Şaibeli Yayınlar ve Akademik Yozlaşma

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 71 - 80, 05.09.2023

Özgür Özkaya

https://doi.org/10.17644/sbd.1249872

Öz

Şaibeli yayıncılar ve dergileri “akademisyenleri kendilerinde yayın yapmak için aldatan, gönderilen yayın taslaklarını nitelikli bir akran değerlendirmesine tabi tutmadan belirli bir ücret karşılığında hızlıca kabul ederek yayımlayan dolandırıcılar” olarak tanımlanmıştır. Ancak günümüz koşullarında şaibeli dergilere en büyük rağbet, aldatılarak tuzağa düşürülmeye çalışılan genç akademisyenlerden değil, durumun gayet farkında olan deneyimli akademik çevrelerden gelmektedir. Bu çevrelerin şaibeli yayınlarını genellikle önemli bir kadro ataması veya görevde yükselmenin hemen öncesindeki süreçte yaptıkları rapor edilmektedir. Bu durum akademide ciddi liyakat problemlerinin doğmasına neden olmuştur. Durumun uluslararası yansımaları da ülkemiz adına yüz kızartıcıdır. Ne yazıktır ki, şaibeli dergilerde en çok yayın yapılan ülkeler sıralamasında Türkiye üçüncü sıradadır. Bu derlemenin amacı, şaibeli dergilerde yayın yapma eyleminin yarattığı kirlenmenin önlenmesine katkı sağlamak ve Spor Bilimleri alanında faaliyet gösteren özellikle genç akademisyenleri bu eylemin içinde olmamaları konusunda bilgilendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Altın açık-erişim, Çevrimiçi yayıncılık, Hızlı yayın, Yazan-öder

Teşekkür

Yazar, şaibeli dergi ve yayıncılar özelinde kendisinde ilk bilincin oluşmasındaki en önemli isim olan Prof. Dr. B. Muzaffer Çolakoğlu’na ve bu derlemenin oluşmasında büyük destek sunan Prof. Dr. A. Haydar Demirel’e teşekkür eder.

Predatory Publishing and Academic Degeneration

Öz

Predatory journals and publishers have been defined as “scammers that deceive academicians to publish in them, and quickly accept and publish submitted manuscripts for a publication fee without subjecting them to qualified peer review”. However, in present, the greatest demand for predatory journals does not come from young academicians who are being deceived and trapped, but from experienced academicians who are certainly aware of the situation. These academicians often publish in predatory journals just before an important appointment or promotion process. This situation has led to serious merit problems in academia. The international ramifications of the situation are also embarrassing for our country. Unfortunately, Turkey is ranked third in terms of countries with the highest number of publications in predatory journals. The aim of this review is therefore to contribute to the prevention of the pollution caused by publishing in predatory journals and to inform especially young academicians in the field of Sports Sciences about not being involved in this act.

Anahtar Kelimeler

Author-pays, Gold open-access, Online publishing, Quick publish

Kaynakça

• Akça, S. ve Akbulut, M. (2018). Türkiye’deki yağmacı dergiler: Beall listesi üzerine bir araştırma. Bilgi Dünyası, 19(2), 255-274.
• Al, U. ve Soydal, İ. (2011). Atıf dizinlerindeki Türkiye adresli dergiler üzerine bir değerlendirme. Bilgi Dünyası, 12(1), 13-29.
• Al, U. ve Soydal, İ. (2012). Dergi kendine atıfının etkisi: Energy Education Science and Technology örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 699-714.
• Anderson, R. (2015). Deceptive publishing: Why we need a blacklist, and some suggestions on how to do it right. The Scholarly Kitchen. https://scholarlykitchen.sspnet.org/2015/08/17/deceptive-publishing-why-we-need-a-blacklist-and-some-suggestions-on-how-to-do-it-right/ adresinden 1 Mart 2020 tarihinde alınmıştır.
• Aslan, A. (2018). Yırtıcı dergiler ve yayıncılar. Acta Medica Alanya, 2(3), 136-137.
• Bartholomew, R. E. (2014). Science for sale: The rise of predatory journals. Journal of the Royal Society of Medicine, 107(10), 384-385.
• Beall, J. (2012). Predatory publishers are corrupting open access. Nature, 489(7415), 179-179.
• Beall, J. (2013). Medical Publishing Triage – Chronicling Predatory Open Access Publishers. Annals of Medicine and Surgery, 2(2), 47-49.
• Beall, J. (2015). Criteria for determining predatory open-access publishers. Beall’s List – of Potential Predatory Journals and Publishers. https://beallslist.net/wp-content/uploads/2019/12/criteria-2015.pdf adresinden 2 Şubat 2022 tarihinde alınmıştır.
• Beall, J. (2016). Best practices for scholarly authors in the age of predatory journals. Annals of The Royal College of Surgeons of England, 98(2), 77-79.
• Beall, J. (2017). What I learned from predatory publishers. Biochemia Medica, 27(2), 273-278.
• Beall, J. (2022). Potential predatory scholarly open‑access publishers. Beall’s List – of Potential Predatory Journals and Publishers. https://beallslist.net/ adresinden 22 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Bohannon, J. (2013). Who’s afraid of peer review? Science, 342(6154), 60-65.
• Cabells Scholarly Analytics. (2022). Predatory reports. https://www2.cabells.com/about-predatory adresinden 24 Şubat 2022 tarihinde alınmıştır.
• CABİM: Cahit Arf Bilgi Merkezi. (2023). WoS-TR-Dergiler. https://cabim.ulakbim.gov.tr/wp-content/uploads/sites/4/2023/03/WoS-TR-Dergiler-Mart-2023.pdf adresinden 23 Nisan 2023 tarihinde indirilmiştir.
• Cambridge Sözlük. (2022). https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/predatory adresinden 2 Şubat 2022 tarihinde alınmıştır.
• Chen, L. X., Su, S. W., Liao, C. H., Wong, K. S. ve Yuan, S. M. (2023). An open automation system for predatory journal detection. Scientific Reports, 13(1), 2976.
• COPE: Committee on Publication Ethics. (2022). https://publicationethics.org adresinden 25 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• Çetinkaya, R. S. (2019). Eğitimde bilimsel yayın etiğine büyüyen tehdit: Sahte dergiler ve kongreler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 548-576.
• Demir, S. B. (2018). Predatory journals: Who publishes in them and why? Journal of Informetrics, 12(4), 1296-1311.
• Doğan, G., Dhyi, S. M. M. A. ve Al, U. (2018). Web of Science’tan çıkarılan Türkiye adresli dergiler üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 32(3), 151-162.
• Doğan, Y. (2019). Açık erişimli dergiler ve sahte/yağmacı dergicilik: Nedir, ne değildir? Acilci.net. https://acilci.net/acik-erisimli-dergiler-ve-sahte-yagmaci-dergicilik-nedir-ne-degildir/ adresinden 2 Mayıs 2022 tarihinde alınmıştır.
• ECSS: European College of Sports Science. (2022). https://sport-science.org/index.php/career/awards adresinden 25 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• Grudniewicz, A., Moher, D., Cobey, K. D., Bryson, G. L., Cukier, S., Allen, K., Ardern, C., Balcom, L., Barros, T. ve Berger, M. (2019). Predatory journals: No definition, no defence. Nature, 576(7786), 210-212.
• Karasözen, B., Bayram, Ö. G. ve Zan, B. U. (2011). WoS ve Scopus veri tabanlarının karşılaştırması. Türk Kütüphaneciliği, 25(2), 238-260.
• Laine, C. ve Winker, M. A. (2017). Identifying predatory or pseudo-journals. Biochemia médica, 27(2), 285-291.
• Linacre, S. (2019). The Journal Blacklist surpasses the 12,000 journals listed mark. The Source. https://blog.cabells.com/2019/10/02/the-journal-blacklist-surpasses-the-12000-journals-listed-mark/ adresinden 15 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• Mutlu, G. (2020). Türk akademisyenlerin yağmacı dergilere ilişkin görüşleri: Bir nitel betimsel çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 107-134.
• Oviedo-García, M. Á. (2021). Journal citation reports and the definition of a predatory journal: The case of the Multidisciplinary Digital Publishing Institute (MDPI). Research Evaluation, 30(3), 405-419.
• Öztürk, K. (2012). Şişme dergiler ve etik ihlâlleri. Kaan Öztürk Blog. https://mkoz.wordpress.com/2012/06/23/sisme-dergiler-ve-etik-ihlalleri/ adresinden 15 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Pond, B. B., Brown, S. D., Stewart, D. W., Roane, D. S. ve Harirforoosh, S. (2019). Faculty applicants’ attempt to inflate CVs using predatory journals. American Journal of Pharmaceutical Education, 83(1).
• Predatory Publishing. (2022). This is our blog, but there is more. https://predatory-publishing.com/ adresinden 25 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Predatory Reports. (2023). Latest News. Web of Science de-listed 82 journals, including 15 from Hindawi. https://predatoryreports.org/news/f/web-of-science-de-listed-82-journal-including-15-from-hindawi adresinden 03 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Predatory Reports. (2022). Predatory journals in scientific publishing. https://predatoryreports.org/home adresinden 20 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Publons. (2022). Track more of your research impact. https://publons.com/about/home/ adresinden 15 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• Røeggen, V. (2021). Introducing level X in the Norwegian Publication Indicator: Involving the research community when evaluating journals operating in the borderland between predatory and reputable practice. Nordic Perspectives on Open Science, 6.
• Silver, A. (2017). Controversial website that lists ‘predatory’ publishers shuts down. Nature. 541(7638).
• Stop Predatory Journals. (2020). Predatory journals list. https://predatoryjournals.com/journals/ adresinden 20 Aralık 2020 tarihinde alınmıştır.
• Stop Predatory Practices. (2023). Stop Predatory Practices. https://www.stoppredatorypractice.com/ adresinden 23 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Stromberg, J. (2014). In wox.com. ‘Get Me Off Your Fucking Mailing List’ is an Actual Science Paper Accepted by a Journal’. https://www.vox.com/2014/11/21/7259207/scientific-paper-scam adresinden 20 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Think. Check. Submit. (2022). Choose the right journal or publisher for your research. https://thinkchecksubmit.org/ adresinden 25 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• THE: Times Higher Education. (2022). World university rankings. https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2022/reputation-ranking adresinden 3 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Tonta, Y. (2017). TÜBITAK Türkiye adresli Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik (UBYT) programının değerlendirilmesi. TUBITAKULAKBIM. https://ulakbim.tubitak.gov.tr/sites/images/Ulakbim/tonta_ubyt.pdf adresinden 20 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Tonta, Y. (2018). Araştırma değerlendirme üzerine. Sarkaç. https://sarkac.org/2018/12/arastirma-degerlendirme-uzerine/ adresinden 20 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Tonta, Y. ve Akbulut, M. (2020). Performansa dayalı akademik teşvik sistemleri üzerine. Sarkaç. https://sarkac.org/2020/09/performansa-dayali-akademik-tesvik-sistemleri-uzerine/ adresinden 20 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Tonta, Y. ve Al, U. (2022). Üniversitelerde rant kollama. Sarkaç. https://sarkac.org/2022/03/universitelerde-rant-kollama/ adresinden 15 Nisan 2022 tarihinde alınmıştır.
• Truth, F. (2012). Pay big to publish fast: Academic journal rackets. Journal for Critical Education Policy Studies, 10(2), 54-105.
• TDK: Türk Dil Kurumu. (2022). https://sozluk.gov.tr/?kelime=şaibe adresinden 25 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Zhang, L. ve Sivertsen, G. (2020). The new research assessment reform in China and it simple implementation. Scholarly Assessment Reports, 2(1), 3.