Türkiye’de Siyasi Partilerin Mali Denetimi

Yıl 2018, Sayı: 109, 79 - 102, 01.06.2018

Rıfat Karakoç

Öz

Siyasi partiler modern demokratik rejimlerin vazgeçilmez unsurlarıdır. Bu husus tüm demokratik ülkeler için olduğu gibi Türkiye açısından da yadsınamaz ve genel kabul görmüş bir gerçektir. Vazgeçilemez unsurlar olarak siyasi partiler, birçok farklı amaç etrafında toplanabilirler ancak, en temel amaçları; iktidarı elde etmek veya iktidara ortak olmaktır. Bu sebeple siyasi partilerin ülke çapında örgütlenmeleri ve kendi öneri ve politikalarını geniş halk kitlelerine ulaştırmaları gerekmektedir. Bu durumun gerçekleşmesi için ise ciddi bir mali kaynak ihtiyacı vardır. Siyasi partiler bu kaynak ihtiyacını gerek devlet tarafından yapılan yardımlar gerekse kendi imkânları ile karşılamaktadır. Bu kapsamda, partilerin gelir kaynakları arasında; hazinece yapılan yardımlar, partili üyelerden ve milletvekillerinden alınan aidatlar, parti bayrağı, flama, rozetlerin satışlarından elde edilen gelirler ve bağışlar gibi kalemler yer alırken, giderler arasında ise; seçimler esnasında yapılan tanıtım ve propaganda için kullanılan harcamalar, hizmet binası için yapılan harcamalar, demirbaş alımı gibi kalemler sayılabilir. Siyasi partilerin elde edecekleri gelirler ve elde edilen gelirlerin harcanması konusu ise denetime tabi tutulmaktadır. Bu denetim, hem siyasi parti örgütünün kendi iç yapısında iç denetim olarak hem de Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan dış denetim şeklinde gerçekleşmektedir. Bu çalışmada genel olarak siyasi partilerin gelir ve giderleri, mali denetimleri ve denetim neticesinde ortaya çıkabilecek uygunsuzluklar ile ilgili yaptırımlar incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Siyasi Partiler, Mali Denetim, Anayasa Mahkemesi, Sayıştay

FINANCIAL AUDIT OF POLITICAL PARTIES IN TURKEY

Öz

Political parties are indispensable constituents of modern democratic regimes. As for all democratic countries, this is an incontrovertible and generally accepted reality for Turkey. As indispensable constituents, political parties can gather around many different purposes, yet their most basic aims are to seize power or become a partner with power. For this reason, political parties must organize countrywide and communicate their proposals and politics to the masses. There is a serious need for financial sources to realize this condition. Political parties satisfy their need for fund by both state aids and their own facilities. In this context, the income sources of parties include the aids provided by treasury, contributions received from party members and parliamentarians, incomes received from the sales of party flags, pennants, rosettes and donations; and their spending include the expenses made for propaganda and promotion during elections, expenses for service building, and fixture procurement. The incomes and spending of political parties are subject to audit. This audit occurs in the form of both internal audit done within the internal structure of the political party organization and external audit by the Constitutional Court. This study analyzed the incomes and spending of political parties, their financial audits and the sanctions associated with nonconformities that will come out in an audit

Anahtar Kelimeler

Political Parties, Financial Audit, Constitutional Court, Turkish Court of Accounts

Kaynakça

• Aliefendioğlu, Yılmaz (1995), “Türk Anayasa Mahkemesinin İş Yükü”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 11-12-13.
• Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun, Kanun No: 6216, www.resmigazete.gov.tr, (Erişim Tarihi: 16.09.2017).
• Anayasa Mahkemesi İç Tüzüğü,www.resmigazete.gov.tr, (Erişim Tarihi: 16.09.2017).
• Aydın, Mesut (2005), “Türkiye’de Siyasi Partilere Devlet Yardımı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 54, S: 4.
• Bahar, Esra (2011), Siyasi Partilerin Finansmanı ve Mali Denetimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Baş, Hasan (1997), “Siyasi Partilerin Mali Denetiminin Sayıştayca Yapılıp Yapılamayacağı”, Sayıştay Dergisi, S: 25.
• Council of Europe Parliamentary Assembly, “Financing of Political Parties”, http://www.assembly.coe.int/nw/Home-EN.asp (Erişim Tarihi: 10.12.2017).
• Çelik, Özlem (2012), “Türk Anayasa Hukukunda Siyasi Partilerin Gelir ve Giderlerinin Mali Denetimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:12, Özel Sayı.
• Dağdelen, Ayfer (2013), “Siyasal Yozlaşma Olgusu ve Siyasetin Finansmanı Arasındaki İlişkiye Genel Bir Bakış”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, C: 6, S: 2.
• Demirel, Savaş (2011), “Siyasi Partilerin Mali Denetimi”, SAYDER Dış Denetim Dergisi, S: 3.
• Kaplan, Recep (2012), “Bazı Yabancı Ülkelerde Siyasi Partilerin Mali Denetimini Yapan Kurumlar ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Maliye Dergisi, S: 162.
• Kaya, Oğuz Mehmet (2006), “Siyasi Partilerin Mali Denetimi Sorunu; Mevcut Durumun Eleştirisi ve Çözüm Önerileri”, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1, (Editörler: Mehmet Turhan, Hikmet Tülen), Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara. 101
• Uzun, Cem Duran (2011), “Anayasa Önerilerinde Siyasi Partilerin Finansmanı ve Yeni Bir Öneri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 94.
• Uzun, Cem Duran (2014), “Siyasi Partilerin Finansmanı Devlet Yardımı, Sınırlamalar ve Mali Denetim”, Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayını, S: 110.
• Yüce, Müge, “Siyasetin Finansmanı Sorunu ve Çözüm Önerileri” http://www. siyasaliletisim. org/pdf/siyasetinfinansmanisorunuvecozumonerileri.pdf, (Erişim Tarihi: 15.08.2017).
• www.bik.gov.tr, (Erişim Tarihi: 12.01.2018).