EKONOMİK KALKINMA VESOSYO-EKONOMİK FAKTÖR İLİŞKİSİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK MEKÂNSAL ANALİZ: AVRASYA ÜLKELERİ ÖRNEĞİ1

Yıl 2017, Sayı: 27, 387 - 411, 31.07.2017

Ramazan Kılıç , Yasin Karaman

Öz

Sosyo-ekonomik faktörler ülkelerin milli gelir, eğitim, sağlık, kişisel özgürlük, girişimcilik, güvenlik, sosyal sermaye, işsizlik gibi birçok unsuru kapsamaktadır. Toplumsal yapının en önemli unsurları olan bu değişkenler, insanların ihtiyaçlarını ne ölçüde karşılayabildiklerini ortaya koymaktadır. Kalkınma çabasındaki ülkelerin performanslarının değerlendirilmesinde bu sosyo-ekonomik faktörlerin iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Ekonomik kalkınma incelenirken, toplumu etkileyen tüm faktörler birlikte dikkate alınmalıdır. Dolayısıyla ülkelerin sahip olduğu sosyo-ekonomik faktörlerin ekonomik kalkınma düzeylerine etkisi bütüncül yaklaşımı gerekli kılmaktadır. Söz konusu yaklaşım, faktörler arasındaki ilişkileri tek taraflı incelemeyi reddederek çok yönlü etkileşimlerini esas alır. Sosyo-ekonomik faktörler mekânsal etkiyle değişime uğramakta ve coğrafi yakınlıkları olan bölgeleri etkilemektedir. Etkinin derecesi mekânsal bağımlılığa göre farklılaşırken ülkelerin ekonomik kalkınma düzeyleri bundan etkilenmektedir. Bu çalışma, geniş bir coğrafyada yer alan Avrasya ülkelerine yönelik olarak yapılmıştır. Elde edilen sonuca göre kullanılan sosyo-ekonomik faktörlerin pozitif ve negatif kümelenmeleri, kalkınma göstergesi olarak belirlenen kişi başına düşen milli gelir ile örtüşmektedir. Bu sonuç, kalkınma hedeflerinin gerçekleşmesi için sosyo-ekonomik faktörlerin iyileştirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Kalkınma, Sosyo-Ekonomik Faktörler, ESDA, LISA

Kaynakça

• ANNONI, PaolaandKornelia, KOZOVSKA (2010), EU RegionalCompetitive Index, JRC ScientificandTecnicalReports, pp.1-274 ANSELIN, Luc (1994), “ExploratorySpatial Data Analysis andGeographicİnformationSystems”, New toolsforspatialanalysis, Vol:17, pp.45-54. ANSELIN, Luc (1995), “Localİndicators of SpatialAssociation—LISA”, Geographicalanalysis, Vol: 27, No: 2, pp. 93-115. ANSELIN, Luc (1998), “ExploratorySpatial Data Analysis in a Geocomputational Environment”, Geocomputation, a primer, New York: Wiley,pp. 77-94. ANSELIN, Luc, (1999), "Interactive TechniquesandExploratorySpatial Data Analysis", Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Management and Applications, Paul, LONGLEY et al., (Ed.), John Wiley&Sons, Hoboken, pp. 251 – 264. ANSELIN, Luc, Jacqueline, COHEN, David, COOK, Wilpen, GORR and George, TITA (2000), “SpatialAnalyses of Crime”,Criminaljustice, Vol: 4, No: 2, pp. 213-262. ANSELIN, Luc, Sanjeev, SRİDHARAN and Susan, GHOLSTON (2007), “Using ExploratorySpatial Data Analysis toLeverageSocialİndicator Databases:TheDiscovery of İnterestingPatterns”,SocialIndicatorsResearch, Vol: 82, No: 2, pp. 287-309. BATTİSTİ, Michele ve Gianfranco V., Dİ (2008), “A SpatiallyFilteredMixture of β-ConvergenceRegressionsfor EU Regions, 1980–2002”, EmpiricalEconomics, 34, pp.105–121. http://dx.doi.org/10.1007/s00181-007-0168-8 CRESSIE, Noel (1984), “TowardsResistantGeostatistics”, In Geostatisticsfornaturalresourcescharacterization, SpringerNetherlands, pp. 21-44. DALL’ERBA, Sandy (2005), “Distribution of RegionalIncomeandRegionalFunds in Europe 1989–1999: An ExploratorySpatial Data Analysis”, TheAnnals of RegionalScience, 39, pp.121-148.http://dx.doi.org/10.1007/s00168-004-0199-4 EZCUERRA, R., B., IRAİZOZ, P., PASCUAL, ve M., RAPUN, (2008), “SpatialDisparities in theEuropeanAgriculture: A Regional Analysis”, AppliedEconomics,Vol: 40, No: 13, July 2008, pp.1669-1684(16). EZCUERRA, R., Petro, PASCUAL ve Manuel, RAPÚN(2007), “SpatialDisparities in theEuropeanUnion: An Analysis of RegionalPolarization”, theAnnals of RegionalScience, 41, pp.401–429. http://dx.doi.org/10.1007/s00168-006-0111-5. HAINING, Robert P. (2003), Spatial Data Analysis: TheoryandPractice. Cambridge UniversityPress. LE G. Julie ve Cem, ERTUR (2003), “Exploratoryspatialdataanalysis of thedistribution of regionalpercapita GDP in Europe, 1980–1995”, Papers inRegionalScience, 82(2), pp.175-201.http://dx.doi.org/10.1007/s101100300145 LE GALLO, JülieandSandy, DALL'ERBA (2008), “SpatialandSectoral Productivity ConvergenceBetweenEuropeanRegions, 1975–2000”, Papers in RegionalScience, Vol: 87, No: 4, pp.505-525. MANFRED, M. Fisher, J., FROHLİCH, H., GASSLER ve A., VARGA (2001), “The Role of Space in TheCreation of New Technological Knowledge in Austria: An ExploratorySpatial Data Analysis”, In: Manfred F.M. andFrohlich J. (Eds.), Knowledge, ComplexityandInnovationSystems, Springer, Berlin, pp.124-145. MONZUR, Tawhid (2014),” ESDATechniques in İdentifyingTheSpatialStructure of the Tokyo MetropolitanArea: Ekonomik Kalkınma Vesosyo-Ekonomik Faktör İlişkisini Belirlemeye Yönelik Mekânsal Analiz: Avrasya Ülkeleri Örneği [411] Preliminary Research”,Unpublished Master Thesis, Graduate School of AsiaPacifisStudies, Beppu. MORAN, P. A. P, (1948), “TheInterpretation of Statistical Maps”, Journal of theRoyal Statistical Society, Series B (Methodological), Vol:10, No: 2, pp. 243-251. PEROBELLİ, F.S. ve E., HADDAD (2003), “BrazillianInterregionalTrade: An ExploratorySpatial Analysis”, TD-Nereus,http://www.econ.fea.usp.br/nereus/td%5CNereus_25_03.pdf,25. REY, S.J., ve Montouri, B.D. (1999), “US RegionalIncomeConvergence: A SpatialEconometricPerspective”, RegionalStudies, San Diego, 33 (2), pp.145-156. http://dx.doi.org/10.1080/00343409950122945 SMITH,Tony,E.,SpatialWeightMatrices,http://www.seas.upenn.edu/~ese502/lab-content/extra_materials/SPATIAL%20WEIGHT%20MATRICES.pdf,(25.07.2016) TUNCER, Günel (2013), “Kamu Harcamaları ve Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik İlişkisinin Mekânsal Analizi: Türkiye Uygulaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. TUNCER, Güner, Fazlı, YILDIZ ve Fatih, ÇELEBİOĞLU (2015), Kamu Maliyesi Coğrafyası,Academia Yayınevi, BURSA. VOSS, P.Raul, David D., LONG, Roger B., HAMMER ve Samantha, FRİEDMAN (2006), “County Child PovertyRates in the US: A SpatialRegressionApproach”, PopulationResearchandPolicyReview, 25, pp.369–391. http://dx.doi.org/10.1007/s11113-006-9007-4. YAVİLİOĞLU, Cengiz (2001), “ Ekonomik Kalkınma ve Motivasyon Arasındaki İlişki” Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Yıl:1, Sayı: 2, Sivas, ss. 109-130. YİNG, L. Gen (2000), “MeasuringtheSpilloverEffects: SomeChineseEvidence”, Papers in RegionalScience, 79, pp.75–89. http://dx.doi.org/10.1007/s101100050004 ZEREN, Fatma ve Burcu, KILINÇ SAVRUL (2012), “ Türkiye’de Şehirleşmeyi Etkileyen Faktörler: Mekansal Ekonometri Analizi”,Journal of Yaşar University,Yıl:7, Sayı:28, İzmir, ss. 4749-4765