İŞ STRESİ VE POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYENİN İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNE ETKİSİ: BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Sayı: 39, 263 - 290, 30.04.2021

A. Aslan Şendoğdu , Ayşe Elif Yazgan , Özlem Karadağ Ak

Öz

Milenyum ve sonrasında, rekabetin ve dijital teknoloji kullanımının, iş yapış biçimlerini hızla değiştirdiği bir dünya düzeni yaşanmaktadır. Yeni gelişmeler iş stresi, pozitif psikolojik sermaye ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkileri de gündeme getirmektedir. Çalışmanın amacı; iş stresi ve pozitif psikolojik sermayenin işten ayrılma niyeti üzerine etkisini bankacılık sektöründe araştırmaktır. Bu kapsamda Konya ilinde devlet, özel ve katılım bankalarında çalışanlara yöneltilen anket soruları aracılığıyla, geri dönüş sağlanan ve değerlemeye uygun bulunan 356 katılımcıdan temin edilen veriler değerlemeye tabi tutulmuştur. Değerleme sonucunda iş stresi düzeyi ve işten ayrılma niyeti arasında ters yönde ve orta düzeyde (r= -.516 p<.01) bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, pozitif psikolojik sermaye düzeyinin her bir boyutu ile işten ayrılma niyeti arasında aynı yönde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Stresi, psikolojik sermaye, işten ayrılma niyeti, bankacılık sektörü

Kaynakça

• AKÇAY, V. H. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye Kavramı ve İşletmelerde Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğünü Sağlamadaki Rolü, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 73-98.
• AKDAŞ, K. (2017). Pozitif Psikolojik Sermaye, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Denizli ve Erzurum Uygulaması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• AKGEMCİ, T. (2001). Örgütlerde Stres ve Yönetimi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15 (1-2), 301-309.
• AVEY, J. B., LUTHANS, F. & JENSEN, S. M. (2009). Psychological Capital: A Positive Resource for Combating Employee Stress and Turnover, Human Resource Management, 48 (5), 677–693.
• AVEY, J. B., LUTHANS, F. & YOUSSEF, C.M. (2010). The Additive Value of Positive Psychological Capital in Predicting Work Attitudes and Behaviors ,Journal of Management, 36 (2), 430-452.
• BAUMGARTNER, H., & HOMBURG, C. (1996). Applications of Structural Equation Modeling in Marketing and Consumer Research: A Review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
• BENTLER, P.M. (1980). Multivariate Analysis With Latent Variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
• BENTLER, P.M. & BONET, D.G. (1980). Significance Tests and Goodness of Fit in The Analysis of Covariance Structures. Psychological Bulletin, 88, 588-606.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2008), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı,. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• COAKES, J. S. (2005). SPSS: Analysis without Anguish: Version 12.0 for Windows, Melbourne: John Wiley and Sons.
• CÜCELOĞLU, D. (1994). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• ÇEKMECELİOĞLU, H. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8 (2), 153-168.
• ÇETİN, F. & BASIM, H. N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması, Amme İdaresi Dergisi, 45 (1), 121-137.
• DEMİREL, E. T. (2013). Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (1), 220-241.
• DOĞAN, H. (2005). İşgörenlerde İş Tatminiyle İlişkilendirilmiş Stres ve Prosedürel Adalet Algılamaları Analizi: Gazi Hastanesinde Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (1), 301-312.
• EFEOĞLU, İ. E. (2006). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana.
• ERKUŞ, A. & FINDIKLI, M. A. (2013).Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42 (2), 302-318.
• GRANDEY, A. A. (1999). The Effects of Emotional Labor: Employee Attitudes, Stress and Performance, Colorado State University, Doctoral Dissertation, Colorado.
• GUINOT, J., CHIVA, R. & ROCA-PUIG, V. (2014).Interpersonal Trust, Stress and Satisfaction at Work: An Empirical Study, Personnel Review, 43(1), 96-115.
• GÜLEÇ, H. K., AKGEMİCİ,T. & TÜRKMEN, M. (2011). Stratejik Üretim İşletme Performansı İlişkisi:Yapısal Eşitlik Modellemesi Üzerine Bir Analiz, Ekonometri ve İstatistik, Sayı 13, 62-79.
• GÜÇLÜ, N. (2001). Stres Yönetimi, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 91-109.
• HANG-YUE, N., FOLEY, S. & LOI, I, R. (2005). Work Role Stressors and Turnover Intentions: A Study of Professional Clergy in Hong Kong, International Journal of Human Resource Management 16 (11), 2133–2146.
• HOUSE, R. J. & RIZZO, J. R. (1972), Role Conflict and Ambiguity as Critical Variables in Model of Organizational Behavior, Organizational Behavior and Human Performance, 7, 467–505.
• IVANCEVICH, J.M. & MATTESON, M.T. (1980). Stress And Work, ScottForesman, Glenview.
• JOHNSTONE, M. (1989). Stress in Teaching an Overwiew of Research, The Scottish Council for Research in Education SCRE Publication, Midlothian.
• KALAYCI, Ş. (Editör) 2008. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayıncılık, Ankara.
• KELEŞ, H. N. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 343-350.
• KLARREICH, S. H. (1994). Stressiz Çalışma Ortamı, (Çev. Bengi Güngör), Alfa Yayını, Ankara.
• KONOKMAN, G. Y. & YELKEN, T. Y. (2014). Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarının Yaşam Boyu Öğrenme Yeterliklerine İlişkin Algıları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 267-281.
• KUTANİS, R. Ö. & ORUÇ, E. (2014). A Theoretical Investigation On Positive Organizational Behavior And Positive Psychological Capital, The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 145-159. LINLEY, P. A., JOSEPH, S., HARRINGTON, S. & Wood, A. M. (2006). Positive Psychology: Past, Present and (Possible) Future, The Journal of Positive Psychology, 1 (1), 3-16.
• LUTHANS, F. & YOUSSEF, C. M. (2004). Human, Socialand Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage”, Organizational Dynamics, 33 (2), 143-160.
• LUTHANS, F., AVEY, J. B., AVOLIO B. J., NORMAN, B. J. & COMBS, G. M. (2006). Psychological Capital Development: Toward a Micro Intervention, Journal of Organizational Behavior, 27 (3), 387-393.
• LUTHANS, F, AVOLIO, B.J., AVEY, J.B. & NORMAN, S.M. (2007). Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Job Satisfaction. Personnel Psychology, 60 (3), 541–572.
• MARSH, H.W., HAU, K.T., ARTELT, C., BAUMERT, J. & PESCHAR, J.L. (2006). OECD’s Brief Self- Report Measure of Educational Psychology’s Most Useful Affective Constructs: Cross-Cultural, Psychometric Comparisons Across 25 Countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
• ONAY, M. & KILCI, S. (2011). İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 363-372.
• PETERSON, S. J. & SPİKER, B. K. (2005). Establishing The Positive Contributory Value of Older Workers: A Positive Psychology Perspective ,Organizational Dynamics, 34(2), 153-167.
• RUSBULT, C. E., FARRELL, D., ROGERS, G. & MAINOUS, A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty And Neglect: An Integrative Model of Responses to Decline Job Satisfaction, Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
• SCHERMELLEH E., K. & MOOSBRUGGER, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness of Fit Measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• STEERS, R. M. (1994). Introduction to Organizational Behavior, Fourth ed.,Harper Collins College Pub., New York.
• TEKİNGÜNDÜZ, S., TOP, M., & SEÇKİN, M. (2015). İş Tatmini, Performans, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Hastane Örneği, Verimlilik Dergisi, 1 (4) , 39 – 64.
• TÖREMEN, F. & DEMİR, S (2016), Sahip Oldukları Psikolojik Sermayenin Öğretmenlerin İşten Ayrılma Niyetleri Üzerindeki Etkisi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34 (13), 166-179.
• TURUNÇ, Ö., TABAK, A., ŞEŞEN, H. & TÜRKYILMAZ, A. (2010). Çalışma Yaşamı Kalitesinin Prosedür Adalet, İş Tatmini, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12 (2), 117-134.
• WRIGHT, T. A. (2003). Positive Organizational Behavior: An Idea Whose Time Has Truly Come, Journal of Organizational Behavior, 24(4), 437-442.
• YENİHAN, B., ÖNER, M. & ÇİFTYILDIZ, K. (2014). Yeni İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Otomotiv İşletmesinde Bir Araştırma, Çalışma İlişkileri Dergisi, 5 (1), 38-49.
• YILDIRIM, Z. (2017). Turnover Intention in Relation to Job Demands and Burnout; The Moderating Effect of Job Embeddedness, Yeditepe University Institute of Social Sciences, Doctoral Thesis, İstanbul.
• YIN-FAH, B. C., FOON, Y. S., CHEE-LEONG, L. & OSMAN, S., (2010). An Exploratory Study on Turnover Intention Among Private Sector Employees, International Journal of Business and Management, 5 (8), 57-64.