Eski Bir Sovyet Anıt Heykelinin Dönüşümü; Lenin Died Heykeli

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 25, 52 - 70, 30.06.2020

Mert Taşkin Demir

https://doi.org/10.21602/sduarte.703681

Öz

Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden ülkelerde, eski sistemin propagandalarına dair kamusal alanlara konumlandırılmış heykellerin tasfiyesine ya da imhasına dair uygulamalar başlamıştır. Bu anıtlardan bir tanesi Danimarkalı iş adamı ve kolleksiyoner Aage Damgaard tarafından Letonya’dan satın alınarak Danimarka’ya getirilmiştir.
Bu çalışma, Otto Kalejs’e ait olan Lenin’e adanmış anıt heykelin, bir nesne olarak el değiştirmesi ve dönüşümü üzerine odaklanmıştır. Eser, Damgaard ailesinin isteğiyle başka bir sanatçı Sven Dalsgaard tarafından farklı bir uygulamaya eklemlendirilmiştir. Ortaya çıkan yeni eserin biçimsel ve politik mesajındaki dönüşüm makalenin inceleme konusudur.
Sovyet anıtlarındaki iktidarı ve Devrimin mutlakıyetini işaret eden katı biçim diline kontrast olarak Sven’in kullandığı soyut organik biçimler ile yaratılan dengeli ama bir o kadar zıt yapının çözümlenmesi ve açığa çıkan yeni iletisinin yorumlanması hedeflenmiştir. Yeni kimliği ile ortaya çıkan Lenin Died heykeline dair eser çözümlemesi yapılmış ve ikonolojik açıdan yorumlanması yoluyla ele alınmıştır. Bir anıtın iletisinin nasıl tersine çevrildiği ve nasıl sivilleşebildiği görülmüş, anma kavramının kamuyla ilişkisi ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Lenin Anıtı, Lenin Died, Otto Kalejs, Sven Dalsgaard, İroni

Kaynakça

• Buck-Morss, S. (2004). Rüya Âlemi ve Felaket, (Çev: Tuncay Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Clark, T. (2017). Sanat ve Propaganda, (Çev:Esin Hoşsucu),İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fortenberry, D. (2014). Art in Time/A World History of Arts and Movements, London: Phaidon Press Limited.
• Goldman, E. (2008). Rus Devriminin Çöküş Nedenleri, (Çev:Yakup Coşar), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Kelly. C. (2004). “The Leader Cult in Communist Dictatorships”. The Functions of the Leader Cult: Grandpa Lenin and Uncle Stalin: Soviet Leader Cult for Little Children, ed. Balázs AporJan C. BehrendsPolly JonesE. A. Rees, London: Palgrave Macmillan, s:102-122.
• Kerrigan, M. (2018). Ölümün Tarihi, (Çev: Sibel Erduman), İstanbul Paris Yayınları.
• Thompsen, O. H. , Gershkovich, A. (1987). “Russia’s Official Religion”, Profesors World Peace Academy, International Journal on World Peace, Vol.IV, Oct-Dec1987, 4:51-64.
• Traverso, E. (2018). Solun Melankolisi, (Çev: Elif Ersavcı), İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• Aaes, J. (2000). “Jyllands - Posten Indland, Lenins Midtjyske Lit De Parade” https://jyllands-posten.dk/indland/ECE3284106/Lenins-midtjyske-lit-de-parade/, Erişim tarihi:12.11.2018.
• Gaidamoviča, R. (2014). “Muzejnieki Dānijā «satiek» Jelgavas Ļeņinu” http://www.jelgavasvestnesis.lv/kultura/muzejnieki-danija-satiek-jelgavas-leninu, Erişim tarihi: 13.12.2018.
• Lilmoes, S. P. (2017), TV2 Østjylland, “Smukfest Rejser Ttatue af Diktator Ved Motorvej”. https://www.tv2ostjylland.dk/artikel/smukfest-rejser-statue-af-diktator-ved-motorvej, Erişim tarihi: 22.09.2018.
• Samlinger, A. (2014). Fuglsang Kunstmuseum “Swen Dalsgaard 100 AR”, http://www.aabne-samlinger.dk/fuglsangkunstmuseum/udstillinger/tidligere-udstillinger/sven-dalsgaard-2014/, Erişim tarihi: 06.07.2018.
• Wollan, M. (2017), The New York Times Magazine, “How to Pull Down a Statue” ,https://www.nytimes.com/2017/09/15/magazine/how-to-pull-down-a-statue.html, Erişim tarihi: 11.04.2019.
• Varoli, John. (1997), Radio Free Europe/Radio Liberty, “Russia: Lenin Lived, Lenin Lives, and Lenin Will Always Live”. https://www.rferl.org/a/1087158.html, Erişim tarihi: 01.08.2019.
• Zakharov, A. (2018). “Lenin was killed: in Denmark showed the right decommunization”, Vgorode.UA. https://kiev.vgorode.ua/news/sobytyia/378296-v-danyy-pokazaly-pravylnuui-dekommunyzatsyui, Erişim tarihi: 29.05.2019.
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 1. “Kiev'deki Bessarabska Meydanı'ndaki Lenin Anıtının Yerine Önerilen Proje”. https://www.nytimes.com/2017/09/15/magazine/how-to-pull-down-a-statue.html, Erişim tarihi: 22.06.2019.
• Görsel 2. Yuri Gerasimov, “Lenin”, 1990, Bronz, Red Square Apartmanı çatısı, Amerika. https://www.6sqft.com/why-does-this-east-village-building-have-a-statue-of-vladimir-lenin-on-top/, Erişim tarihi: 03.09.2019.
• Görsel 3. Hurdalığa terkedilmiş ve Boya ile Müdahale edilmiş “Lenin Heykeli”, Ukrayna. https://www.vice.com/en_ca/article/nejpwx/decapitating-lenin-statues-is-the-hottest-new-trend-in-ukraine, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• Görsel 4. Ukrayna’nın Ulusal Renklerine Boyanmış “Lenin Anıtı”, Kaidede Ukrayna’ya Zafer-Kahramanlara Zafer Sloganı eklenmiş, Ukrayna. https://www.reddit.com/r/pics/comments/2u2v7s/a_statue_of_lenin_gets_an_interesting_paintjob_in/, Erişim tarihi: 12.09.2018.
• Görsel 5. “Lenin Anıtı’nın Kaidesinde yer alan ve boya ile müdahale edilmiş Sovyet Askerleri Rölyefi”. https://444.hu/2014/08/21/oroszorszag-megunta-hogy-szofiaban-allandoan-atfestik-a-szovjet-katonai-emlekmuvet, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• Görsel 6. Boya ile müdahale edilmiş ve plastik eklentiler yapılmış “Lenin Anıtı”, Ukrayna. https://www.artrabbit.com/events/looking-for-lenin, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• Görsel 7. Ukrayna’nın ulusal renklerine boyanmış ve parçalanmış “Lenin Anıtı”, Ukrayna. https://www.vice.com/en_ca/article/nejpwx/decapitating-lenin-statues-is-the-hottest-new-trend-in-ukraine, Erişim tarihi: 20.11.2019.
• Görsel 8 Krakov, Polonya Grolsch Artboom Festivali'nde “İdrar yapan Lenin heykeli”. https://www.independent.co.uk/news/world/europe/polish-town-erects-fluorescent-statue-of-lenin-urinating-called-fountain-of-the-future-9534076.html, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• Görsel 9. Otto Kalȇjs (1920-1977), “Lenin Anıtı”, 1974, 10m, Bronz, Letonya Jelgava/ Riga. http://leninstatues.ru/photo/6246/herning, Erişim tarihi: 12.03.2019.
• Görsel 10. Sven Dalsgaard, “Lenin Died (Lenin Er Dod)”, 2000, Bronz-paslanmaz çelik, 10x4 m, A Hereford Beefstouw, Danimarka. https://jauns.lv/raksts/zinas/259962-savdabigs-liktenis-piemeklejis-jelgavas-leninekli Erişim tarihi: 07.04.2019.
• Görsel 11. “Lenin Died (Lenin Er Dod)”, Farklı Açılardan Görüntü. https://starcom68.livejournal.com/1609595.html Erişim tarihi:18.05.2019.
• Görsel 12. . “Lenin Died (Lenin Er Dod)”, Farklı Açılardan Görüntü. https://jyllands-posten.dk/livsstil/rejser/danmark/ECE8752005/lenin-paa-langs/ (Fotoğraf: ARNE RUDI JENSEN 2016), Erişim tarihi : 11.04.2019.
• Görsel 13. “Lenin Died” Heykeli’nin Konumlandırıldığı Alan. https://virtualglobetrotting.com/map/the-lenin-statue-in-the-danish-village-of-lund/view/google/, Erişim tarihi: 15.18.2019.
• Görsel 14. Smukfest Festival Alanına “Aşk kampına taşınan Lenin Died Heykeli”. https://stiften.dk/artikel/se-video-d%C3%B8d-russisk-diktator-kommer-liggende-til-smukfest-2017-6-29#slide0, Erişim tarihi: 13.12.2018.
• Görsel 15. Smukfest Festival Alanı’nda “Lenin Died Heykeli”, 2017. https://www.smukfest.dk/nyheder/oplevelser/streetart-paa-skovtur, Erişim tarihi: 15.08.2019.
• Görsel 16. Kızıl Meydan’da yer alan “Lenin Mozolesi”, Moskova-Rusya. http://www.gezilecekyerler.biz/lenin-mozolesi/, Erişim tarihi: 08.10.2019.
• Görsel 17. Andrea Mantegna (1431-1506), “Ölü İsa’ya Ağıt (Lamentation Over The Dead Christ)”,1480, Tuval üzerine tempera, Pinacoteca di Brera, Milan. https://www.arteworld.it/wp-content/uploads/2017/12/Cristo-morto-Andrea-Mantegna.jpg, Erişim tarihi: 17.09.2019.
• Görsel 18. “Lenin Mozolesi” (Detay). https://www.wikisosyalizm.org/images/2/28/Lenin_naa%C5%9F.jpg, Erişim tarihi: 13.12.2018.