Endüstriyel Tasarım Ürünü Sofra Seramiklerinde Biyomimetik ve Biyomorfizm’den Yararlanılması

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 28, 955 - 980, 31.12.2021

Demet Parlak , Aysun Erzincan , Nurcan Yıldız , Elif Erken , Levent Mercin

https://doi.org/10.21602/sduarte.1013940

Öz

Endüstriyel tasarım, endüstri alanında üretimi yapılabilecek olan tüketiciye yönelik işlevsel, estetik ve fonksiyonel ürünlerin seri üretime uygun olacak şekilde geliştirildiği ve yenilikçi yönü olan projelerin ortaya çıkması olarak tanımlanabilir. Bir endüstriyel ürünün tasarlanma sürecinde piyasa araştırması yapılarak tüketicinin ihtiyaçları göz önüne alındıktan sonra tasarımcı tarafından ürünün hazırlanma süreci başlar. Piyasa araştırmaları esnasında tüketicinin beğenisi, finansal yeterliliği ve ürüne ulaşım kolaylığı test edildikten sonra üretim aşamasında yaşanacak olan problemler ve çözümleri üzerine yoğunlaşılır. Bir endüstriyel tasarım sürecinde tasarımcının göz önünde bulundurması gerekenler ise, ihtiyaç belirleme, araştırma ve gözlemleme, fikir geliştirme, çözümleme, modelleme, rafine etme ve eylem olarak sıralanabilir. Bir tasarımcının bu gereksinimleri yerine getirebilmesi için ilham alabileceği en önemli alanlardan birinin doğa olduğu söylenebilir. Çünkü doğa, renk, doku, form, şekil ve işlevsellik açısından eşsiz bir zenginliğe sahiptir. Doğadan ilham alan tarihin en önemli kişiliklerinden biri olan Leonardo Da Vinci, bu kriterleri göz önünde bulundurarak 1480’ler de uçan araç buluşunu gerçekleştirmiştir. Önceleri bir tanımlamaya gidilmeden yararlanılan sonra ise bilinçli olarak 1969 yılında kullanılmaya başlanılan doğadan esinlenme yöntemi, her geçen yıl gelişerek devam etmiş 1997 yılında ise “biyomimikri” kavramı olarak ifade edilmeye başlanmıştır. Günümüzde teknoloji, uzay, mimari yapılar, bilim ve endüstriyel tasarım alanlarında olmak üzere pek çok alanda kullanılan biyomimikri ve biyomorfizm, birçok bilim adamı ve tasarımcıya ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Ancak genellikle biyomimikri ile karıştırılan biyomorfizm, görsel olarak yaşamdaki öğelere benzeyen (doğaya "benzerler") tasarımlara atıfta bulunurken, biyomimetik tasarımlar işleve odaklanır (doğa gibi çalışırlar).
Bu araştırmada hem biyomimikri hem de biyomorfizm’in diğer yararlanılan tasarım alanlarının yanı sıra, sofra seramiği endüstrisindeki form ve dekor tasarımlarına yansıması üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda ilgili literatür taranmış, form ve dekor uygulamalarına uygun doğadan canlı örnekleri seçilmiş, onlardan esinlenilmiş ve sonrasında örnek sofra seramikleri hazırlanmıştır. Bu süreç araştırmanın bulgular ve yorum kısmında değerlendirilerek, elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyomimikri, Endüstriyel Tasarım, Doğa, Sofra Seramiği, Biyomorfizm

Kaynakça

• Akgün, B. (2012), İş Dünyası Gelecek Stratejilerine Biyomimikri ile Yön Veriyor, Platin Dergisi, s. 138
• Arhon, Z.(2017), Biyomimikri: Sürdürülebilirlik İçin Doğadan Gelen İnovasyon, Erişim adresi: https://www.calik.com/Home/DownloadMagazine?id=8038, s. 36
• Avcı, F. (2019), Doğa ve İnovasyon: Okullarda Biyomimikri, Anadolu Öğretmen Dergisi, Cilt 3, Sayı, 2, ISSN 2587-1706, s. 215-216
• Eryılmaz, S. (2020),Tasarımla Rekabet Avantajı: Türkiye’deki İşletmeler Üzerine Bir İnceleme. Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2020, 3/1: 85-107 DOI:
• Eser, A.(2021),Biyomorfik Yapıların Algısal Değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Fesligil, A. Ö.(2007), Ürünlerinin Değerlendirilmesi İçin Bir Yöntem, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s. 15-16
• İnner, S. (2019), Biyomimikri ve Parametrik Tasarım İlişkisinin Mimari Alanında Kullanımı ve Gelişimi, Tasarım Enformatiği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Enformatik Abd, Bost, Cilt 01, Sayı 01, s. 15-29
• Karabacak, P. ve Dilmaç S.(2021), 1851 Yılı ve Sanayi Devrimi Sonrası Endüstride Seri Üretim Bağlamında Tasarımın Rolü, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, s. 32
• Karabetça, A. R.(2015), Doğadan Esinlenmiş Tasarımlar: Tasarım Stratejisi Olarak Biyomimikri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık Bölümü, s. 3
• Kuday, I. (2009),Tasarım Sürecinin Destekleyici Faktör Olarak Biyomimikri Kavramının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, s. 19
• Mercin L. veDiksoy İ. (2018),Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretmenler İçin Kılavuz Kitap. Ankara. Editörler: L. Mercin ve Gökay, M. MEB Yayınevi. https://www.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.488/index.html#/main/dashboard/2/9/0.
• Owen, C.L.(1991), “Design Education in the Information Age”, Design Issues, Vol 7, No: 2, 25-33
• Önder, A. M.(2019), Seramik Sanatında Form Oluşumları ve Çağdaş Türk Seramik Sanatçılarının Eserlerinden Örnekler, Konya Sanat Dergisi, Sayı 2, s. 53-65
• Özdoğan, E., Demir, A. ve Seventekin N. (2006), Lotus Etkili Yüzeyler, Tekstil ve Konfeksiyon, s. 287
• Polat, Â. ve Kurban, M.(2017), Kambur Balina Yüzgecinden Esinlenerek Tasarlanan Rüzgâr Türbin Kanatlarının Karşılaştırmalı Analizi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Enerji Sistemleri Mühendisliği Anabilim Dalı, s.2
• Sezer, A. (2020). Kandinsky’nin Biyomorfik Soyutlamaları. International Journal of CulturalandSocialStudies (IntJCSS) June 2020: Volume 6 (Issue 1) / e-ISSN: 2458-9381. Şık, A. (2020), Endüstriyel Tasarım ve Üretim, Mühendis ve Makina Güncel, s.32
• Uçar, S. Ve Çelikel S. B.(2020), Biyomimikri: Doğayla Uyumlu Yeni Bir Tasarım Modeli, HumanitiesSciences (NWSAHS), 4C0235, 15 (2), s. 51-60
• Volstad, N. L.and Boks, C.(2008),Biomimicry – a usefultoolfortheindustrialdesigner?.NordDesign 2008 August 21 – 23, 2008 Tallinn, Estonia.
• Zonuz, N. ve Arslan, D. (2018),Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretmenler İçin Kılavuz Kitap. Ankara. Editörler: L. Mercin ve M. Gökay. MEB Yayınevi. https://www.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.488/index.html#/main/dashboard/2/9/0.