
• Gencer, Fatih. Ermeni Soykırım Tezinin Oluşum Sürecinde Amerikan Yakın Doğu Yardım Komitesi. İstanbul: Alternatif Düşünce Yayınları, 2006.
• Grabill, Joseph L. Missionaries Amid Conflict: Their Influence Upon American Relations With The Near East, 1914–1927. Bloomington: Indiana University. Ph.D. Thesis, 1964.
• Karakoç Ercan- Durak, Gökhan. “Amerikan Basınında Doğu Rumeli Olayları (1878-1888)”. Balkan Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 9/2 (Aralık 2020), 401-421.
• Kieser H.L. Iskalanmış Barış Doğu Vilayetleri’nde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938. çev. Atilla Dirim. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
• Kissinger, Henry. Diplomasi. çev. İbrahim H. Kurt. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
• Malkasian, Mark. “The Disintegration of The Armenian Cause In The United States, 1918, 1927”. International Journal of Middle East Studies 16 (1984), 349-365.
• McCarty, Justin. “Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz propagandası ve Bryce raporu”. Osmanlı’dan Günümüze Ermeni Sorunu. Ed. H. C. Güzel. 21-37. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2001.
• Moranian, Suzanne Elizabeth. The American Missionaries and The Armenian Question: 1920-1927. Madison: The University of Wisconsin. Ph.D. Thesis, 1994.
• Okur, Mehmet-Abdullah, Berk. “Amerikan Basınında Pontus Rum Propagandası (1914-1921)”. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 7/12 (2021), 141-157.
• Öğreten, Ceyhun. “Amerikan Basınında Türk Millî Mücadelesi: 19 Mayıs 1919-23 Nisan 1920”. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 18/35 (Bahar 2022), 165-204.
• Özsoy, Osman. “Türk-Amerikan İlişkilerinin İlk Dönemi ve Amerika’daki İlk Tanıtım Faaliyetleri”. Türk Dünyası Araştırmaları 114 (Haziran 1998), 193-200.
• Selvi, Haluk. “Amerika Birleşik Devletleri’nde Ermeni Faaliyetleri (1892–1896) ”, Ermeni Araştırmaları 1. Türkiye Kongresi Bildirileri, III, Ankara: ASAM-Ermeni Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2003.
• Shaw, S. J. - Shaw, E. K. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye II. İstanbul: E Yayınları 2000.
• Stil, William N. American Sea Power in the Old World, The United States Navy in European and Near Eastern Waters 1865–1917, London: Greenwood Press, 1980.
• Şafak, Nurdan. Osmanlı Amerikan İlişkileri. İstanbul: OSAV, 2003.
• Şimşir, Bilal N. “Türk-Amerikan ilişkilerinin yeniden kurulması ve Ahmet Muhtar Bey’in Vaşington Büyükelçiliği (1920–1927)”. Belleten XLI/162, (1997), 277-356.
• Gazeteler.
• El Paso Herald.
• The Abilene Weekly Reflector.
• The Albuquerque Morning Journal.
• The Alexandria Gazette.
• The Americus Times.
• The Anchorage Weekly Times.
• The Arizona Republican.
• The Askov American.
• The Atlanta Semi-Weekly Journal.
• The Baraboo Weekly News.
• The Birmingham Age-Herald.
• The Bisbee Daily Review.
• The Bismarck Tribune.
• The Bridgeport Times.
• The Brownsville Herald.
• The Carroll County Democrat,.
• The Carson City Daily Appeal.
• The Casper Daily Tribune.
• The Chattanooga News.
• The Daily Capital Journal.
• The Daily Star Mirror.
• The Eagle River Review.
• The Evening Capital News.
• The Evening Public Ledger.
• The Evening Star.
• The Evening Times.
• The Fargo Forum.
• The Grand Forks Daily Herald.
• The Harrisburg Telegraph.
• The New Britain Herald.
• The New York Times.
• The New York Tribune.
• The Norwich Bulletin.
• The Oklahoma City Times.
• The Omaha Daily Bee.
• The Richmond Times.
• The Semi-Weekly Tribune. The Sun.
• The Sunday Star.
• The Washington Herald.
• The Washington Times.