Sprezzatura: Moda, Müzik ve Resimde; Sanatsallığı Gizleme Sanatı

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 26, 544 - 575, 31.12.2020

Rasim Basak

https://doi.org/10.21602/sduarte.685669

Öz

Baldassare Castiglione’nin 1528 tarihinde yazdığı Il Cortegiano isimli kitaba konu olan sprezzatura kavramı, dönemi ve sonrası için çığır açmış, estetik yaklaşımları derinden etkilemiş bir kavramdır. Bugün hala estetikte tartışılagelen; güzellik ve grazia gibi kavramları açıklamak için oldukça etkili bir araçtır. Başlangıçta, bir Rönesans aristokratının davranışları ve sahip olması gereken özelliklere yönelik kullanılan bir kelime olup; kavramsal kökleri Aristoteles ve Cicero’ya kadar dayandırılır. Antik Yunan’dan beri tartışılagelen sanat eserinde ulaşılmak istenen grazia’ya ulaşmak için mutlak bir gereklilik, bir araç olarak da görülür. İnsan eliyle yapılan bütün sanatsal eylemlerde sprezzatura, ustalık noktasının da ötesi, en üst olgunluk noktasının bir ifadesi olarak görülür. Edebiyat, resim, heykel, görsel sanatların tümü, moda, mimari, konuşma sanatı ve müzikte sprezzatura alana özgü farklılıklar doğrultusunda sanatçının dikkate alması gereken bir prensiptir. Bu makalede sprezzatura, estetik tartışmalar ışığında anlam ve kapsamı ile birlikte açıklanırken; özellikle moda, müzik ve resimde bu kavramın neyi ifade ettiği ortaya konulmaya çalışılmış, eğitim süreçlerine yönelik öneriler ortaya konulmuştur.Baldassare Castiglione’nin 1528 tarihinde yazdığı Il Cortegiano isimli kitaba konu olan sprezzatura kavramı, dönemi ve sonrası için çığır açmış, estetik yaklaşımları derinden etkilemiş bir kavramdır. Bugün hala estetikte tartışılagelen; güzellik ve grazia gibi kavramları açıklamak için oldukça etkili bir araçtır. Başlangıçta, bir Rönesans aristokratının davranışları ve sahip olması gereken özelliklere yönelik kullanılan bir kelime olup; kavramsal kökleri Aristoteles ve Cicero’ya kadar dayandırılır. Antik Yunan’dan beri tartışılagelen sanat eserinde ulaşılmak istenen grazia’ya ulaşmak için mutlak bir gereklilik, bir araç olarak da görülür. İnsan eliyle yapılan bütün sanatsal eylemlerde sprezzatura, ustalık noktasının da ötesi, en üst olgunluk noktasının bir ifadesi olarak görülür. Edebiyat, resim, heykel, görsel sanatların tümü, moda, mimari, konuşma sanatı ve müzikte sprezzatura alana özgü farklılıklar doğrultusunda sanatçının dikkate alması gereken bir prensiptir. Bu makalede sprezzatura, estetik tartışmalar ışığında anlam ve kapsamı ile birlikte açıklanırken; özellikle moda, müzik ve resimde bu kavramın neyi ifade ettiği ortaya konulmaya çalışılmış, eğitim süreçlerine yönelik öneriler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sprezzatura, Estetik, Moda, Müzik, Resim

Sprezzatura: The Art of Concealing Art in Fashıon, Music and Painting

Öz

Baltassare Castiglione’s famous book Il Cortegiano has been revolutionary and a great influence since it was published in 1528. The book included behavioral, stylistic and intellectual principles for an ideal Renaissance Courtier, it also influenced philosophical debates about Grace rooted back to Aristotle and Cicero. Sprezzatura has been plausible to explain otherwise much-debated concepts of beauty and grace. Grace has been a fundamental debate since Ancient Greek and sprezzatura is also seen as essential to achieve grace in style as well as in an artwork. It is the ultimate stage an artist can go beyond mastery. The meaning and interpretations may differ in various fields, however; it should be considered in all forms of arts including literature, painting, sculpture, all visual arts, fashion, architecture, rhetoric and music. In this article, the term sprezzatura is investigated within its etymology and the aesthetic debates since Ancient Greek. What it means in fashion, music and painting examined; and followed by educational strategies and implications focusing particularly on painting.

Anahtar Kelimeler

Sprezzatura, Aesthetics, Fashion, Music, Painting

Kaynakça

• Burke, P. (1996). The Fortunes of the Courtier: The European Reception of Castiglione’s Cortegiano, University Park, PA: Penn State University Press.
• Carrión, M. M. (2010). “Men with Style. Sprezzatura, Costume, and Movement for Men in the Spanish Comedia”, The Poetics of Masculinity in Early Modern Italy and Spain isimli kitapta bölüm, ed. Gerry Milligan ve Jane Tylus, s.351-79, Toronto: Centre for Reformation and Renaissance Studies.
• Castiglione, B. (1959). The Book of the Courtier, İngilizce'ye çev. Charles Singleton, New York, NY: Anchor Books (Orijinal kitap 1561’de basılmıştır)
• Davis, L. (2013). Teaching Sprezzatura, Linfield Magazine, 9(3), s.14-15.
• Dutton, D. (2008). The Art Instinct: Beauty Pleasure and Human Evolution, New York, NY: Bloomsbury Press.
• Funch, B. S. (1993). Educating the eye: strategies for museum education, The Journal of Aesthetic Education, 27(1), s.83-98.
• Hille, C. (2012). England's Apelles and the sprezzatura of kingship: Anthony Van Dyck's Charles I in the hunting-field reconsidered, Artibus et Historiae, 65, s.151-166.
• Lo, A. ve Abbott, M. J. (2013). Review of the theoretical, empirical, and clinical status of adaptive and maladaptive perfectionism, Behaviour Change, 30(2), s.96-116.
• MacCarthy, I. (2009). Grace and the “reach of art” in Castiglione and Raphael, Word & Image, 25(1), s.33-45.
• Michieletti, J. K. (2013). Tastar de corde, Musical improvisation and the aesthetics of sprezzatura in Sixteenth-Century Venetian Painting, Artibus et Historiae, 68, s.219-235.
• Monk, S. H. (1944). A grace beyond the reach of art, Journal of the History of Ideas, 5(2), s.131-150.
• Paulicelli, E. (2014). Fashion: the cultural economy of Made in Italy, Fashion Practice, 6(2), s.155-174.
• Paulicelli, E. (2015). Italian fashion: yesterday, today and tomorrow, Journal of Modern Italian Studies, 20(1), s.1-9.
• Rhee, J. (2013). “Sprezzatura”: The Influence of Studied Nonchalance on Fashion, (Yayınlanmış Konferans Bildirisi), New Orleans, LA.
• Schwarzschild, S. S. (1975). The legal foundation of Jewish Aesthetics, Journal of Aesthetic Education, 9(1), s.29-42.
• Shusterman, R. (2013). Less than Greek: art, perfection and metaethics, Proceedings of the European Society of the Aesthetics, 5, 2013.
• Thomas, B. (1997). The paragone debate and Sixteenth-Century Italian Art, Yayınlanmamış Doktora tezi, Oxford: University of Oxford, England.
• İnternet Kaynakları
• Fonseca-Wollheim, C. (2016, Ekim 26). At Juilliard, can you hear the sprezzatura? The New York Times, https://www.nytimes.com/2016/10/27/arts/music/at-juilliard-can-you-hear-the-sprezzatura.html, Erişim tarihi: 14.04.2018.
• Gavito, C. ve Duran, M. (2012, Haziran 2). Forever Tango - A Evaristo Carriego - Carlos Gavito & Marcela Duran. YouTube video: https://www.youtube.com/watch?v=tir5_m6E4lc, Erişim tarihi: 6.6.2019.
• Peterson, J. (2017, 19 Ağustos). Jordan Peterson – People who overanalyse [video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=VzJXkJJj5nY, Erişim tarihi: 20.11.2019.