YAŞLI BAKIMINDA KADIN EMEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 38, 17 - 41, 31.12.2020

Hande Kırışık , Nilüfer Korkmaz Yaylagül

Öz

Yaşlı bakımında kurumsal bakım önemli bir yer tutsa da Türkiye’de yaşlı bakımı, çoğunlukla aile üyesi kadınlar tarafından informal olarak verilmektedir. Bu yönüyle informal yaşlı bakımı, hem verilen bakım emeği hem de toplumsal cinsiyet rolleri ile ilişkisi bağlamında incelenmesi gereken önemli bir konudur.
Araştırma, kesitsel nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Araştırma kapsamında amaçlı ve kolaylaştırıcı örneklem tekniğiyle yaşlı bakımı yapan ailelerden beş kadın beş erkek aile üyesi ile yarı yapılandırılmış soru formu ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerin çözümlenmesinden sonra elde edilen veriler, tematik analiz yöntemiyle temalaştırılmıştır. Verilerin çözümlenmesi ve betimsel nitel analizi NVivo 10.0 programı kullanılarak yapılmıştır.
Bulgularda cinsiyete dayalı işbölümü ve bakım emeği ana temalar olarak ortaya çıkmıştır. En önemli bulgu bakım emeği karşılığında maddi bir beklenti bulunmaması ve yaşlı bakımına manevi bir anlam yüklenmesidir. Sonuçta bakıma yüklenen manevi anlamların kadın emeğinin görünmezliğini arttıran önemli bir unsur olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: informal yaşlı bakımı, görünmez kadın emeği, toplumsal cinsiyet, nitel araştırma, gerontoloji

Anahtar Kelimeler

informal yaşlı bakımı, görünmez kadın emeği, toplumsal cinsiyet, nitel araştırma, gerontoloji

Kaynakça

• ACAR-SAVRAN, G. (2008). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin (1. Baskı), Kanat Kitap, İstanbul.
• ACAR-SAVRAN, G. (2012). “Politik Bir Kavram Olarak: Ev Emeği”, III. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi-Kadını Görmeyen Aile ve Sağlık Politikaları.
• ADAK, N. (2003). “Yaşlıların Gayri Resmi Bakıcıları: Kadınlar”, Aile ve Toplum Dergisi, Sayı:6
• ARPACI, F. (2009). “Yaşlıya Bakan Kadınların Bakım Yüklerinin İncelenmesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (1):61-72.
• BAĞDATLI VURAL, N. (2016). Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet. Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları (der.) F. Sayılıgil, içinde s. 101-117, Ankara: Dipnot Yayınları, Ankara.
• DANERMARK, B. ve ark. (2018). Toplumu Açıklamak Sosyal Bilimlerde Eleştirel Realizm. (1. Baskı). (Ü. Tatlıcan, Çev.). Phoenix Yayınevi, Ankara. (Orijinal çalışma basım tarihi 2003).
• ECEVİT, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç. Y. Ecevit& N. Karkıner (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (1. Baskı) s. 3-29. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• ERDEM, M. (2004).”Yaşlıya Bakım Verme”, Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 8(3):101-106.
• FINLEY, J.N. (1989). “Theories of Family Labor as Applied to Gender Differences in Caregiving for Elderly Parents”, Journal of Marriage and Family, 51(1):79-86.
• FOUGEYROLLAS-SCHWEBEL, D. (2015). “Ev Emeği”, Hırata &arkadaşları (Ed.), Eleştirel Feminizm Sözlüğü (1. Baskı) s.144-149. Dipnot Yayınları, Ankara.
• GÖNÜLLÜ ATAKAN, A. (2018). “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bakım Emeği”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3):125-136.
• GÜNEŞ, F. (2011). “Farklı Emek Kategorileri Açısından Kadın Yoksulluğu”, Çalışma ve Toplum, (2): 217.
• IŞIK, E. ve SERDAROĞLU, U. (2015). “Kadın Emeği: Feminist İktisadın Yol Haritası Üzerinden Bir Okuma”, TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 15(56), s. 6-14.
• KARACA, H., YAZICI, S. ve KORKMAZ, N. (2016). “Alzheimer Hastası Yaşlı Bakımının Aile Üyesi Kadın Bakıcılara Etkisi”, Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, s. 6-13.
• KARATAŞ Z. (2011). “Evde Bakım Hizmeti Sunan Aile Bireyi Bakıcıların Moral ve Manevi Değerlerinin Başa Çıkmadaki Etkisi.” ,Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIRIŞIK, H. (2019). “İnformal Yaşlı Bakımında Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Değerlendirilmesi.” ,Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• KORAY, M. (2011). “Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği Politikaları: Sol-Feminist Bir Eleştiri.”, Çalışma ve Toplum Dergisi, (29):13-53.
• ÖZATEŞ, Ö.S. (2015). Malumun İlanı Kadın Emeğinin Saklı Yüzü: Ev İçi Bakım Emeği, (1. Baskı) , NotaBene Yayınları, Ankara.
• ÖZATEŞ GELMEZ, Ö.S. (2015). “Ailevileştirilen Bakımın Kürek Mahkumları: Evde Bakım Uygulaması Kapsamında Bakım Veren Kadınların Deneyimleri”, Fe Dergisi, 7(2) s. 59-71.
• ÖZER, M.M. (2016). “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye’de Ücretli Evde Bakım Uygulamasının Değerlendirilmesi.”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi.
• ÖĞÜT-EKER, G. (2001). “Yazılı Kaynaklarda Türk Ailesi” 13(37), s. 131-158. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/683534 adresinden alındı.
• ÖZKAPLAN, N. (2009). “Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi”, Çalışma ve Toplum, s. 15-24.
• TECİM, E. (2012). “Toplumsal Güvenin Temelleri: Antropolojik Bir Yapılandırma”, Ekev Akademi Dergisi, 16(51), s. 1-14.
• TÜRK DİL KURUMU GÜNCEL SÖZLÜK. (2019, 15 Aralık). Erişim adresi: www.tdk.gov.tr.
• URHAN, B. (2016). “Kadın Emeği ve Toplumsal Cinsiyet”, F. Saygılıgil (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları. s. 121-151. Dipnot Yayınları, Ankara.
• UYGUN, Ü.K. ve TAYLAN, H.H. (2018). “Alzheimer Hastalarına Primer Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükünü Etkileyen Faktörler”, The Journal of Academic Social Science Studies, (71): 513-531.
• YILDIRIM, A. (1999). “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”, Eğitim ve Bilim, 23(112).