Topkapı Sarayı Müzesi’nde Yer Alan H 1524 Arşiv Nolu Hünernâme II. Cildi Y.119b Sayfasındaki Minyatürün İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 30, 1098 - 1116, 31.12.2022

Fatma Nilhan Özaltın

https://doi.org/10.21602/sduarte.1190737

Öz

Minyatürler yapıldıkları dönemlere ait toplumun ekonomik ve kültürel yapısı, o dönemin yaşam tarzı hakkında önemli bilgiler veren değerli tarihi belgelerdir. Bir minyatüre baktığımız zaman o döneme ait mimari yapılardan, giyilen kıyafetlerden ve kullanılan eşyalardan o dönemin beğenilerini, adet ve geleneklerini anlamamız mümkün olabilmektedir. Bu çalışmada Hünernâme II. cilt TSM, H 1524, y.119b de yer alan minyatür incelenmektedir. Minyatürün konusu Kanunî Sultan Süleyman’ın şehzadelerinin sünnet düğününde dikilitaşa tırmanan canbazlar ve çanak yağmalayanlardır. Eserin orijinal nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde iki cilt halindedir (TSMK, H. 1523/H,1524). Eserde padişahların zaferleri ve hayatlarının konu edildiği minyatürler bulunmaktadır. Hünernâme’nin II. cildi Kanunî Sultan Süleyman’a ayrılmış ve padişahın tahta çıkışından ölümüne kadar ki dönemi anlatmaktadır. Nakkaş Osman ile ekibi tarafından hazırlanan eser altmış beş minyatürden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında kaynak tarama yöntemi kullanılarak konu ile ilgili yazılı ve görsel materyallere başvurulmuştur. Bu çalışmada örnek olarak seçilen minyatürün tüm görsel unsurlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda eserde geçen figürler, mimari yapı ve anlatılan konu hakkında detaylı incelemeler yapılmış; eserin kompozisyon yapısı, biçim ve kullanılan renkler incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Minyatür, Osmanlı, İbrahim Paşa Sarayı, At Meydanı, Anıt.

Kaynakça

• Altındağ, Ü. (1974). “Has Oda Teşkilâtı”, Türk Etnografya Dergisi, Sayı: XIV, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 97-113.
• Altınölçek, S. (2002). “Osmanlı Minyatürlerinde Müzik”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 12, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• And, M. (1967). İlk Türk Canbazları, Hayat Tarih Mecmuası, Cilt: 1, Sayı: 4, İstanbul.
• And, M. (2003). “İstanbul’da Geçmişe Yolculuk”, SKYlife, THY Aylık Dergisi, Kasım, İstanbul, 111-118.
• And, M. (2014). Osmanlı Tasvir Sanatları:1 Minyatür, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Arıkan, M. (2018). Osmanlı Saray Düğünlerinde Yemekler. https://www.turkascihaberleri.com/ HaberDetay/73/Osmanli-Saray-Dugunlerinde-Yemekler--Yrd--Doc--Dr—Murat--Arikan-.html, Erişim tarihi: 10.01.2019
• Aslan, M. (1991). “Osmanlı Saray Düğünlerinde Yağma Geleneği”, Milli Folklor Dergisi, 2(10), 54-57.
• Bulut, M. R. (2013). Osmanlı Minyatürlerinde Sultan Eğlence Sahneleri ve Kullanılan Çalgı Figürlerinin İkonografisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, Fırat Üniversitesi, SBE.
• Can, M. (2020). “Osmanlı Devleti’nde Eski Bir Türk Geleneği: Çanak Yağması”, Millî Folklor, 32, Cilt 16, Sayı 125, 150-162.
• Deveci, A. (2016). “Osmanlı Minyatüründe Kızlar Ağası ve Has Oda Ağaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 43, 1024-1035.
• Erdem, Y. (1963). “Bizans Devrinde Hipodrom”, ARKİTEKT Mimarlık, Şehircilik ve Turizm Dergisi, İstanbul, 84-88.
• Keskin, N. K. (2011). “Minyatür Merceğiyle Divan Şiirini Görmek”, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları, Walter G. Andrews Armağanı-1, 34/1.
• Korkmaz, G. E. (2004). Sûrnâmelerde 1582 Şenliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Bilkent Üniversitesi, SBE.
• Ocak, D. (2006). XVI. Yüzyıl Osmanlı Şenliklerinin Siyasal Boyutları ve Gündelik Hayata Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, SBE.
• Öztelli, C. (1958). Yağma Geleneği. Türk Dili, sayı: 85.
• Tansuğ, S. (1996). Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Turan, Ş. (2009). “Silâhdâr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 37, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Türkmenoğlu, D. (2008). “Sanatsal Bir Belge Olarak Surname-i Humayun Minyatürleri ve Toplumsal Anlamları”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz-2008 Cilt:7, Sayı: 26, 98-111.
• Yazıcı, N. (2010). “On dokuzuncu Yüzyılda Sultanahmet Meydanı”, İdealkent, Kent Araştırmaları Dergisi, Ankara, 64-85.
• Yıldırım, N. (2013). Constatinopolis Hipodromu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, Selçuk Üniversitesi, SBE.