20. Yüzyılda Kaşkaylı Bir Bozkır Ressamı: Bijan Bahadori Keşkuli

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 31, 119 - 141, 30.06.2023

Abdurrahim Ayğan , Aligholi Mardani

https://doi.org/10.21602/sduarte.1269286

Öz

Bu çalışma İran coğrafyasının kadim Türk topluluklarından biri olan Kaşkaylara mensup ressam Bijan Bahadori Keşkuli'nin sanat anlayışına odaklanmıştır. Kaşkaylar atalarından devraldıkları sözlü mirası, el sanatlarını, inanç biçimlerini, töre ve geleneklerini modern zamanlara kadar taşımışlardır. Kaşkay kültürünün bu yalın hali özellikle antropologların dikkatini çekmiş ve bu konuda araştırmalar yapmışlardır. Fakat eserleri bugün İran ve Avrupa’nın farklı müze ve özel koleksiyonlarında yer alan ressam Bijan Bahadori hakkında herhangi bir müstakil çalışma yapılmamış ve antropolojik çalışmalarda da eserlerine değinilmemiştir. Bijan Bahadori Keşkuli’nin bütün eserleri kendi kültürüne ait belge niteliği taşıyan çalışmalardır. 1970’lerden sonra hızla değişen ve modernleşmeye başlayan Kaşkayların geleneksel sosyal yapısına dair birçok unsuru kaydetmeyi başarmıştır. Kaşkay kültürü, gelenekleri, ritülleri, merasimleri ve göçebe yaşam pratikleri resimlerinin ana temalarındandır. Çok iyi bir gözlemci olarak yaşadığı coğrafyayı, doğayı, insanları, hayvanları, el sanatı üretimlerini kendine özgü bezemeci bir üslupla resimlerine yansıtmıştır. Bu çalışma kapsamında, sanatçının İran Meshkin Fam Müzesi’ndeki eserleri ile oğlu Siroos Bahadori’nin koleksiyonunda bulunan eserler betimleyici bir perspektifle incelenmiştir. Sanatçının incelenen eserleri çerçevesinde belirli başlıklar altında estetik anlayışının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bijan Bahadori, Kaşkay, Sanat Antropolojisi, Şamanizm, Göçebe sanatı

Teşekkür

Koleksiyondaki eserlerin incelenmesine izin veren başta Şiraz Meshkin Fam Müzesi müdürü Hasan Meshkin Fam'a ve müzenin değerli çalışanlarına; özel koleksiyonunda bulundurduğu eserleri bizlere ulaştıran ve inceleme fırsatı sunan sanatçının hayattaki oğlu Siroos Bahadori'ye teşekkürlerimizi sunarız.

A Steppe Painter from Kashkay in the 20th Century: Bijan Bahadori Kashkuli

Öz

This study focuses on the artistic understanding of Bijan Bahadori Keşkûlî, a member of the Kashkai tribe, one of the ancient Turkish communities of the Iranian geography. The Kashkays carried the oral heritage, handicrafts, belief styles, customs and traditions they inherited from their ancestors to modern times. This plain state of the Kashkay culture especially attracted the attention of anthropologists and they conducted research on this subject. However, no independent work has been done about the painter Bijan Bahadori, whose works are in different museums and private collections in Iran and Europe today, and her works are almost not mentioned in anthropological studies. All of Bijan Bahadori Keşkûlî's paintings are works that have the quality of documents belonging to his own culture. He recorded many elements of the traditional social structure of the Kaşkays, who changed rapidly and started to modernize after the 1970s. Kashkay culture, traditions, rituals, ceremonies and nomadic life practices are the main themes of his paintings. As a very good observer, he reflected the geography, nature, people, animals and handicraft productions in his paintings with a unique ornamental style. In this study, the artist's aesthetic understanding was evaluated and his paintings were examined with a descriptive perspective.

Anahtar Kelimeler

Bijan Bahadori, Kashkay, Anthropology of Art, Shamanism, Nomadic art

Kaynakça

• Barth, F. (1961). Nomads of South Persia: The Basseri Tribe of the Khamseh Confederacy. Oslo University Press.
• Beck, L. (2014). Nomads in Postrevolutionary Iran: The Qashqa’i in An Era of Change. Routledge.
• Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (1999). Şamanizm. Çeviren İsmet Birkan. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gibson, S. Walter (2006). Pieter Bruegel and the art of laughter. Londra: Univercity of California Press.
• Gombrich, E. Hans. (1997). Sanatın Öyküsü (Çev. Erol Erduran, Ömer Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Huang, J. (2009). Tribeswomen of Iran: Weaving Memories among Qashqa’i Nomads. London: New York: I.B.Tauris.
• Kalafat, Y. (2004). Altaylar’dan Anadolu’ya Kamizm-Şamanizm: Sosyal Antropoloji Araştırmaları. İstanbul: Yeditepe.
• Kiyani, M. (1992). Siyah Çadırhâ. Tahran: Said New.
• Kiyani, M. (2014). Şakayık Aşkıyla Göç: Kaşkaylarda Sanat. Çeviren Mürsel Öztürk. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Mander, K. Van. (1604). Het Schilder-Boeck. 1969. bs. Utrecht: Davaco Publishers.
• Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi, c. 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Panjebashi, E. ve Sanei A. (2020). “Study of the Role of Women in the Martial Works of Hussein Qollar Aghasi in the Coffee Painting of House”, Journal of Woman in Culture Arts, Tahran: Center for Women Studies and Research, 3/12, 393-410.
• Perrin, M. (2003). Şamanizm, Çev. Bülent Arıbaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sümer, F. (2002), “Kaşkay”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 25:20-22.
• Yakutî, S. ve Berise Ş. Kazvinî (2017). “Temsîlu El Ta’ziye El Huseyniyye Fî Rüsûm El Makha El Tahyiliyye Diraset Mevzuiyye: (Setâiru Faciati Kerbelâ) Li Hüseyin Kollar Agassi Unmûzecen”. The Islamic College University Journal 2, sayı 43, 365-88.
• Yanar, Ş. (2016). “Kaşkay Aşiretinin Menşei ve Tarihi Hakkında Yaklaşımlar”. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 1, sayı 2, 154-69.
• Zehtabi, M. Taki. (2010), İran Türklerinin Eski Tarihi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.