"Engelli bireylerin erişilebilirliğinin arttırılması ve farkındalığın sağlanması için evrensel donatı tasarımlarının önemi ve buna ilişkin peyzaj alanlarında bazı tasarım önerilerin verilmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 209 - 229, 29.12.2021

Sima Pouya

Öz

Açık yeşil alanlar, tüm insanların rekreasyon veya sosyal etkileşim faaliyetleri için tasarlanmalıdır. Peyzaj donatı elemanları ergonomik ve standartlara uygun şeklinde tasarlanmadığı zaman bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal veya sosyal yeteneklerini, doğum hataları veya sonradan ortaya çıkan hastalık ve trafik/iş kazaları gibi nedenler ile engelli olan bireylerin toplumsal hayata katılımı sınırlandırılmaktadır. Bu nedenle; engelli bireylerin açık yeşil alanlardan faydalanabilmeleri için standartları göz önünde bulundurularak erişilebilir ve kullanılabilir donatı tasarım ve uygulama çalışmalarının gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada evrensel tasarım ilkelerini göz önünde bulundurarak açık yeşil alanlarda ihtiyaç duyulan donatıları için yeni tasarımlar önerilmeye çalışılmıştır. Bunun için ise belirli ve önemli kaynaklar göz önünde bulundurarak yeni tasarımlar önerilmiştir. Bu tasarımlar, üç boyutlu el çizimleri ve skeçler ile açıklanmaya çalışılmıştır. Tasarımların tüm bireylerin eşit ve bağımsız bir şekilde kullanımına sunulması en çok dikkat edilen konu olmuştur. Araştırmada, üzerine çalışılan tasarım önerileri, ilerideki yapılacak olan peyzaj ve yeşil alan çalışmalarında uygulanabilir.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj Mimarlığı, Mimarlık, Sanat bilimleri, Grafik ve tasarım, Şehir ve bölge planlaması

Kaynakça

• Alkan Meşhur, F.H Tekin M 2018. Evrensel Tasarım Yaklaşımının Şehir Planlama Disiplini Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi, Online Journal of Art and Design volume 6, issue 5 (Special issue), December.
• American Society of Landscape Architects Foundation, 1977. Barrier Free Site Design, U.S. Department of Housing and Urban Development, - 82 sayfa
• Aslaksen F, Bergh S, Brınga, O.R, Heggem E.K, 1997. Universal Design: Planning and Design for All, Cornell University ILR School DigitalCommons ILR.
• Bekci B 2012. Fiziksel engelli kullanıcılar için en uygun ulaşım akslarının erişebilirlik açıdan irdelenmesi: Bartın kenti örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi,14, (21), 26-36.
• Ceylan A 2007. Yaşam Kalitesinin Arttırılmasında Kentsel Yeşil Alanların Önemi ve Kentsel Dönüşüm İle İlişkilendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul, 180 s.
• Çetinkale Demirkan G 2020. Herkes İçin Tasarım Kapsamında Kentlerde Peyzaj Erişilebilirliği Bölüm 11, Mimarlıkta Peyzaj Tasarımı, Editör: Yıldız Aksoy, 267 Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim, Ankara.
• Gary O, Robinette, 1985. Barrier-free Exterior Design: Anyone Can Go Anywhere, Van Nostrand Reinhold, 1985- 124 sayfa Gürbey A P 2019. Kentsel Rekreasyon Alanlarının Engellilere Yönelik Tasarım ve Planlama İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi: Göztepe 60. Yıl Parkı, Cerrahpaşa Orman Fakültesi, Peyzaj Planlama ve Tasarımı ABD., İstanbul.
• Hatipoğlu M K 2017. Ankara-Çayyolu-Ahmet Taner Kışlalı Mahallesinin Evrensel Tasarım İlkeleri Bağlamında İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koca C 2010. Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, Dünya Engelliler Vakfı, İstanbul
• Kuter N Çakmak M 2017. Kamusal Dış Mekânlarda Engelliler İçin Tasarım: Ankara, Seğmenler Parkı Örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3(2), 93-110.
• Meşhur H. F. A Tekin M 2018. Evrensel Tasarım Yaklaşımının Şehir Planlama Disiplini Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design, 6(5), 94-111.
• Newell A.F Gregor P 2002. Design for older and disabled people – where do we go from here?, Universal Access in the Information Society, 2: 3–7.
• Philip S, Evans, Brian Donnelly, 1993. Accessible Landscapes: Designing for Inclusion, Department of Plant Operations, San Francisco State University, 1993- 62 sayfa
• Sağlık bakanlığı 2020. https://testtasra.saglik.gov.tr/bingolism/TR,74120/dunya-engelliler-haftasi.html
• Tandoğan O 2017. Evresnsel Tasarım Kavramı ve Kentsel Peyzaj İle İlgili Örnekler Üzerinden Değerlendirilmesi, Artium. 5(2), 51-66. TUIK 2019, http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, Erişim tarihi: 01.09.2019
• Uslu A Güneş M 2017, Engelsiz Kentler- "Herkes İçin Erişilebilir Kentler",Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Araştırma Dergisi
• Vehbi Ü 2019. Modernleşme Sürecinde Yaşlılık Düşüncesini Değiştiren Olgular-Toplumsal Yaşamın Kıyısında Kalan Yaşlılar. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(2), 275-298.
• Yılmaz T, Gökçe D 2014. Parkların engelli bireylerin serbest dolaşımı açısından erişilebilirliğinin irdelenmesi, Antalya Atatürk Kültür Parkı örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1).