Bakıcı Annelerin Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı, Psikolojik Dayanıklılıkları ve Depresyon Düzeylerinin Demografik Değişkenler İle İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 147 - 176, 30.12.2019

Arzu Tambulut , Engin Eker

Öz

Bu araştırmada, bakıcı annelerin
ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı, psikolojik dayanıklılıkları ve
depresyon düzeylerinin demografik değişkenler ile ilişkisi incelenmiştir. Araştırma
İstanbul Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne bağlı 0-6 yaş çocuklara
hizmet veren kuruluşlarda çalışmakta olan bakıcı anneler ile yapılmış olup,
örneklem olarak yalnızca 0-6 yaşa hizmet veren kuruluşlardaki bakıcı anneler
alınmıştır.  Araştırmaya 115 bakıcı anne
katılmış, veri toplama aracı olarak, Demografik Bilgi Formu, Ebeveyn Rolüne
İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği
ve Beck Depresyon Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde, t testi, tek
yön varyans analizi, pearson korelasyon analizi, sperman rho analizi
kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; bakıcı annelerin; yaşları arttıkça
eğitim düzeylerinin, gelir seviyelerinin ve depresyon düzeylerinin azaldığı, eğitim
düzeyi arttıkça çocuk sahibi olma oranının, bakıcı annelikte çalışma süresinin
ve ERKA’nın “rol dengeleme” alt boyut puanlarının azaldığı, ayrıca eğitim
düzeyi arttıkça gelir seviyesi ve depresyon puanlarının arttığı tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kurum bakımı, kendilik algısı

Kaynakça

• Arık, İ. A. (1998). Psikolojide Bilimsel Yöntem. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Aslan, E. ve Erbay, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne Bağlı Çocuk Evlerinde Çalışan Bakım Elemanları ve Çocuk Evi Sorumlularının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21( 2): 535-556.
• Aydın, A. ve Aslantürk Egin, C.T. (2018). Zihin Engelli, Serebral Palsili ve Otizmli Çocuk Ebeveynlerinin Psikolojik Dayanıklılıkları İle Ebeveynlik Algılarının Karşılaştırılması. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(19): 171-188.
• Aydın, Ş. (2016). Fiziksel ve/ veya Zihinsel Engelli Çocuk Annelerinin Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bahadır, M. (2018). Korunma Altındaki Çocuklarla Çalışan Bakım Elemanlarının Mesleki Algı Ve Motivasyonları - İstanbul Çocuk Evleri Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Basım, N. ve Çetin, F. (2011). Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 22 ( 2): 104-114.
• Bölükbaşı Özdemir, Ş. (2018). 2-6 Yaş Arası Çocuğu Olan Annelerin Depresyon ve Anksiyete Düzeyleri İle Çocuğun Beslenme Alışkanlıkları Ve Durumu Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Cohen, J. (1992). A Power Primer , Psychological Bulletin. 112(1): 155-159.
• Çetin, F. ve Basım, N. (2011). Psikolojik Dayanıklılığın İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarındaki Rolü. İş Güç The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 13 (3): 79-94.
• Çetinkaya Büyükbodur, A. (2018) Sosyal Hizmet Uzmanlarında Psikolojik Dayanıklılık Ve İkincil Travmatik Stresin İncelenmesi, Yayımlanmamış doktora tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çocuk Evleri Çalışma Usul ve Esasları Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/10/20081005-1.htm Erişim Tarihi: 02.06.2019
• Çolak Sarı, E. (2018) Riskli Birimlerde Çalışan Hemşirelerin Psikolojik Sağlamlıklarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Avrasya Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Dikmen, A. (2019). Hizmet Verenlerin Gözünden Çocuk Evleri Hizmet Modelinin Değerlendirilmesi-Ankara İli Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., ve Taşkın, L. (2012). Türkiye’de Kadın Araştırma Görevlilerinin Ev ve İş Yaşamlarında Karşılaştıkları Güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2 (1): 43-49.
• Gelmez Özateş, Ö. S. (2019). Çocuk Refahı Alanında Sosyal Dışlanmayla Mücadele: Sosyal Hizmet Eğitimi Bir Mücadele Aracı Olarak Kullanılabilir Mi? . Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(1): 37-48.
• Genç, B. (2019). Çocuk Refahı Alanında Çalışan Meslek Elemanlarının Psikolojik Dayanıklılıkları Ve Baş Etme Tarzları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güler, M. ve Yetim, Ü. (2008). Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Yazıları. 11(22) : 34-43. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hisli, N. (1989). Beck Depresyon Envanterinin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerliği, Güvenirliği. Psikoloji Dergisi. 7 (23): 3-13.
• Karakurt, Y. (2018). Yenidoğan Yoğun Bakim Ünitesinde Yatan Mekanik Ventilatöre Bağlı Bebeklerin Annelerinin Beck Depresyon Ölçeği İle Değerlendirilmesi. Tıpta uzmanlık tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Okmeydanı Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, İstanbul. Odacı, H. ve Çelik Berber, Ç. (2017). Kendilik Algısı ve Saldırganlık Arasındaki İlişki: Yalnızlığın Aracı Rolü. Journal of Mood Disorders, 7 (4): 219-225. - www.jmood.org.
• Oflas Göksel, S. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine, Kültürlerarası Duyarlılığa Ve Risk Faktörlerine Göre Yordanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öner, Ö. (2014). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına Bağlı Bir Çocuk Yuvasında Çalışan Bakım Personellerinin İş Stresi Ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkide Annelik Statüsü ve Kişilik Özelliklerinin Biçimlendirici Etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öz, F. ve Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram:Psikolojik Sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi,16 (3): 82-89.
• Öztürk, M. O. ve Uluşahin, N. A. (2016) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, Ankara, 14. Baskı, Bayt Yayın Hizmetleri.
• Sertçelik Sercan, “ Depresyon” http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/per/belge/depresyon_2013.pdf, Erişim Tarihi:18.06.2019.SHÇEK Çocuk Evleri Yönetmeliği, www.ailevecalisma.gov.tr/chgm/mevzuat/yonetmelikler/, Erişim Tarihi: 26.05.2019.
• Şenocak, H. (2006). Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51): 177-228
• .Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D., ve Özcan, Ö. Ö., (2008). Kurum Bakımında ki Çocuk ve Ergenlerde Davranış ve Duygusal Sorunların Epidemiyolojisi; Ulusal Örneklemde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Türk Psikiyatri Dergisi, 19( 3): 235-246.
• Tabachnick, G. B. ve Fidell, S.L. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. Çev. Ed. Mustafa Baloğlu. Ankara : Nobel Akademik Yayıncılık.
• Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S. ve Aydın, N. (2006). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Depresyon ve Tükenmişlik Düzeyinin Sosyodemografik Özelliklerle İlişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 7(2): 100-108.
• Ülker, M. (2016). Kadınlarda Çocukluk Dönemi Mutluluk Anıları İle Ebeveynlik Rollerine İlişkin Kendilik Algısı Arasındaki İlişki. Yayınlanmış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ünal, S., Küey, L., Güleç, C., Bekaroğlu, M., Evlice, Y.E. ve Kıral, S. (2002). Depresif Bozukluklarda Risk Etkenleri. Klinik Psikiyatri, 5: 8-15.
• Van Der Meulena, E., Van Veldhovend, J.P.M., Van Der Velbenb, G. P. (2019). Stability Of Psychological Resilience Of Police Officers: A Three-Wave Latent Class Analysis. Personality and Individual Differences, 144: 120-124.
• Yaman, F. (2010). Bakıcı Annelerin Sosyo – Ekonomik ve Çalışma Yaşamlarına İlişkin Özellikleri: Ankara İli Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.