MALİYET PAYLAŞIM YÖNTEMLERİNİN SAĞLIK HİZMETİ KULLANIMI VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2018, Yıl: 2018, Sayı: 1, 30 - 44, 03.12.2018

Kubilay Özer

https://doi.org/10.35375/sayod.520951

Öz

Sağlık hizmetlerinin finansmanı, finansman
kaynakları ve yöntemleri, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde gündemi
sıklıkla işgal eden konular arasında yer almaktadır.  Bunun temel nedenleri, kaynaklarının
gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun her ülkede kıt olması, artan sağlık
hizmetleri talebinin karşılanamaması ve mevcut kaynakların verimli kullanımı
ihtiyacıdır.

Maliyet paylaşımı, sağlık hizmetleri için
kısmen cepten ödenen bir sağlık bakım maliyeti kapatma tekniğidir. Maliyet
paylaşımı ile sağlık hizmetinden yararlananlarda maliyet bilinci oluşturmak
suretiyle, sağlık hizmetlerine olan talebi azaltmak için sıkça kullanılan bir
yöntemdir.

Bu çalışmada RAND sigorta deneyi bulgularından
yola çıkılarak ülkemizde uygulanan maliyet paylaşım yöntemlerinin sağlık
hizmeti kullanımı ve sağlık statüsü üzerindeki etkisi incelenmiştir.

Son 15 yılda Sağlıkta Dönüşüm Programıyla
kişi başı hekime müracaatlarının arttığı, halkın sağlık statüsü göstergelerinde
iyileşmeler olduğu ve sağlık harcamalarının arttığı görülmektedir. Harcamadaki
artışlar sürdürülebilirlik tartışmalarını beraberinde getirse de sağlığa
ayırdığımız pay dünya ile karşılaştırıldığımızda hala düşük oranda kalmaktadır.

Sonuç
olarak, harcamaların kontrol altına alınması için uygulamaya katkı payı
uygulamaları sağlık hizmeti kullanımını düşürememiş, halkın sağlık statüsüne
olumsuz etkisi yönünde bulgulara rastlanmamıştır.  RAND sigorta deneyi verilerinden hareketle
sağlık harcamalarının kontrol altına alınması, hizmette erişiminde adaletin
sağlanması ve sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliğinin garanti
edilmesi için maliyet paylaşım yöntemlerinin daha etkin kullanıldığı
düzenlemelere ihtiyaç olduğu görülmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Maliyet

Kaynakça

• Anadolu Sigorta 2017 Anadolu Sigorta Tarihçe. Erişim adresi: http://www.anadolusigorta. com.tr/tr /hakkimizda/tarihce Erişim tarihi:20.10.2017
• Anadolu Üniversitesi 2012 Sağlık sigortacılığı T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2527 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1498
• Akbulut Y. 2012 Sağlık sigortacılığı. Erişim tarihi:28 Ocak 2019. Erişim adresi: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:UHESbZ2TDK4J:acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/32627/SKY%2520314%2520Sa%25C4%259Fl%25C4%25B1k%2520Sigortac%25C4%25B1l%25C4%25B1%25C4%259F%25C4%25B1.pdf+&cd=4&hl=tr&ct=clnk&gl=tr
• Aydın M. A. 2009. Sosyal Güvenlik Hakkı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Bilgili E, Ecevit E. 2009. Sağlık Hizmetleri Piyasasında Asimetrik Bilgiye Bağlı Problemler ve Çözüm Önerileri. Erişim tarihi:28 Ocak 2018. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/84700
• Bahçe S., Köktaş A. M., Abukan D. 2013 Sağlık Hizmetleri Reformu ve Hane Halkı Refahı: Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes.299-307 Erişim adresi: http://avekon.org/papers/718.pdf Erişim tarihi:21.10.2017
• Çelik Y. 2016. Sağlık Ekonomisi. Siyasal kitabevi 3. Baskı Ankara S:49
• Çoban H 2009. Sağlık Ekonomisi Ve Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Erdem, Reha ve Yıldırım, H. Hüseyin (2003). Sağlık Hizmetlerinde Vekâlet İlişkisi ve Arzın Talep Yaratması Problemi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, Sayfa: 3-26.
• Erol H. ve Özdemir A. 2014.Türkiye’de salık Reformları ve Sağlık Harcamalarının değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi. Ocak 2014, Cilt 4, Sayı 1, Sayfa 9-34
• Günaydın D., Sağlık Hizmeti Krizi: Reformlar Ve Krizi Aşma Yaklaşımları. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Uludağ Journal of Economy and Society Cilt/Vol. XXXI, Sayı/No. 2, 2012, pp. 195-227. Erişim adresi: http://www.acarindex. com/dosyalar/makale/acarindex-1423935809.pdf. Erişim tarihi:20.10.2017Gündüz M. Ş. 2015. Bazı Avrupa Birliği Üye Ülkelerinde Sağlık Sistemlerinde Katkı Payları ve Türkiye. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
• Önder B. 2013. Türk Sağlık Reformları Kapsamında Sağlıkta Dönüşüm Programının İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans. Aydın.
• RAND 2006 The Health Insurance Experiment A Classic RAND Study Speaks to the Current Health Care Reform Debate RAND. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. Erişim adresi: https://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB9174.html
• RAND 2016 40 Years of the RAND Health Insurance Experiment Erişim tarihi:28 Ocak 2018. Erişim adresi: https://www.rand.org/health-care/projects/HIE-40.html
• Remler, Dahila K. ve Jessica Grence. (2009), “Cost – Sharing: A Blunt Instrument”, Annual Review of Public Health, Volume 39.
• Resmi Gazete 1936. Erişim tarihi:28 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr /arsiv/3330.pdf
• Resmi Gazete 1961. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.anayasa.gen.tr/ 1961ay. Htm
• Resmi Gazete 2009. Tedavi Katılım Payının Uygulanması Hakkında Tebliğ (Sıra No: 12). Tarih: 18 Eylül 2009. Sayı:27353 Erişim tarihi:31 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/09/20090918-14.htm
• Sağlık Bakanlığı 2018. Sağlık Bakanlığı İstatistik yıllığı 2018.
• Saltman, R.B. J.Figüeras. (1998), Avrupa Sağlık Reformu: Mevcut Stratejilerin Analizi,Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü Ankara.Schneider, Pia, George Schieber ve Jack Langenbrunner. (2009), Evidence on CostSharing in Health Care: Applications to Hungary, http://siteresources.worldbank.org/INTHSD/ Resources/376278- 1202320704235/SchneiderCoPaymentsHealthHungaryFeb152008.pdf (Erişim:18.11.2009)
• Şişman Y. 2017. Türkiye’de Sosyal Politikanın Dünü, Bugünü: Hayırseverliğin Kurumsallaşması mı? Gelişim mi? Erişim tarihi: 28 Ocak 2019. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/318244
• Tatar M. 2017. Sağlıkta finansman yönetimi ve dünya örnekleri. Sağlık Diplomasisi Sağlık Politikaları Sistem Analisti Eğitimi. Erişim tarihi:28 Ocak 2019. Erişim adresi: http://medipol.edu.tr/Document/Galeri/Dokuman/BasinYayinKitaplar/Saglik_Diplomasisi.pdf
• Tiryaki D., Tatar M., Sağlık Sigortası teorik uygulama Hacettepe Sağlık idaresi dergisi Cilt:5. Sayı:4 (Güz 2000) Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ hacettepesid /article/view/5000046371/5000043553. Erişim tarihi:20.10.2017
• TÜİK. 2008. Sağlık Araştırması. Ankara: TÜİK.
• TÜİK. 2010. Sağlık Araştırması. Ankara: TÜİK.
• TÜİK. 2012. Sağlık Araştırması. Ankara: TÜİK
• TÜİK 2017. Sağlık Araştırması. Ankara TÜİK
• Uzun S. 2015. Tamalayıcı Sağlık Sigortası. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Kaya N. 2008. Sağlık Yöneticilerinin Sağlık Hizmetleri Finansmanına ve Sunumuna Yönelik Görüşlerin Değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Kurumları İşletmeciliği Yüksek Lisans Proğramı.
• Koruyucu S.K., Oksay A. 2018. Sağlık hizmetlerinde cepten ödemelerin bir çeşidi: Katkı payları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2018/3, Sayı:32, s. 265-313
• Milli Eğitim Bakanlığı 2011 Parakende ve Pazarlama Sağlık sigortası ders notları. Erişim adresi: http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Sa%C4%9Fl%C4% B1k%20Sigortas%C4%B1.pdf Erişim tarihi:21.11.2017
• Ortak Ş. 2002 Erzurum Atatürk Üniversitesi, Atatürk dergisi 1924 Erzurum depremi ve Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal'in ikinci Erzurum gezisi. Cilt: 3, Sayı:2. Erişim adresi: http://e-dergi.atauni.edu.tr/atauniad/article/view/1025001051 Erişim tarihi:20.10.2017
• Özer Ö. 2015. Türkiye Sağlık Sisteminde Finansal Sürdürülebilirlik: Paydaş Görüşleri Ve Değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı Doktora tezi 2015.
• Özgen H. 2008. Sağlık hizmetleri finansmanında cepten harcama: Nedir? Neden önemlidir? Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2
• YASED 2013 Uluslararası yatırımcılar derneği Türkiye Sağlık sektörü raporu. Erişim adresi: https://www.yased.org.tr/ReportFiles/2013/TURKYE_SALIK_SEKTORU_RAPORU.pdf Erişim Tarihi: 21.10.2107
• Yıldırım H:H., Yıldırım T., Erdem R. 2011 Sağlık Hizmetleri Finansmanında Kullanıcı Katkıları: Genel Bir Bakıs ve Türkiye için Bir Durum Değerlendirmesi Amme Đdaresi Dergisi, Cilt 44, Sayı 2, Haziran 2011, s. 71-98.
• Yıldırım H.H., Yıldırım T., Akbulut Y. 2012 Sağlık sigortacılığı T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2527 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1498
• WHO 1948. Presentation: “Designing the road to better health and well-being in Europe” at the 14th European Health Forum Gastein Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. Erişim adresi: http:// www. euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/152184/RD_Dastein_speech_wellbeing_ 07Oct.pdf