Karton Maket Yapımcılığı ve Karton Maket Üretiminde Grafik Tasarımın Rolü

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 27, 161 - 182, 30.06.2021

Bayram Bozhüyük

https://doi.org/10.21602/sduarte.865334

Öz

Kâğıdın iki boyutlu görünen yüzeyinin yazışmalarda, çizimlerde, kitapların üretiminde, vs. kullanılması, uygarlığın gelişimini hızlandırmıştır. Fakat kâğıt üç boyutlu tasarımların üretilmesine de olanak sunmaktadır. Özellikle kâğıdın belirlenmiş alanlar üzerinden katlanıp birleştirilmesi sayesinde karton kutular ve ambalaj tasarımları üretilmektedir. Kâğıdın bilimsel ve endüstriyel ihtiyaçlar için kullanılması amacıyla hazırlanan tasarımlar grafik tasarımın konusudur. Çeşitli konuların kâğıt üzerinde ifade edilmesi, hesaplanması, boyanması, yazılıp çizilmesi, basılması gibi süreçlerde de grafik tasarımcıların etkin bir yeri bulunmaktadır.
Kartonun üç boyutlu nesneler haline getirilerek kullanımı Ortaçağ’dan günümüze kadar eğlence, oyuncak, promosyon, koleksiyonculuk, ve bilimsel amaçlı konuları kapsamaktadır. Karton maket yapımının çoğaltılma şekli geleneksel baskı tekniklerinin rolünden, matbaacılığın gelişimine ve 21. yüzyıldaki dijital baskı sistemlerine uzanan bir serüvendir. Ayrıca karton maket yapımı konusunda şimdiye dek Grafik sanatlar kapsamında yeterli akademik çalışmanın yapılmamış olması da önemli bir eksikliktir. Bu yüzden bu araştırma makalesi karton maket yapımcılığındaki bilgi eksikliği gidermek için hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kağıt, grafik tasarım, karton maket, maketçilik, baskı teknikleri

Kaynakça

• Ives, Rob. (2009). Paper Engineering & Pop-Ups For Dummies, Wiley Publishing, Indiana.
• Smaldino, S. E., Lowther, D. L., Russell, J. D. (2007). Instructional Technology and Media for Learning, Pearson Education, Londra.
• Uygun, Esra. (2010). Üç Boyutlu Kitap İllüstrasyonlarının İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerinin Yaratıcılıklarını Geliştirmekteki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Nachman, Cecilie Stöger. (2014). The Queen of Denmark: An English fashion doll and its connections to the Nordic countries. Tove Engelhardt Mathiassen, marie - Loise Nosch, Maj Riggaard, Kirsten Toftegaard and Mikkel Venborg Pedersen (Ed.). Fashionable Encounters, Perspectives and Trends in Textile and Dress in the Early Modern Nordic World. Ancient Textiles Series Vol. 14, s. 133 - 138. Oxbow Books, Oxford.
• İnternet Kaynakları Keş, Yusuf, Sarıca, Sevtap. (2014). “Hareketli Kitap İllüstrasyonlarının Tarih Boyunca Farklı Kullanımları Üzerine Bir İnceleme”, Art-e Sanat Dergisi, 7 (14) , 264-284, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/193474, Erişim tarihi: 19.05.2016.
• Görsel Kaynaklar Görsel 1: Solda Chronica Majora'dan bir sayfa örneği, Sağda Thomas Malton the Elder'in Treatise on Perspective isimli kitabı (1775). Soldaki: https://britishlibrary.typepad.co.uk/.a/6a00d8341c464853ef01910426ca1f970c-500wi, Erişim: 24.08.2020., Sağdaki: https://cdn.globalauctionplatform.com/9765109b-7918-448e-ac78-a72700c3bbcf/12e31a4a-98e0-4cf1-b792-cc471f1ad330/540x360.jpg, Erişim: 24.08.2020.
• Görsel 2: Almanya’da Gustav Kühn tarafından kromolitografi ile basılmış Modellircarton: Palais isimli karton maketin forması (1895). https://www.kartonmodellbau.org/neuruppin/g/09381-kuehn___palais.jpg, Erişim: 26.10.2020.
• Görsel 3: 1820 yılında basılmış bir karton bebek kataloğu. https://www.theriaults.com/circa-1820dutch-paper-doll-book-louize-j-guykens, Erişim: 15.01.2020,
• Görsel 4: Imagerie D’épinal'de basılmış bir maket forması örneği. https://i.pinimg.com/originals/73/91/f0/7391f0dcc7d5ba19654fbe15c046c28a.jpg, Erişim: 24.08.2020,
• Görsel 5: Imagerie D’épinal'de basılmış I. Dünya Savaşı yıllarına ait Boulangerie Militares, Sur Le Front isimli maketin forması (1914). http://www2.culture.gouv.fr/Wave/image/joconde/0878/m053701_018953_1.jpg, Erişim: 24.08.2020.
• Görsel 6: Tuck’s Post Card örneği. https://tuckdbpostcards.org/items/91678/pictures/163324, Erişim: 25.08.2020.
• Görsel 7: New York'taki Özgürlük Heykeli'nin maket forması. https://i.pinimg.com/originals/2c/9e/a0/2c9ea05590657918d5f9217a6f96e09e.jpg, Erişim: 24.08.2020
• Görsel 8: Malcolm Morley, Rat Tat Tat, 2001, 94 x 197 inch, yağlıboya, Hayward Gallery. http://1995-2015.undo.net/it/mostra/117143, Erişim: 18.08.2020.
• Görsel 9: Usborn Publishing’in yayımladığı karton maketlerinden örnek. ttps://www.amazon.com/Medieval-Castle-Usborne-Cut-Out-Models/dp/0746032927/ Erişim: 26.08.2020.
• Görsel 10: Edmund V. Gillon Jr.’ın Cut & Assemble maket serilerinden bir örnek. https://www.ebay.com/itm/353153215067, Erişim: 26.08.2020.
• Görsel 11: Canon Creative Park isimli internet sayfasının açılış bölümü. https://creativepark.canon/social/fb/CP_FB_CAT-ST01-0071.png, Erişim: 26.08.2020.
• Görsel 12: Kâğıttan üretilmiş mekanizmalı animasyon örnekleri. https://www.robives.com/wp-content/uploads/2020/03/644-a1000c.jpg, Erişim: 28.08.2020.
• Görsel 18: Solda benzer tasarımın çizgisel hali ve sağda illüstrasyonla tasarlanmış varyasyonları. https://media.istockphoto.com/vectors/church-paper-craft-sheet-unpainted-cutout-template-for-children-for-vector-id1031909794, Erişim: 28.08.2020.
• Görsel 19: Arkalı önlü hazırlanmış bir tasarım. Makette mekânın içi ve dışı arkalı önlü basılmıştır. Tasarım geçmeli sistemle hazırlanmıştır, yapışkansız montajlanacak şekildedir. https://seeinside.usborne.com/common_code/create_spread.aspxspread=2&xml=10508.xml&height=1000, Erişim: 28.08.2020.
• Görsel 20: Paris’teki zafer takının karton modelinin parçaları, bitmiş hali ve görselin sol üstündeki montaj şeklini anlatan kroki. https://creativepark.canon/en/contents/CNT-0010158/index.html, Erişim: 28.08.2020.