BANKACILIK SEKTÖRÜNDE FİNANSAL VE ÇEVRESEL PERFORMANSLARIN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 25, 21 - 45, 23.06.2023

Mehmet Kenan Terzioğlu , Süreyya Temelli , Aysu Yaşar , Özgür Özdemir

Öz

Çevre kirliliğindeki artışlar ve iklim krizleriyle ortaya çıkan sürdürülebilir hayat algısı kurumlar açısından da eski sosyo-ekonomik düzene karşılık, sürdürülebilir yeni ekonomik yaklaşımını ortaya çıkarmaktadır. Sürdürülebilirlik kavramı, firmaların finansal, sosyal, çevresel alanlardaki bütün iyileştirmelerini kapsamaktadır. Sürdürülebilirlik ilkelerine uyum sağlayan bankacılık sektöründe, finansal yapının sürdürülebilirliğinde etki yaratabilecek risklere karşılık farkındalık oluşturulması amaçlanmaktadır. Sürdürülebilirlik algısının gelişmesinde ise yasal düzenlemelerin eksikliği, sürdürülebilir kalkınma politikaların istikrarlı olmaması, finans sektöründe yer alan firmaların sürdürülebilir finansa dair bilgi eksikliği ve toplumun sürdürülebilir kalkınma konusundaki bilinç eksikliği gibi engeller dikkat çekmektedir. Çalışma kapsamında, , Moora, Ocra ve GİA yöntemleri ile dokuz kamu/özel bankanın finansal ve çevresel sürdürülebilirlik performanslarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Değerlendirme sonucuna göre, Moora ve GİA yöntemine göre Türkiye Vakıflar Bankası ilk sırada yer alırken Ocra yöntemine göre Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası’nın ilk sırada yer aldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık Sektörü, Çok Kriterli Karar Verme, Finansal ve Çevresel Performans

FINANCIAL AND ENVIRONMENTAL PERFORMANCES COMPARISON IN BANKING SECTOR WITH MULTI-CRITERIA DECISION MAKING METHODS

Öz

The perception of sustainable life, which has emerged with the increase in environmental pollution and climate crises, reveals the new sustainable economic approach against the old socio-economic order in terms of institutions. The concept of sustainability covers all the improvements of companies in financial, social and environmental fields, and it is aimed to raise awareness about the risks that may be effective in the sustainability of the financial structure in the banking sector that complies with the sustainability principles. Within the scope of the study, the performance evaluation of nine public/private banks within the framework of their financial and environmental sustainability is analyzed using MOORA, OCRA and Gray methods. According to the results of the evaluation, it is seen that while Türkiye Vakıflar Bankası ranks first according to the MOORA and Gray method, Ziraat Bank of the Republic of Turkey ranks first according to the OCRA method.

Anahtar Kelimeler

Banking Sector, Multi-Criteria Decision Making, Financial and Environmental Performance

Kaynakça

• Altunöz, U. (2017). Bankaların Finansal Performanslarının Bulanık MOORA ve Bulanık AHP Yöntemleri İle Analizi: Türk Bankaları Deneyimi. Route Educational And Social Science Journal, 4(4), 116- 132.
• Ayçin, E., Orçun, Ç. (2019). Mevduat Bankalarinin Performanslarinin ENTROPİ Ve MAIRCA Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(42), 175-194.
• Başdeğirmen, A. (2013). GİA İlişkisel Analiz Yöntemiyle Finansal Performans Analizi Ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Rehberi (2017) Http://Www.Borsaistanbul.Com/Data/Kilavuzlar/Surdurulebilirlikrehberi.Pdf (Erişim Tarihi 11.06.2017).
• Chang, C. P. (2006). Managing Business Attributes And Performance For Commercial Banks. The Journal Of American Academy Of Business, 9 (1), 104-109.
• Çilek, A., Karavardar, A. (2022). Bütünleşik Entropi Ve Ocra Teknikleri İle Özel Sermayeli Ticaret Bankalarının Verimlilik Analizi. Mali Cozum Dergisi/Financial Analysis, 32(170).
• Dash, Mihir - Das, Annyesha. (2010), “A CAMELS Analysis Of The Indian Banking Industry”, Papers.Ssrn.Com/Sol3/Papers.Cfm?Abstract_İd=1666900.
• Dinçer, H., Görener, A., (2011) , “Analitik Hiyerarşi Süreci ve Vikor Tekniği ile Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 109-127.
• Esmer, Y., Bağcı, H. (2016). Katılım Bankalarında Finansal Performans Analizi: Türkiye Örneği-Financial Performance Analysis Of Participation Banks: The Case Of Turkey. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30.
• Gülen, M. (2015). Bankacılık Sektöründe Kamu Ve Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Gündoğdu, A. (2018). Türkiye’de Katilim Bankalarinin Finansal Performansinin GİA İlişki Analizi İle Ölçülmesi. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 201-214.
• Ho, C-T., Yun-Shan W. (2006). Benchmarking Performance İndicators For Banks. Benchmarking: An International Journal, 13 (1/2), 147 - 159.
• Hsu, C. I., Wen, Y. H. (2000), “Application Of Grey Theory And Multi Objective Programming Towards Airline Network Design”, European Journal Of Operational Research, 127(1), 44-68.
• IIRC, (2020), “TOWARDS INTEGRATED REPORTING Communicating Value İn The 21st Century”, Https://İntegratedreporting.Org/, (01.05.2021).
• ISO 14064-1 ve GHG Protokolü, Http://Www.Gelisim.Org/İndex.Php?Bolum=İso14064, Erişim Tarihi: 18/03/2022
• Işık, Ö. (2018). Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Ticari Bankalardan Kanıtlar. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 75-100. Https://Doi.Org/10.30561/Sinopusd.489490
• Kandemir, T., Karataş, H. (2016). Ticari Bankaların Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle İncelenmesi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bankalar Üzerine Bir Uygulama (2004-2014). İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1766-1776.
• Karamı, A., Johansson, R. (2014). Utilization Of Multi Attribute Decision Making Techniques To Integrate Automatic And Manual Ranking Of Options. Journal Of Information Science And Engineering, 30: 519-534
• Karavardar, A., Çilek, A. (2020). Türkiye'de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Analizi. Maliye Finans Yazilari, (113).
• Konak, T., Elbir, G., Yılmaz, S., Karataş, B., Durman, Y., & Düzakın, H. (2018). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Tekstil Firmalarının TOPSIS Ve MOORA Yöntemi İle Analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 11-44.
• Kosmidou, K., Zopounidis, C. (2008). Measurement Of Bank Performance İn Greece. South-Eastern Europe Journal Of Economics, 1, 79- 95. Http://Www.Asecu.Gr/Seeje/İssue10/Kosmidou.Pdf
• Lee, P. T. W., Lin, C. W., Shin, S. H., (2012), “A Comparative Study On Financial Positions Of Shipping Companies İn Taiwan And Korea Using Entropy And Grey Relation Analysis”, Expert Systems With Applications 39(5), 5649–5657.
• Metin, S., Yaman, S., Korkmaz, T. (2017). Finansal Performansın TOPSIS Ve MOORA Yöntemleri İle Belirlenmesi: BİST Enerji Firmaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
• Noyan, E., Gavcar, E. (2020). Dijital Bankacılıkta Müşteri Memnuniyetinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2349- 2363.
• Once, S., Onay A., Yeşilçelebi, G., 2015. Corporate Sustainability Reporting And Situation İn Turkey. Journal Of Economics, Finance And Accounting, 2(2), 230-252.
• Ömürbek V., Aksoy E., Akçakanat Ö. (2017), Bankaların Sürdürülebilirlik Performanslarının Aras, Moosra Ve Copras Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 19, Ss.14-32
• Özbek, A. (2015a). Efficiency Analysis Of Foreign Capital Banks İn Turkey By OCRA And MOORA. Researh Journal Of Finance And Accounting, 6(13), 21-30.
• Özbek, A. (2015b). Operasyonel Rekabet Değerlendirmesi (OCRA) Yöntemiyle Mevduat Bankalarinin Etkinlik Ölçümü. Social Sciences, 10(3), 120-134.
• Özdağoğlu, A. (2014). Normalizasyon Yöntemlerinin Çok Ölçütlü Karar Verme Sürecine Etkisi- MOORA Yöntemi İncelemes. Ege Akademik Bakış, 14(2), 283-294.
• Özdemir, A. İ., Deste, M. (2009). GİA İlişkisel Analiz İle Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 147-156.
• Parkan, C., (1994). Operational Competitiveness Ratings Of Production Units. Managerial And Decision Economics, Vol:15, No:3, Pp:201-221.
• Sakarya, Ş., Melek, A. K. S. U. (2020). Ulaşım Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Geliştirilmiş Entropi Temelli TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Optimum Ekonomi Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 21-40.
• Şimşek, A. , Çatır, O. (2020). MOORA Yöntemi İle Ürün Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama . Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 19 (74) , 549-563 . DOI: 10.17755/Esosder.520399
• Şişman, B., Doğan, M. (2016). Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP Ve Bulanık MOORA Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Yönetim Ve Ekonomi, 23(2), 353-371.
• Tezergil, S. A. (2016). Vikor Yöntemi İle Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 357-373.
• TSKB. (2009). 2008-2009 I. Yarıyıl Sürdürülebilirlik Raporu. Https://Online.Tskb.Com.Tr/Raporlar/Sustain_2008_2009/Tr/Tskb-Surdurebilirlik.Pdf (27.03.2022).
• Uçkun, N., Girginer, N. (2011). Türkiye’deki Kamu Ve Özel Bankaların Performanslarının GİA İlişki Analizi İle İncelenmesi. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (21), 46-66
• United Nations Global Compact (UN Global Compact), “Social Sustainability”, Https://Www.Unglobalcompact.Org/What-İs-Gc/Our-Work/Social (22.06.2021).
• Ünal, S., Yüksel, R. (2017). Finansal Performans ve Hisse Senedi Getirisi İlişkisi: Bist Sürdürülebilirlik Endeksindeki Bankalar Üzerine Bir İnceleme. International Journal Of Management Economics & Business/Uluslararasi Yönetim Iktisat Ve Isletme Dergisi.
• Wu, J., Sun, J., Lıang, L., Zha Y. (2011). Determination Of Weights For Ultimate Cross Efficiency Using Shannon Entropy. Expert Systems With Applications, 38 (5): 5162-5165.
• Yetiz, F., Kılıç, Y. (2021). Bankaların Finansal Performansının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (Akad), 13(24), 151-164.
• Yükçü S., Kaplanoğlu E. (2016). “Sürdürülebilir Kalkınmada Finansal Olmayan Raporlamanın Önemi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (Özel Sayı-1), 63-101.