Sosyal Bilim Disiplinlerine Göre 2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Kazanımların Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 27 - 56, 30.12.2018

Sibel Oğuz Haçat , Fatıma Betül Demir

Öz

Bu araştırma, sosyal bilim
disiplinlerine göre 2005 ve 2018 Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında
yer alan kazanımların hangi disiplinlerle ilgili olduğunu belirlemek amacı ile
yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden
doküman analizi tercih edilmiştir. Verilerin analizi içerik analiziyle
çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler sonucunda, her iki programda da
yer alan kazanımların hem tek disiplin hem de disiplinler arası yaklaşımla yer
verildiği; birçok sosyal bilim disiplinlerinin yer aldığı; tarih ve coğrafya
disiplinlerine ağırlık verildiği; felsefe disiplinine ilişkin kazanımlara yer
verilmediği; antropoloji, arkeoloji ve din bilimi disiplinlerine dair
kazanımlara yeterince yer verilmediği tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilimler, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akdağ, H. ve Sarı, İ. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde arkeolojinin ve antropolojinin yeri. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (s.229-240). Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Akman, Ö. ve Batık, U. (2016). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ihtilaflı konular içerisinde yer alan 'aile' kavramının incelenmesi: Bir içerik analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6(2), 247-263.
• Akpınar, M. ve Kaymakcı, S.(2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
• Aktekin, S. (2016). Sosyal bilgiler ve siyaset bilimi. D. Dilek (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimi. (ss.179-190). Ankara: Pegem Akademi.
• Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Alaz, A. (2009). Çoklu zekâ kuramı destekli eğitimin dokuzuncu sınıf coğrafya derslerinde başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-22.
• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’ de Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programları (Değişiklikler, Düzenlemeler, Güncellemeler). Yayınlanmamış Yüksek Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ansal, H. ,Ekinci, M. ve Kaşdoğan, D. (2018). Bilim, Teknoloji ve Toplum Çalışmaları’na bir giriş, Toplum ve Bilim, 144, 9-37.
• Avşar, S. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal derslerinde coğrafya konularının öğretiminde materyal kullanımının öğrenci başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Aydoğan, D. (2013). Bilim ve psikoloji. Ş. Işık-Terzi (Ed.) Eğitim psikolojisi. (s.5-21). Ankara: Pegem Akademi.
• Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Çakmak, Z. ve Akgün, İ. H. (2014). Vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları eğitiminin gerekliliği, R. Turan, K. Ulusoy (Ed.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi (s:227-242), Ankara: Pegem A.
• Çatak, M. (2015). Türkiye’ de sosyal bilgiler eğitim programlarının incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 19(62). 69-94.
• Çengelci, T. (2013). Sosyal bilgiler dersinde yararlanılan toplumsal ve kültürel kaynakların belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (43), 219-236.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (2), 567-576.
• Civek, B.D. (2008). Yeni sosyal bilgiler 4. ve 5. sınıf programlarında vatandaşlık eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğanay, A. (2002). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk, D. Dilek (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi. (s.16-43). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
• Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2015). Coğrafya’ya giriş. (12.Baskı), Ankara: Pegem A.
• Duverger, M. (2011). Siyaset sosyolojisi (Çev. Ş. Tekeli). Varlık Yayınları.
• Ekinci, A. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programının yapılandırmacı yaklaşım bağlamında değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Esen, H. (2011). Sosyal bilgiler öğretim programındaki insan hakları ve vatandaşlık bilinci ile ilgili konuların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Gamble, C. (2014). Arkeolojinin Temelleri. (Çev. D. Kayıhan) İstanbul: Aktüel Arkeoloji Yayıncılık.
• Gökdemir, A. (2013). 1924' den günümüze ilköğretim sosyal bilgiler programlarındaki hukuk konularının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Gözen, R. (2014). Uluslararası ilişkiler, teori ve Türkiye tecrübesi. R. Gözen (Ed.), Uluslararası ilişkiler teoriler. (s.15-31). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gültekin, M., Gürdoğan-Bayır, Ö. ve Göz, N. L. (2013). 2004 Sosyal bilgiler öğretim programında yeni anlayışlar: 1998 öğretim programından farklılıkları açısından bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 24-49.
• Gündüz, Ş. (2010). Dinin anlam ve değeri. İçinde Ş. Gündüz(Ed.), Yaşayan dünya dinleri. (s. 17-32). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Hız, K. ve Durdu, Z. (2004). Türkiye’de sosyolojinin kimliği, Sosyoloji Dergisi, 12 (13), 1-14.
• Jaspers, K., & Eyuboğlu, İ. Z. (1997). Felsefe nedir?. İstanbul: Say Yayınları.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (4.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Kan, Ç. (2009), Sosyal bilgiler eğitiminde küresel vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25-30.
• Kaplan, Y. (2012). Hukuk kurumu. Sevinç Güçlü (Ed.), Kurumlara Sosyolojik Bakış, (s. 305-334), İstanbul: Kitapevi.
• Kaymakcı, S. (2009). Yeni sosyal bilgiler programı neler getirdi?. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(5), 1531- 1545.
• Keçe, M. ve Merey, Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinler arası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1),110-139.
• Keskin, M. (2004). Din ve toplum ilişkileri üzerine bir genelleme. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(2), 7-21.
• Kesten, A. ve Özdemir, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretim programının ölçme-değerlendirme boyutunun öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun İli örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 223-236.
• Koçak, K. (2002). 1998 İlköğretim okulu sosyal bilgiler programı genel amaçlarının (gerçekleşebilirliği) değerlendirilmesi (Alan Araştırması - Kastamonu Örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(1), 133-162.
• Koçoğlu, E. ve Aydın, M. (2017). Alan uzmanlarına göre 2017 sosyal bilgiler programının 2005 programı çerçevesinde analizi. International Journal of Social Science Research, 6(1), 61-74.
• Koçoğlu, E., Erdoğan, E. (2016). Dini ve ahlaki değerlerle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın, E. Koçoğlu (Ed.), Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler eğitimi. (s.539-560). Ankara: Pegem Akademi.
• Kurtdede-Fidan, N. (2016). Sosyal bilgiler eğitimi ve sosyoloji. R. Turan, T. Yıldırım (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri. (s. 165-182). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Livingstone, D. N. (2018) Coğrafyanın kısa bir tarihi. Çev. N. Yavan & C. K. Anlı. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 311-317.
• MEB, (2005a). Sosyal bilgiler 4.-5. sınıf programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
• MEB, (2005b). Sosyal bilgiler 6.-7. sınıf programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
• MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6. ve 7. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Nalçacı, A. (2001). Cumhuriyetten günümüze ilköğretim sosyal bilgiler programındaki değişmelerin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Oğuz, S. (2013). Hukuk okuryazarlığı. E. Gençtürk, K. Karatekin (Ed.), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar. (ss.160-177). Ankara: Pegem Akademi.
• Öner, G., Kızılay, N., Yasa, A. (2015). Sosyal Bilgilerde Arkeoloji Öğretimi Üzerine Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (USBES Özel Sayısı I), 192-215.
• Özbay, Y. (2015). Eğitim psikolojisi. Y. Özbay, S. Erkan (Ed.), Eğitim psikolojisi (5. Baskı). (ss. 2-26). Ankara: Pegem Akademi.
• Özbudun, S. ve Uysal, G. (2015). 50 Soruda Antropoloji, (3.Baskı), İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı Yayınevi.
• Özlük, (2009). Uluslararası ilişkiler disiplininin soy kütüğü. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9 (17), 237-260.
• Pamuk, A. (2009). Vatandaş yetiştirme aracı olarak tarih öğretimi: Orta öğretim düzeyinde öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri (Trabzon- Tunceli örneği).Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sağlam, M. (1990). Bilimsel ve teknolojik gelişmenin sosyal ve kültürel boyutları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 233-241
• Semenderoğlu, A. ve Gülersoy, A. E. (2005). Eski ve yeni 4-5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 141-152.
• Sever, R. ve Koçoğlu, E. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya konularına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri/Diyarbakır merkez ilçe örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 12(45), 17-34.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Yeni programa göre düzenlenmiş yeni ders planı örnekleri. (6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, Ö. F. ve Kılıçoğlu, G. (2016). Değerlendirme boyutu ile sosyal bilgiler programları (1924-2005). TÜBAD, 1(1), 37-49.
• Süntar-Akhan, N. E. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler öğrencilerinde ekonomi okuryazarlığının durumu ve geliştirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, A. (2011). Geçmişin nesnesini arayan bilim arkeoloji: Türkiye’de tarih öğretimindeki durumu. Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (2), 919-934.
• Tay, B. (2017). 2005 Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile 2017 sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programının karşılaştırılması. Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 461-487.
• Tay, B. (2010). 1998 ve 2005 İlköğretim sosyal bilgiler programlarında nedensellik. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 173-198.
• TDK “Türk Dil Kurumu”. (2018). Güncel Türkçe Sözlük. http://tdkterim.gov.tr/bts/. 25. 09. 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Tonga, D. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (4),779-803
• Turan, R. ve Ulusoy, K. (2015). Sosyal bilgilerde tarihin yeri ve önemi. R. Turan, K. Ulusoy (Ed.), Sosyal bilgilerin Temelleri (4.Baskı). (s.122-137). Ankara: Pegem Akademi.
• Ulu-Kalın, Ö. (2017). İlkokul 4. Sınıf için hazırlanan etkileşimli sosyal bilgiler öğrenci çalışma kitabının öğrencilerin kavram algılamalarına etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 910-924.
• Utami, I. W.P., Nafi’ah, M. U. (2016). A model of microteaching lesson study ımplementation in the prospective history teacher education. Journal of Education and Practice, 7(27), 10-14.
• Yalçın, A. (2016). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programlarının sosyal bilgiler öğretim yaklaşımlarına göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Yalçınkaya, E. (2013). Tarih kavramına yönelik sınıf öğretmeni adaylarının ürettikleri metaforların incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 5 (3), 95-112.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldız, M. C. ve Koçoğlu, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde, sosyoloji eğitimine ilişkin yer alan konulara yönelik öğretmen algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 14(52), 12-22.
• Yücekök, A. N. (1987). Siyaset’in toplumsal tabanı: Siyaset sosyolojisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.