TÜRKİYE’DE İÇ GÜVENLİK HİZMETİ VE KOLLUĞUN SİVİL DENETİMİ

Yıl 2014, Sayı: 94, 115 - 133, 01.09.2014

İsmail Fırat Emrah Erdem

Öz

Küreselleşmenin etkisi ile kamu yönetiminde bir paradigma değişimi başlamış, bununla birlikte güvenlik anlayışında insan odaklılık, hesap verebilirlik, şeffaflık, kaliteli hizmet sunumu ve katılımcı demokrasi öğeleri ön plana çıkmıştır. Kamu hizmeti olarak sunulan iç güvenlik hizmetinin sunulmasında kolluk kuvvetlerinin orantısız güç kullanımı ile insan hak ve özgürlükleri noktasında ihlallerin yaşanması sebebi ile vatandaş şikayetlerinin tarafsız olarak bağımsız bir sivil denetim mekanizması tarafından denetlenmesi ve çözülmesi Avrupa Birliğine uyum sürecinde zorunlu bir hal almış ve bu mekanizmanın kurulması ön plana çıkmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de İç Güvenlik Sektörünün Sivil Gözetiminin Geliştirilmesi Projesi hazırlanmış merkezi ve yerel olarak çalışmalara başlanılmıştır. İngiltere, İrlanda ve Belçika gibi AB ülkeleri sivil denetim mekanizmasının kopya edilmesi yerine Türkiye’nin sosyokültürel yapısını yansıtacak özgün, etkin ve sonuç odaklı bir sivil denetim birimi kurulması önem arz etmektedir. Bu makalenin temel amacı Türkiye de kolluk kuvvetlerinin sivil denetimi için yapılan çalışmaların bazı AB ülke örnekleri ile karşılaştırılması ve önlem alınması gereken noktaların değerlendirilmesi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İç Güvenlik, Yeni Kamu Yönetimi, Denetim, Kolluk kuvveti

INTERNAL SECURITY SERVICES AND CIVILIAN CONTROLLING OF LAW ENFORCEMENT ABSTRACT

Öz

A paradigm change has been experienced in public administration with the effect of globalisation, and this change gave prominence to the focality of human, accountability, transparency, high quality service and participatory democracy in the understanding of security. Because law enforcement forces applied unbalanced force, and human rights and freedom violations happened while they perform internal security service, which is served as public service, it became compulsory that complaints from people should be inspected and brought to a solution by an independent civilian control mechanism in the EU harmonization process, and the establishment of this mechanism came into prominence. In this context, Project on Developing Civilian Observance on Internal Security Sector in Turkey was prepared and works began at central and local levels. Instead of copying the civilian inspection mechanism of EU countries like England, Ireland and Belgium, it is important to establish a civilian control unit, which represents Turkey’s socio-cultural structure and which is unique, active and result-based. The main purpose of this article will be to compare the works regarding civilian control of law enforcement in Turkey with examples from some EU countries and to evaluate the matters against precautions should be taken.

Anahtar Kelimeler

Internal Security, New Public Administration, Inspection, LawEnforcement

Kaynakça

• Akay, Hale (2009), Türkiye’de Güvenlik Sektörü, Tesev Yayınları, İstanbul.
• Akça, Yaşar (2012), Yeni Kamu Yönetimi Çerçevesinde Mahalli İdarelerde Staratejik Planlama, Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu, Konya.
• Aksu, Muharrem ve Turhan, Faruk (2012), Yeni Tehditler, Güvenliğin Genişleme Boyutları ve İnsani Güvenlik, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2.
• Alkış, Abdulsamet (2008), Yönetim Sorumluluğu Modelinde Hesap Verme Sorumluluğu, Kamu Hesaplarına Uzman Bakış.
• Altındal, Hasan (2010), Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi Adına Sayıştay Tarafından Denetimi: Değişen Anayasa ve Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde Bir Değerlendirme, Sayıştay Dergisi, Sayı 79.
• Arslan, Zühtü (2008), Güvenlik ve İnsan Hakları Arasındaki Kırılgan Denge, ED. Cizre, Ümit, Cerrah İbrahim, Güvenlik Sektörü Yönetişimi: Türkiye ve Avrupa, TESEV. http://www.tesev.org.tr/assets/publications/file/Guvenlik%20Sektoru%20 Yonetisimi% 20Turkiye%20ve%20Avrupa.pdf
• Arslan, Nagehan Talat (2010), Klasik - Neo Klasik Dönüşüm Süreci: Yeni Kamu Yönetimi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2.
• Ayter, Volkan (2009), Sivil Aktörleri Güçlendirmek ve Güvenlik Sektörünün Demokratik Gözetimi, Ed. Ayter, Volkan, Ensaroğlu Yılmaz, Sivil Toplum ve Güvenlik Sektörü Gözetimi, TESEV Yayınları, İstanbul.
• Cerrah, İbrahim (2008a), Mental Modernization and Democratic Oversight In The Domestic Security Sector, ED. Cizre, Ümit, Cerrah İbrahim, Series in Security Factor Studies DCAF-TESEV Yayınları, İstanbul.
• Cerrah, İbrahim (2008b), Avrupa Konseyi Avrupa Polis Etiği Kuralları ve Türkiye’de Güverlik Personelinde Mesleki Sosyalleşme, DCAF-TESEV Yayınları, İstanbul.
• Çetinkaya, Şeref (2013), Güvenlik Algılaması ve Uluslararası İlişkiler Teorilerinin Güvenliğe Bakış Açıları, 21 Yüzyılda Sosyal Bilimler, Sayı 2.
• Çolak, Sedat (2012), Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Perspektifinde Özel - Kamu Sektör Ortaklığı, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Mahalli İdareler ve Yerinden Yönetim Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Doğan, Fatih (2010), Polis ve Jandarma Teşkilatları Açısından İç Güvenlik Yönetimi, Sorunları ve Değişimi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Erzurumluoğlu, Bayram (2009), Kolluk Kuvvetlerinin Demokratik Denetimi, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 2.
• Fatemi, Mahboubeh and Behmanesh, Mohammad Reza (2012), New Public Management Approach and Accountability, International Journal of Management, Economics and Social Sciences, , Vol. 1(2).
• Fendoğlu, Hasan Tahsin (2010), Kamu Denetçiliği, Stratejik Düşünce Enstitüsü. Göksu, Turgut, Çevik, Hasan Hüseyin, Filiz, Orhan ve Gül, Serdar Kenan (2011), Güvenlik Yönetimi, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Gül, Serdar Kenan (2008), Kamu Yönetiminde ve Güvenlik Hizmetlerinde Hesap Verebilirlik, Polis Bilimleri Dergisi Cilt:10 (4).
• Gökçe, Orhan ve Turan, Erol (2007), Kamu Yönetiminin Dönüşümü ve Dönüşümün Temel Unsurları, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi.
• Kahraman, Şevket (2009),Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Türk Yerel Yönetimlerine Etkisi: Bilecik örneği, Sakarya üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Kartal, Alparslan (2006), Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının Türkiye’ye Yansıması Olarak Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi SBE, Koceli.
• Kurt, Mustafa ve Uğurlu, Yaşar Özlem (2007), Yeni Kamu Yönetimi ve Yeni Kamu Yönetimi Yaklaşımının Gelişiminde Avrupa Birliği’nin Rolü : İlerleme Raporları İçerik Analizi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, C.IX.
• Kuyaksil, Ali (2012), Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Yerelleşme Perspektifinden İç Güvenlik Hizmetlerine Bir Bakış, II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu.
• Küçüksahin, Ahmet (2006), Güvenlik Bağlamında, Risk ve Tehdit Kavramları Arasındaki Farklar Nelerdir ve Nasıl Belirlenmelidir, Güvenlik Stratejileri Dergisi.
• Özer, Mehmet Akif (2012), Yeni Kamu Yönetimi, Barış kitapevi, Ankara.
• Pehlivan, Abdülkadir ve Gerekan, Bilal (2009), Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Muhasebe”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2.
• Pollitt, Christopher, Thiel Sandra van and Homburg, Vincent (2007), New Public Management in Europe, Palgrave Macmillan.
• Salman, Feray (2009), Sivil Toplum Kuruluşlarının Güvenlik Sektörü Denetim ve Gözetimine Katılma Araçları, ED. Ayter, Volkan, Ensaroğlu Yılmaz, Sivil Toplum ve Güvenlik Sektörü Gözetimi, TESEV Yayınları, İstanbul.
• Şaylan, Gencay (2012), Kamu Yönetimi Disiplininde Bunalım ve Yeni Açılımlar Üzerine Yeni Düşünceler, Ed. Burhan Aykaç, Senol Durgun, Hüseyin Yayman, Türkiye’de Kamu Yönetimi, 2. Baskı, Yargı Yayınevi, Ankara.
• Üstüner, Yılmaz (2012), Kamu Yönetimi Kuramı ve Kamu İşletmeciliği Okulu, , Ed. Burhan Aykaç, Senol Durgun, Hüseyin Yayman, Türkiye’de Kamu Yönetimi, 2. Baskı, Yargı Yayınevi, Ankara.
• Tarhan, Ahmet Bora ve Ezici, Erhan (2011), Kamu Hizmetlerinin Üretiminde Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Toplam Kalite Yönetimi, Uşak Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt 3, No 2.
• Tangör, Burak (2012), Kuramsal Tartışmalar Işığında İnsan Güvenliği ve Politikaları, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 8, Sayı 30.
• Yavuzdoğan, Seçkin (2010), İngiltere’de Bağımsız Kolluk Şikayet Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Özel s.
• Yılmaz, Sefer (2012), Türkiye’nin İç Güvenlik Yapılanmasında Değişim İhtiyacı”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 21, Sayı 3.
• 5/3/2012 (1/584), Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı.
• Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ile İçişleri Komisyonu Raporları.
• Almanak Türkiye 2006-2008: Güvenlik Sektörü Ve Demokratik Gözetim, Tesev Yayınları. http://www.tesev.org.tr/assets/publications/file/almanak%20 07_2009.pdf ( 16.06.2014).
• Türkiye ile Katılım Ortaklığı Belgesinde Yer Alan İlkeler, Öncelikler ve Koşullara İlişkin 23 Ocak 2006 tarihli Konsey Kararı.
• http://www.unicankara.org.tr/today/4.html#4d (28.06.2014)
• http://www.sivilgozetim.org.tr/Hakkimizda.aspx (09.12.2014)
• http://www.icisleri.gov.tr/default.icisleri_2.aspx?id=8135 (16.07.2014)
• http://www.jandarma.gov.tr/personel/etik_ilkeler.doc (16.06.2014)