TÜKENMİŞLİK SENDROMU: KAMU KURULUŞU ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2019, Sayı: 35, 211 - 230, 31.12.2019

Halime Göktaş Kulualp

Öz

20. Yüzyılın ikinci yarısında
teknolojinin insan hayatına hızlı bir şekilde girmesiyle insanların istek ve
ihtiyaçlarında değişiklikler yaşanmıştır. Değişen istek ve ihtiyaçlar
doğrultusunda, çalışanların iş tatmini ve örgüte olan bağlılıklarının değiştiği
gözlemlenmektedir. Özellikle insan faktörünün yoğun olduğu hizmet sektöründe
yer alan kurumlar bu açıdan çok önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada
Ankara’da bir kamu kuruluşunda görev yapan 14 kişiye derinlikli mülakat tekniği
uygulanarak “tükenmişlik sendromunun nasıl bir psikolojik durumu yansıttığı,
altında yatan sebeplerin neler olduğu ve bu konuda kurumların rolünün nasıl
olması gerektiği” gibi konulardaki görüşleri alınmıştır. Mülakat sonucunda elde
edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Çalışanların tükenmişlik
sendromuna ilişkin düşünceleri “duygu kontrolü, insan psikolojisi, iş
ilişkileri, zaman yönetimi, sosyal norm, olumsuz duygu durum ve duygusal
tükenme” gruplandırmaları altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Tükenmişlik Sendromu, Kamu Sektörü

Kaynakça

• Ardiç, K., ve Polatci, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32, 21-46.
• Arı, G. S., ve Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Çelik, M. (2013). İstanbul İli Arnavutköy İlçesindeki Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Yöneticilerin İletişim Becerilerinin Öğretmen Motivasyonları ve Akademik Tükenmişlikleri Üzerine Etkisi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 327669).
• Demir, S. (2010). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 262288).
• Demirel, E. T., ve Derin, N. (2012). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılığı Zayıflatıcı Etkilerinin Malatya Merkez’de Görev Yapan Hemşireler Üzerinde İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 509-530.
• Demirel, Y., ve Akça F. (2008). İşe Bağlı Stresin Duygusal Bağlılık Üzerine Etkisi: Sağlık Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 33, 43-55.
• Dolunay, A. B. (2002). Keçiören İlçesi" Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55(1), 51-62.
• Ergene, H. (2010). Kamu Çalışanlarında Tükenmişlik Olgusu Tüvasaş Örneği, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 273109).
• Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İyem, C., ve Yıldız, F. Z. (2017). Gökyüzündeki Gösteri: Kabin Memurlarının Duygusal Emek Süreçlerine Yönelik Bir Araştırma, Söke İşletme Fakültesi Priene Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 11- 22.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• Kammeyer-Mueller, J. D., Simon Lauren, S., Rich, B.L. (2012). The psychic cost of doing wrong: Ethical conflict, divestiture socialization, and emotional exhaustion. University of Florida Journal of Management, 32 (3), 784-808.
• Karlidag, R., Unal, S., ve Yologlu, S. (2000). Hekimlerde İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyi, Türk Psikiyatri Dergisi, 11(1), 49-57.
• Karsavuran, S. (2011). Ankara’daki Sağlık Bakanlığı Hastaneleri Yöneticilerinin Yıldırmaya Maruz Kalmalarıyla Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 297231).
• Keser, A. (2012). Tükenmişlik Sendromu, Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar içinde (Editörler: Aşkın Keser, Gözde Yılmaz, Senay Yürür), 2. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Koçak, A., ve Arun, Ö. (2006). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4 (3), 21-28.
• Kumar, N. (2009), Organizational Behaviour: A New Look Concept; Theory & Cases, Himalaya Publishing House.
• Leiter, M. P., ve Maslach, C. (1988). The Impact of Interpersonal Environment on Burnout And Organizational Commitment, Journal of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
• Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Leiter, M. P., ve Schaufeli, W. (2008). Measuring burnout, in C.L. Cooper & S.Cartwright (eds.), The Oxford Handbook of Organizatioanal Well-Being (pp.86-108). Oxford: Oxford University Press.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., ve Leiter, M. P. (2001). Job Burnout, Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
• Mulki, J. P., Jaramillo, J. F., & Locander, W. B. (2008). Effect of ethical climate on turnover intention: Linking attitudinal-and stress theory. Journal of Business Ethics, 78(4), 559-574.
• Polatcı, S. (2007), Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Analiz), (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 209647).
• Sayıl, I., S. Haran; Ş. Ölmez ve H. Devrimci Özgüven (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri, Kriz Dergisi, 5 (2), 71-77.
• Singh, J., Goolsby, J. R., ve Rhoads, G. R. (1994). Behavioral and Psychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives, Journal of Marketing Research, 31(4), 558- 569.
• Spector, P. E. (2012). Industrial and Organizational Psychology: Research and Practice, Sixth Edition, John Wiley & Sons Singapore Pte. Ltd.
• Süren, S. (2015). Banka Çalışanlarında Tükenmişlik ve Beş Büyük Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 389828).
• Telli, E., Ünsar, A. S., ve Oğuzhan, A. (2012). Liderlik Davranış Tarzlarının Çalışanların Örgütsel Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Eğilimleri Üzerine Etkisi: Konuyla İlgili Bir Uygulama, EJOVOC: Electronic Journal of Vocational Colleges, 2(2).
• Töremen, F., ve Çankaya, İ. (2008). Yönetimde Etkili Bir Yaklaşım: Duygu yönetimi, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(1), 33-47.
• Uçar, N., Aygin, D. ve Uzun, E. (2016). Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumunun Değerlendirilmesi, Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 1 (4), 18-37.
• Weiss, H. ve Cropanzano, R. (1996). Affective Events Theory: A Theoretical Discussion of the Structure, Causes, and Consequences of Affective Experiences at Work, Research in Organizational Behavior, 18, 1-74.
• Woods, R. H. (1997), Human Resources Management, Second Edition, Educational Institute Courses, Michigan/U.S.A.
• Yılmaz, A., Özler, D. E., ve Mercan, N. (2008). Mobbing ve Örgüt İklimi İle İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 334-357.