CİDDİ SERBEST ZAMAN KATILIMINDA KADIN UZUN MESAFE KOŞUCULARININ DENEYİMLERİNİN ÖZ BELİRLEME KURAMINA GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 230 - 249, 10.10.2019

Senanur Doğusan Funda Koçak

Öz

Bu çalışmanın amacı, ciddi serbest zaman aktivitesi olarak uzun mesafe koşu ile ilgilenen kadınların deneyimlerini Öz Belirleme Kuramı (ÖBK) çerçevesinde derinlemesine incelemektir. Kuramsal çerçeveye göre bir ciddi serbest zaman aktivitesine katılımın bireylerin özerklik, yeterlik ve ilişkili olma temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasına nasıl etki ettiğini anlamak hedeflenmiştir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımında, fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Çalışma grubu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışma Ankara’daki bağımsız koşu gruplarına dahil 14 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak bireysel görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda kuramsal çerçeveye uygun olarak 3 ana tema oluşturulmuştur. Öz Belirleme Kuramı’nın temel psikolojik ihtiyaçları çerçevesinde oluşturulan birinci tema “Hayatın bir parçası olarak koşu”, ikinci tema “Serbest zamanın anlamı” ve üçüncü tema “Sosyal çevrenin inşası” olmuştur. Yapılan analizlere göre katılımcılar koşuyu hayatlarının bir parçası olarak görmelerine rağmen kendilerini uzun mesafe koşucusu olarak tanımlamakta tereddüt etmektedirler. Koşunun kendilerine bir hedef koyup onu başardıklarını görmenin kolay bir yolu olduğuna inanmalarının mutlulukları üzerinde büyük etkisi olduğunu vurgulamaktadırlar. Sosyalleşmeleri ve psikolojik rahatlamaları açısından da dâhil oldukları koşu guruplarını önemli görmektedirler. Sonuç olarak katılımcıların görüşlerine göre ciddi serbest zaman aktivitesi olarak uzun mesafe koşusunun kadınların özerklik, yeterlik ve ilişkili olma temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasında etkili olduğu görülmüştür. Bu nedenle kadınların ciddi serbest zaman aktivitelerine yönlendirilmeleri önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

ciddi serbest zaman, fiziksel aktivite, kadın, öz belirleme teorisi

WOMEN LONG-DISTANCE RUNNERS’ EXPERIENCES IN SERIOUS LEISURE PARTICIPATION WITH RESPECT TO SELF-DETERMINATION THEORY

Öz

The aim of this study was to examine deeply the experiences of women who prefer long distance running as a serious leisure activity within the framework of Self-Determination Theory. According to the theoretical framework, it was aimed to understand how participation in a serious leisure activity affects individuals' basic psychological needs of autonomy, competence and relatedness. The research was designed in the phenomenological paradigm in the qualitative research method. The study group was determined by maximum variety sampling method. The study was conducted with 14 women including independent running groups in Ankara. The data were collected through semi-structured interview form using individual interviews. The data analyzed by thematic analysis method. As a result of the analyzes, three main themes were formed in accordance with the theoretical framework. The first theme was “Running as a part of life” the second theme was “Meaning of leisure” and the third theme was “Construction of social environment”. The results revealed, although the participants see the running as a part of their lives, they hesitate to define themselves as long distance runners. They emphasized that the running had a huge impact on the happiness of believing that it was an easy way to set a goal and see what they have accomplished. In terms of their socialization and psychological relief, they considered the groups of participants to be important. As a result, according to the participants opinion, it was seen that the basic psychological needs of the autonomy, competence and relatedness satisfy by long distance running as a serious leisure activity. Therefore, it is important that women are directed to serious leisure activities.

Anahtar Kelimeler

serious leisure, physical activity, self-determination theory

Kaynakça

• Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
• Chatzisarantis, N. L., & Hagger, M. S. (2009). Effects of an intervention based on self-determination theory on self-reported leisure-time physical activity participation. Psychology and Health, 24(1), 29-48.
• Chick, G., Dong, E. (2005). Cultural constraints on leisure. In E. L. Jackson (Edt.), Constraints to leisure (pp. 169-183). State College, PA: Venture Publishing.
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Techniques and procedures for developing grounded theory. Basics of Qualitative Research (3rd ed). Thousand Oaks, CA, USA: Sage.
• Creswell, J. W. (2018). Qualitative ınquiry and research design: Choosing among five approaches. (Çev: M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çankaya, Z. C. (2016). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31).
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. Handbook of Self-Determination Research (3–36), University of Rochester Press.