VERGİ PERSPEKTİFİNDEN ERMENİ MESELESİ

Yıl 2019, Sayı: 34, 214 - 226, 31.08.2019

Cem Barlas Arslan

Öz

Ermeni meselesi
siyasi bir meseledir. Ne var ki birçok siyasi meselenin temelinde olduğu gibi
bu olayda da vergilendirme yetkisine karşı direniş gösterme durumu söz konusu
olmuştur. Keza, bu çalışma ile tarihçilerin her aşamasına ışık tuttuğu Ermeni
meselesine vergi perspektifinden bakmak amaçlanmaktadır. 

Osmanlı
İmparatorluğu’nun egemenliği altında bulunan milletler, çöküş döneminde isyan
ederek bağımsızlıklarını kazanmıştır. Ayrılık süreci en sorunlu olan millet ise
Ermeniler olmuştur. 1780 yılında bir vergi isyanı ile başlayan ve giderek
siyasallaşan süreç, 1915 yılında tehcir kararı ile sonlanmıştır. Ancak, Ermeni
meselesi tehcir kararının üzerinden bir asırdan fazla zaman geçmesine rağmen,
sözde soykırım iddialarıyla gündemde tutulmaktadır. Tarihi gerçeklerden uzak bu
iddialar her daim Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı diplomatik bir koz olarak
kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ermeni Meselesi, Vergi Grevi, Vergi İsyanı, Vergilendirme Yetkisi, 1780 Zeytun İsyanı

Kaynakça

• AKTAN, C. C., DİLEYİCİ, D., SARAÇ, Ö. (2003). “Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları II”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1): 1-25.
• BEHAR, C. (1996). Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye’nin Nüfusu (1500-1927), Devlet İstatistik Enstitüsü. Tarihi İstatistikler Dizisi, C.2, Ankara.
• BİNARK, İ. (2005). Asılsız Ermeni İddiaları ve Ermenilerin Türklere Yaptıkları Mezalim, Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
• BORAY, F. E. (2011). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İsyanlar, Kum Saati Yayınları, İstanbul.
• ÇAŞKURLU, E., ARSLAN, C. B. (2017). Kamu Maliyesine Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara.
• ÇELİK, Y. (2015). “Ayestefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Ermeni Meselesi’nin Uluslararası Bir Sorun Haline Gelmesi”, (Erişim tarihi: 10.02.2019), http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/ayestefanos-ve-berlin-antlasmalariyla-ermeni-meselesinin-uluslararasi-bir-sorun-haline-gelmesi/.
• DOĞAN, O. (2012). “Zeytun (Süleymanlı) Ermenileri Tarafından Şehit Edilen Osmanlı Askerleri (Osmanlı Arşiv Vesikalarına Göre)”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2): 61-98.
• EĞİLMEZ, M. (2018). Tarihsel Süreç İçinde Dünya Ekonomisi, 2. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ermeni Meselesinin Siyasi Tarihçesi (Münir Süreyya Bey) 1877-1914. (2001). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• EYİCİL, A. (2000). “1895 Maraş ve Zeytun İsyanı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 11: 157-210.
• GİRAY, F. (2013). Maliye Tarihi, 4. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• GÖKHAN, İ. (2014). “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Zeytun Ermenilerinin Eşkıyalık Faaliyetleri (1780-1850)”, Yeni Türkiye, 62: 1958-1968.
• HALAÇOĞLU, Y. (2002). “Ermeni Tehciri ve Gerçekler”, Türkler, C. 13, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 482-502.
• HATİPOĞLU, S. (2014). “Doğu Sorunu Kapsamında Adana Ermeni Olayları”, Yeni Türkiye, 62: 2022-2038.
• KIRLANGIÇ, O. (2017). “Adana İğtişâşı Sırasında Ermeni-Türk Propaganda Savaşları”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7 (2/1): 11-27.
• KOCABAŞ, S. (1987). Ermeni Meselesi Nedir Ne Değildir?, Vatan Yayınları, İstanbul.
• KUNDAKÇI, H. (2001). Emperyalizmin Kullandığı Ermeniler, 2. Baskı, Türkiye Gaziler Vakfı Yayınları, Ankara.
• KURTOĞLU, R. (2017). Türkiye Ekonomisi (1838-2010) Mali Bağımlılık, Büyüme Krizler ve Siyasi Sonuçları, Destek Yayınları, İstanbul.
• MUTLUER, K., ÖNER, E., KESİK, A. (2010). Kamu Maliyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ORTAYLI, İ. (2012). Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları (1878 – 1895)-I (2008). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Osmanlı Belgelerinde 1909 Adana Olayları-I (2010a). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Osmanlı Belgelerinde 1909 Adana Olayları-II (2010b). Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• ÖZALP, Y. (Tarihsiz). Millet-i Sadıka Patırtısı ve Maraş (Kahramanmaraş’ta Ermeniler), İstanbul.
• ÖZBEK, N. (2012). “The Politics Of Taxation And The ‘Armenian Question’ During The Late Ottoman Empire, 1876–1908”, Comparative Studies in Society and History, 54 (4): 770-797.
• ÖZBEK, N. (2009). “Anadolu Islahatı, Ermeni Sorunu ve Vergi Tahsildarlığı, 1895-1908”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 9: 59-85.
• ÖZÇELİK, İ. (2001). Ermeni İddiaları ve Gerçekler, TürkAr Araştırma Dizisi, Ankara.
• PUR, H. P. (2015). Osmanlı’da Vergi İsyanları, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
• SAYGILIOĞLU, N., ARI, S. (2002). Etkin Devlet - Kurumsal Bir Tasarı ve Politika Önerisi, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• TOSUN, R. (2004). “Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14: 144-163.
• URAS, E. (1976). Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul.