İDRIS-I BIDLISI'NIN ARAPÇA ESERLERI

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 1141 - 1157, 03.01.2025

Yusuf Baluken

https://doi.org/10.26791/sarkiat.1582062

Öz

İdris-i Bidlîsî, XV. ve XVI. yüzyıllarda gerek siyasi etkinlikleri ile gerek de ilmi yönden ürettikleriyle ön plana çıkan önemli biridir. Akkoyunlular döneminde doğup büyümüşse de daha çok Osmanlılar döneminde etkin rol oynamıştır. Safevi hükümdarı Şah İsmail’in sarayında bir süre kaldıktan sonra Safevilerin kuruluş ideolojisini benimsemediği yönündeki iddialar üzerine Osmanlı sarayına sığınmıştır. Bir süre başkent İstanbul’da II. Bayezid’in sarayında kalmış ve Osmanlı hükümdarına Farsça kaleme aldığı Heşt Behişt isimli eserini ithaf etti. Ancak Osmanlı sarayından umduğu ilgiyi görmeyince Hac ibadeti bahanesiyle Memlük ülkesine yöneldi. Ancak burada da umduğu himayeyi göremeyince tekrar Hac farizasını eda etme bahanesiyle Memlük ülkesinden ayrıldı. İdris-i Bidlîsî, bütün bu süre zarfında bir yandan da ilmi faaliyetlerle meşgul oldu. Siyasi yönünü yansıtan eserlerini çoğunlukla Farsça kaleme alırken ilmi ve düşünce dünyasını yansıtan eserlerini çoğunlukla Arapça kaleme aldı. İdris-i Bidlîsî’nin bir bakıma ilmi yönünün ele alındığı bu çalışmada onun Arapça eserleri irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

idris-i Bidlisi, Osmanlı İlim Tarihi, Arapça

THE ARABIC WORKS OF IDRIS AL-BIDLĪSĪ

Öz

Idris al-Bidlīsī was an important figure who came to the forefront in the XVth and XVIth centuries with both his political activities and his scholarly productions. Although he was born and grew up during the Akkoyunlu period, he played an active role mostly during the Ottoman period. After staying at the court of the Safavid ruler Shah Ismail for a while, he took refuge in the Ottoman court due to allegations that he did not adopt the founding ideology of the Safavids. He stayed for a while at the court of Bayezid II in the capital Istanbul and dedicated his Persian work Heşt Behişt to the Ottoman ruler. However, when he did not receive the attention he had hoped for from the Ottoman court, he travelled to the Mamluk country on the pretext of pilgrimage. However, when he did not receive the patronage he had hoped for, he left the Mamluk country on the pretext of performing the Hajj pilgrimage again. Idris al-Bidlīsī was also engaged in scholarly activities during all this time. While he wrote his works reflecting his political aspect mostly in Persian, he wrote his works reflecting his scientific and intellectual world mostly in Arabic. In this study, in which the scientific aspect of Idris al-Bidlīsī is discussed, his works in Arabic have been tried to be analysed.

Anahtar Kelimeler

Idris al-Bidlisi, history of Ottoman science, Arabic works

Kaynakça

• Baden, Edward. Zwei Mystische Schriften des ‘Ammar al-Bidlisi. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 1999.
• Başaran, Orhan. “İdrîs-i Bitlisî Hakkında Bazı Yeni Bilgiler”. Akademik Araştırmalar Dergisi IV/14 (2002) 201-208 .