OMBUDSMANLIK KURUMUNUN ÖRGÜTLERDE ETİK KURAL VE DAVRANIŞLAR KONUSUNDAKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 10, 329 - 344, 11.03.2016

Kadir Doğan , Hakan İnankul

Öz

Ombudsman, kamu örgütleri karşısında vatandaşlardan haksızlık veya mağduriyet uğradıklarını iddia ettikleri konularda şikâyetlerini alan ve bu şikâyetleri belirli kural ve prosedürler çerçevesinde ele alarak çözmeye çalışan bir devlet organdır. Ancak günümüzde ombudsmanlık, hem kamu hem de özel sektör için vatandaş veya hizmet alan tüketiciler için söz konusu örgütler tarafından yapılan haksız uygulama ve davranışların çözüm mercii haline gelmiştir. Bu bağlamda günümüzde devlet bünyesinde Parlamento’ya bağlı olan ve siyasi görevlerle donatılmış kamusal ombudsmanlıklar olduğu gibi daha çok özel yönetime yönelik ve siyasi yön ve faaliyetleri olmayan yapılanmalar da bulunmaktadır. Ombudsmanlık, kendisine ulaşan tüm şikâyetleri rasyonel esaslar çerçevesinde almakta ve adil olarak belirli bir sıra düzen içerisinde sonuca ulaştırmaktadır. Ombudsmanlığın en büyük amaçlarından biri, etik kural ve kaidelerin taşıyıcısı ve yayıcısı olmaktır. Bunun için ombudsmanlık kurumu, kendi bünyesinde dahi kendi çalışanlarına bu etik kural ve kaidelerin yerleşmesi ve gelişmesi için çalışmalar yapmakta ve bu yerleşen kural ve kaidelerin tüm çalışanlara, örgütlere ve topluma yayılımı için çabalamaktadır. Bu çalışmada yukarıda sözü edilen açıklamalar çerçevesinde ombudsmanlığın örgütlerin etik kural ve davranışlar noktasındaki yeri ve öneminden bahsedilecektir. Bu çerçevede etik ve ombudsmanlık kavramları arasında bir ilişki kurularak bu ilişkiden elde edilecek çıkarsama ve sonuçların örgütler açısından önemi ve örgütlere ne gibi yararlar sağlayacağı üzerinde durulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ombudsman, Etik, Örgüt, Eşitlik, Davranış

Kaynakça

• Abdioğlu, H. (2007). Yönetişim İlkelerinin Uygulanmasında Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu ve Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Açısından Önemi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(11), 79-102.
• Altaş, S.S. & Kuzu, A. (2015). Örgütsel Etik, Örgütsel Güven ve Bireysel İş Performansı Arasındaki İlişki: Okul Öncesi Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma, http://www.ejoir.org/belge/kasim2013/4.pdf, (12.03.2015).
• Arklan, Ü. (2006). Bir Kamu Denetim Sistemi Olarak Ombudsman ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Selçuk İletişim, 4(3), 82-100.
• Arslan, M. & Berkman, A. Ü. (2009). Dünyada ve Türkiye’de İş Etiği ve Etik Yönetimi, İstanbul: TÜSİAD Yayın No: TÜSİAD/T-2009-06-492l.
• Aydın, İ. (2012). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Berkman, Ü. (2015). Değişen Etik Anlayışı ve Yolsuzlukla Mücadele, http://www.tbmm.gov.tr/etik_komisyonu/belgeler/makale_DegisenEtikAnlayisiYolsuzluklaMucadele-UmitBerkman.pdf, (13.02.2015).
• Brickley, J. A., Smith, C. W. & Zimmerman, J. L. (2000). Business Ethics and Organizational Architecture, The Bradley Policy Research Center Financial Research and Policy Working Paper No. FR 00-14 November 16, 2000, http://www.researchgate.net/profile/Jerold_Zimmerman/publication/222653380_Business_ethics_and_organizational_architecture/links/0046351b8a1bb17c95000000.pdf, (10.04.2015).
• Diken, A. (1998). İşletmelerde İş Ahlakı ve Sosyal Sorumluluk İlişkisi, içinde B. Eryılmaz vd. (Düz.), Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sakarya, 469-480.
• Doğan, S. & Karataş, A. (2011). Örgütsel Etiğin Çalışan Memnuniyetine Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(37), 1-40
• EATON (Powering Business Worldwide) (2015). Ombudsman Etik Kodları, http://www.eaton.com/Eaton/OurCompany/AboutUs/CorporateInformation/RegionalOfficeofOmbuds/OmbudsmanlarOfisiTurkish/OmbudsmanEtikKodlar%C4%B1/index.htm, (02.01.2015).
• Efe, H. (2011). Avrupa Ombudsmanı’nın AB İçinde İyi Yönetim, Hukukun Üstünlüğü ve İnsan Haklarını Koruyucu Rolü, Avrupa Çalışmaları Dergisi, 19(2), 1-29.
• Eryılmaz, B. & Biricikoğlu, H. (2011). Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik ve Etik, İş Ahlakı Dergisi, 4(7), 19-45.
• Fendoğlu, H. T. (2011). Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık), Ankara: Yetkin Yayınları.
• Frankena, W. (2007). Etik, çev. A. Aydın, Ankara: İmge Kitabevi.
• Genç, T. (1998). Kamu Yönetimi, Ankara: Başkent Klişe Matbaacılık.
• Gök, Sibel (2012). Çalışma Hayatında Etik, içinde Sibel Gök vd. (Ed.), Etik, İzmir: Zeus Kitabevi, 1-26.
• Göksu, T. & Bilgiç, V. K. (2002). Polislik Mesleği ve Etik Kuralları, içinde İ. Bal ve M. B. Eryılmaz (Ed.), Polis Meslek Etiği, Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 85-104.
• Gregory, R. & Giddings, P. (2000). The Ombudsman Institution: Growth and Development, in R. Gregory and P. Giddings (Ed.), Righting Wrongs: The Ombudsman in Six Continents, The Netherlands: IOS Press, 1-20.
• Güçlü, N. (2015). Örgüt Kültürü, http://politikadergisi.com/sites/default/files/kutuphane/orgut_kulturu.pdf, (03.04.2015).
• Gül, H. & Gökçe, H. (2008). Örgütsel Etik ve Bileşenleri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 377-389.
• Güney, S. (2007). Yönetim ve Organizasyonun Bazı Temel Kavramları, içinde S. Güney (Ed.), Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 25-58.
• İşgüden, B. & Çabuk, A. (2015). Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri, http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c9s16/makale/c9s16m4.pdf, (16.03.2015).
• Kaçuradi, İ. (2009). Felsefi Etik ve Meslek Etikleri, içinde H. Tepe (Ed.), Etik ve Meslek Etikleri. Ankara: Türkiye Felsefe Grubu, 27-43.
• Kant, İ. (2007). Ethica, Etik Üzerine Dersler, çev. Oğuz Üzücü, İstanbul: Pencere Yayınları.
• KDK (Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu) (2015). http://www.ombudsman.gov.tr/custom_page-359-etik-komisyonu.html, (02.02.2015).
• Kestane, D. (2006). Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği), Maliye Dergisi, 151, Temmuz-Aralık, 128-142.
• Kolçak, M. (2012). Meslek Etiği, Trabzon: Murathan Yayınevi.
• Köseoğlu, M. A. (2007). Etik Kodlarının Rekabet Stratejilerine Etkileri ve Bir Alan Araştırması, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Afyon: Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükoğlu, M. T. (2012). Etik Değerler ve Etiğin Kurumsallaşması, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 177-185.
• Mahmutoğlu, A. (2009). Etik ve Ahlak: Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler, Türk İdare Dergisi, 463-464, 225-249.
• Morf, D.A., Schumacher, M.G. & Vitell, S. J. (1999). A Survey of Ethics Officers in Large Organizations, Journal of Business Ethics, 20(3), 265-271.
• Önen, S. M. & Yıldırım, A. (2014). Kamu Yönetiminde Etik Denetimi: OECD Ülkeleri Örneği, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 103-126.
• Özdemir, M. (2008). Kamu Yönetiminde Etik, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 179-195.
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2010). Örgütsel Davranış, Bursa: Ekin Kitabevi.
• Özlem, D. (2010). Etik: Ahlak Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları.
• Öztekin, A. (2010). Yönetim Bilimi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Reif, L. C. (2004). The Ombudsman, Good Governance, and the International Human Rights System, The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers.
• Saylı, H. & Kızıldağ, D. (2007). Yönetsel Etik ve Yönetsel Etiğin Oluşmasında İnsan Kaynakları Yönetiminin Rolünü Belirlemeye Yönelik Bir Analiz, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(9), 231-251.
• Sazak, D. (2015). Denetçinin 10 İlkesi, http://www.milliyet.com.tr/2007/06/02/ombudsman/aokur.html, (04.02.2015).
• Spanheimer, R. (2012). Justification for Creating an Ombudsman Privilegen in Today's Society, Marquette Law Review, 96(2), 659-688.
• Svensson, G., Wood, G. & Callaghan, M. (2004). A Comparison Between Corporate and Public Sector Business Ethics in Sweden, Business Ethics A European Review, 13(2/3), 166-184.
• Szegedi, K. (2015). Ethics in Corporate Practice, http://www.irisro.org/gazdasagtan2013januar/G657SzegediKrisztina.pdf, (13.10.2015).
• Şen, M. L. (1998). Yönetimde Yozlaşmanın Önlenmesinde Yönetsel Etik Yaklaşımı, içinde B. Eryılmaz vd. (Düz.), Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sakarya, 165-173.
• Şimşek, M. Ş. & Çelik, A. (2012). Yönetim ve Organizasyon, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Şimşek, M. Ş., Akgemici, T. & Çelik, A. (2011). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Türkeri, M. (2011). Etik Bilinç, Ankara: Lotus Yayınevi.
• Uluğ, F. (2009). Yönetim ve Etik, içinde Kamu Etiği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt 1, Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, 3-15.
• Verkerk, M. J., Leede, J. de & Nijhof, A.H.J. (2015). From responsible management to responsible organizations; the democratic principle for managing organizational ethics, http://doc.utwente.nl/42023/1/EBEN2000_Jan_Maarten_version_8_giles.pdf, (20.04.2015).
• Yatkın, A. (2015). Kamuda Etik Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. (2005). Organizasyonlarda Etik Yönetim, Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 2-6.