DISCUSSIONS ON TAWRIYA IN THE QURAN: A COMPARATIVE ANALYSIS OF CLASSICAL AND CONTEMPORARY APPROACHES

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 648 - 670

Nihat Tarı

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1529495

Öz

This study examines in detail the ongoing debates on the use of tawriyah (double entendre) in the Quran. Tawriyah is a literary device that holds an important place in Arabic literature, skillfully using both the near and far meanings of a word to add multidimensional depth to the text. The use of this device enriches the text while also encouraging the reader to think more deeply and explore different layers of meaning. The research comparatively addresses classical and contemporary approaches to the presence of tawriyah in the Quran. In the classical period, scholars such as Sakkaki, Qazvini, and Suyuti argued for the existence of tawriyah in the Quran, while some scholars like Taftazani opposed this view. This debate remains lively today. Contemporary researchers like Muhammad Jabir al-Fayyad argue that tawriyah is not present in the Quran, based on the idea that the Quran's universal message should be conveyed directly. The study reveals that at the root of these different views lie varying understandings about the nature and function of tawriyah. In conclusion, it is emphasized that these academic discussions are of great importance in understanding the literary subtleties of the Quran and discovering the multi-layered structure of the divine message. These debates contribute to the development of Islamic sciences by bringing new perspectives to Quranic exegesis and methods of understanding.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Science of Badi, Spiritual Arts, Tawriya, Mutashabih Verses

KUR’AN’DA TEVRİYE TARTIŞMALARI: KLASİK VE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLARA KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Öz

Bu çalışma, Kur'an-ı Kerim'de tevriye sanatının kullanımı üzerine süregelen tartışmaları detaylı bir şekilde incelemektedir. Tevriye, Arap edebiyatında önemli bir yere sahip olan ve bir kelimenin hem yakın hem de uzak anlamlarını ustaca kullanarak metne çok boyutlu bir derinlik katan edebi bir sanattır. Bu sanatın kullanımı, metne zenginlik katarken aynı zamanda okuyucuyu daha derin düşünmeye ve anlamın farklı katmanlarını keşfetmeye teşvik eder. Araştırma, tevriyenin Kur’an’daki varlığına dair klasik ve çağdaş yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ele almaktadır. Klasik dönemde Sekkâkî, Kazvînî ve Suyûtî gibi alimler tevriyenin Kur’an’da var olduğunu savunurken, Teftâzânî gibi bazı alimler buna karşı çıkmıştır. Günümüzde de bu tartışma canlılığını korumaktadır. Muhammed Cabir el-Feyyâz gibi çağdaş araştırmacılar, Kur'an'ın evrensel mesajının doğrudan iletilmesi gerektiği düşüncesiyle tevriyenin Kur'an'da bulunmadığını ileri sürmektedirler. Çalışma, bu farklı görüşlerin temelinde tevriye sanatının doğası ve işlevi hakkındaki farklı anlayışların yattığını ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, bu akademik tartışmaların Kur'an'ın edebi inceliklerini anlamak ve ilahi mesajın çok katmanlı yapısını keşfetmek açısından büyük önem taşıdığı vurgulanmaktadır. Bu tartışmalar, Kur'an tefsiri ve anlama yöntemlerine yeni bakış açıları kazandırarak İslami ilimlerin gelişimine katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Bedi İlmi, Manevi Sanatlar, Tevriye, Müteşabih Ayetler

Kaynakça

• Alevî, Ebû İdris İmam Müeyyed-Billah Yahyâ b. Hamza b. Ali b. İbrahim Hüseyni el-. et-Tırâzü’l-mütezammin li-esrâri’l-belâga ve ʿulûmi hakâiki’l-iʿcâz. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-asriyye, 2002.
• Atik, Abdülazîz. İlmü’l-bedî’. Beyrut: Dârü’n-Nehdati’l-Arabiyye. Erişim 26 Temmuz 2024.
• Bahâüddîn es-Subkî, Ebû Hâmid Ahmed b. Ali b. Abdilkafî. Arûsü’l-efrâh fî şerhi Telhîsi’l-Miftâh. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿAsriyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil b. İbrâhîm el-Cuʿfî. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. I-IX Cilt. yy: Dâru Tavku’n-Necât, 1. Basım, 1422.
• Bulut, Ali. “Kur’ân-ı Kerîm’in Anlaşılmasında Belagatın Rolü: Tevriye Sanatı Örneği”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar (Sempozyum), 67-92.
• Cenâhî, Hasan b. İsmâîl b. Hasan b. Abdurrazzâk el-. Min Kadâyâ’l-belâğati ve’n-nakdi ‘inde Abdülkâhir el-Cürcânî, 1402.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad. es-Sıhâh tacü’l-luga ve sıhâhi’l-Arabiyye. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melayin, 1990.
• Coşkun, Menderes. “Tevriye ve Çeşitleri Üzerine Düşünceler”. Journal of Turkish Studies 2/Volume 2 Issue 4 (21 Ekim 2019), 248-261.
• Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkahir b. Abdurrahman. Esrâru’l-belâga fî ilmi’l-beyân. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 1 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʿilmiyye, 2001.
• Dusûkî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Arafe. Hâşiyetü’d-Dusûkî ʿalâ muhtasari’l-maʿânî. thk. Abdülhamîd Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-mektebeti’lʿasriyye, 2007.
• Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellam el-Herevi el-Ezdi. Garîbü’l-hadis. thk. Muhammed Abdülmuin Han. Haydarabad: Mektebetu Daireti’l-Maarifi’l-Osmaniyye, 1384.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed b. el-Herevî. Tehzîbu’l-lüga. thk. Muhammed Ivaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâr-u ihyâi’t-türas, 2001.
• Ferâhidî, Ebû Abdurrahman Halil b. Ahmed b. Amr. Kitâbü’l-ʻayn. Beyrut: Dârü’l-mektebeti’l-hilâl, ts.
• Feyyâz, Muhammed Câbir. “et-Tevriye ve hulûvvi’l-Kur’âni’l-Kerimi minhâ”. El-Mecmaʻü’l-ʻİlmîyyü’l-ʻIrâkî 2 (1983), 232-279.
• Feyyûd, Abdufettâh Besyûnî. İlmü’l-bedî’. Kahire: Dârül’l-Âlemi’s-Sakafiye, 1998.
• Hafâcî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed el-Mısrî. Hâşiyyetu’ş-Şîhâb alâ Tefsîri’l-Beyzâvî. 8 Cilt. Beyrut: Dâr Sâdir, ts.
• Halebî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Yusûf. ed-Durru’l-masûn fî ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. 11 Cilt. Dımaşk: Dâu’l-kalem, ts.
• Halêbî, Şehâbuddîn Mahmûd. Hüsnü’t-Tevessül ilâ Sınâ‘ati’t-Terassul. Mısır: el-Maṭba‘atü’l-Vehbiyye, 1298.
• Halîfe, Ahmed Abdülmecîd. “Belâgatü’t-tevriye ve eseruha fî te’vili’-âyâti’l-Kur’ânîyye”. Meceletü külliyeti’l-âdâb Câmiatü’z-Zakâzîk 56 (2011), 1-45.
• Haşimî, es-Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-belâga fi’l-meânî ve’l-beyân ve’l-bedî. Beyrut: el-Mektebetü’l-ʿasriyye, ts.
• İbn Aşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tunûsiyye li’n-neşr, 1984.
• İbn Ebi’l-Isba’, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn Abdülazîm (Abdüsselâm) b. Abdilvâhid b. Zâfir el-Mısrî. Tahrîrü’t-tahbîr fî sınaati’ş-şi’r ve’n-nesr ve beyâni i’cazi’l-Kur’an. Kahire: el-Meclisü’l-A’la li’ş-Şuuni’l-İslamiyye, 1383.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Makâyîsi’l-luga. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1979.
• İbn Hicce el-Hamevî, Ebü’l-Mehasin Takıyyüddin Ebû Bekr b. Ali. Hizanetü’l-edeb ve gayetü’l-ereb. Beyrut: Dârü Mektebeti’l-Hilal, Dâru’l-Bihâr, 2004.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır, ts.
• İbn Münkız, Ebü’l-Muzaffer Müeyyidüddevle Üsame b. Mürşid. el-Bedî fî nakdi’ş-şiʻr. [Kahire]: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1960.
• İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr b. Beşşar Muhammed b. Kâsım b. Muhammed. Kitâbü’l-ezdâd. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1987.
• İbnü’n-Nazım, Ebû Abdullah Bedreddin Muhammed b. Muhammed b. Abdullah İbn Malik. el-Misbah fî’l-meani ve’l-beyân ve’l-bedi’. thk. Hüsni Abdülcelil Yusuf. [Kahire]: Mektebetü’l-Âdâb, 2001.
• İsferâyînî, Ebû İshâk ʿİsâmüddîn İbrahîm b. Muhammed b. ʿArabşah. el-Atvel Şerhu Telhîsi Miftâhi’l-ʿulûm. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2001.
• Kazvînî, Ebü’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer b. Ahmed el-. el-Îdâh fî ulûmi’l-belâga. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• Lâşîn, Abdülfettah. el-Bedî’ fî dav’i esâlîbi’l-Kur’an. Kahire: Dârü’l-fikri’l-Arabî, 1999.
• Matlûb, Ahmed. Mu’cemü’l-mustalahâti’l-belâgıyye ve tetavvüruhâ. Bağdat: Matbuatü’l-Mecmai’l-İlmiyyi’l-Irakî, 1986.
• Merâgî, Ahmed Mustafâ. Ulûmu’l-belâga: el-Beyân el-meân el-bedî. Beyrut: Karacan Yay., 2. Basım, 1993.
• Meydânî, Abdurrahman b. Hasan Habenneke. el-Belâgatu’l-Arabiyye usûsuhâ ve ulûmuhâ ve funûnuhâ. 2 Cilt. Dımaşk: Dârul’l-kalem, 1996.
• Muhammed Alî, Aşrî Muhammed. “et-Tevriye Dirase Tedâvuliye”. Mecelletü Kulliyeti Dâri’l-ulûm 35/112 (2018), 179-220.
• Muhammed Ebû Musa, Muhammmed. el-Belâgatü’l-Kur’âniyye fî tefsîri’z-Zemahşerî ve eseruhâ fi’d-dirâsâti’l-belâgiyye. Kahire: Dâru’t-Tezamün, 1988.
• Mut’inî, Abdülazim İbrâhim Muhammed el-. Hasaisü’t-ta’biri’l-Kur’âni ve simatuhü’l-belagıyye. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1992.
• Mütevellî, Numan Abdüssemî. Efâvîkü’t-tevriye Hilyetü’l-kelâm ve Müt’atü’l-efhâm. Dısûk: Dârü’l-İlmi ve’l-Îmân li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, 2020.
• Nüveyrî, Şehabeddin Ahmed b. Abdülvehhab b. Muhammed. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. Kahire: Dârü’l-Kutub ve’l-Vesaiki’l-Kavmiyye, 1423.
• Rabî’î, Ekrem Ferac er-. el-Hitâbü’l-i’lâmî ve taktîkü isti’mâl müfârakatü’t-tevriye. Kahire: Dârü’l-Fecr li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, 2017.
• Râzî, Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn Fahreddin. et-Tefsirü’l-kebir = Mefâtihü’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
• Saîdî, Abdülmüteâl. Bugyetü’l-îdâh li-Telhîsi’l-Miftâh fî ulûmi’l-belâga. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 17. Basım, 2005.
• Saraç, M. A. Yekta. “Tevriyedeki Îham”. İlmi Araştırmalar 13 (2002), 133-149.
• Sekkâkî, Ebû Ya’kub Siraceddin Yusuf b. Ebû Bekr b. Muhammed. Miftâhü’l-ulûm. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʿilmiyye, 1987.
• Siyâlkûtî, Abdülhakîm b. Şemsiddîn Muhammed. Hâşiyetü’s-siyâlkûtî ʿalâ kitâbi’l-mutavvel. Kum: Menşûrâtü’r-Radî, 1983.
• Sultan, Münîr. el-Bedî Te’sîl ve Tecdîd. İskenderiye: Münşeetü’l-Maârif, 1986.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. el-Hey’etu’l-Mısriyye el-âmme li’l-kitâb, 1974.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-Müzhir fî ulûmi’l-luga ve envâihâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ʿilmiyye, 1998.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr es-. Muʻterakü’l-akran fî iʻcazi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• Şîrâzî, Seyyid Murteza el-Hüseynî. Risâle fi’t-tevriye mevdûan ve hükmen. Necef: Müessetü’t-Tükâ es-Sekâfiye, 2018.
• Teftazânî, Saʿdeddîn Mesûd b. Ömer b. Abdullah. el-Mutavvel şerhu telhîsi miftahi’l-ulûm. Dâru’l-kutubi’l-ʿilmiyye, 2001.
• Teftazânî, Saʿdeddîn Mesûd b. Ömer b. Abdullah. Muhtasarü’l-meânî. Kum: Dâru’l-fikr, 1411.
• Tibi, Şerefeddin Hüseyin b. Muhammed b. Abdullah. Fütûhü’l-gayb fi’l-keşf an kınâi’r-reyb = Hâşiyetü’t-Tîbî ale’l-Keşşâf. Dübey: Caizetu Dübey ed-Devliyye li’l-Kur’âni’l-Kerim, 2013.
• Zagde, İbtisam - Karha, Akîle. Belâgatü’t-tevriye fi’l-Kur’âni’l-Kerîm sûretü’n-Nisâi enmûzecen. Cicel: Cicel Üniversitesi, Lisans Tezi, 2016.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf ʿan hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1986.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhan fî ulumi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1957.