Belleğin Açılımlarında Sanatta Ev Kavramını Yeniden Okumak

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 32, 1020 - 1043, 08.01.2024

İmre Deniz Işıktaş , Gamze Boz Sülüşoğlu

https://doi.org/10.21602/sduarte.1354558

Öz

Ev geçmişten günümüze gelen süreçte sadece temel ihtiyaçların karşılandığı bir alandan evrilerek duygusal ve zihinsel bir olgu olarak ele alınmaktadır. Psikanaliz ile ev kavramı açıklanırken anne bedeni, rahim içi varoluşta bireyin ilk evi olarak düşünülebildiği gibi bireyin kendi bedeni de içinde yaşanılan ev olarak değerlendirilebilmektedir. Bellek ve evin ilişkisi çeşitli açılardan incelendiğinde evin bölümleri ve içerisindeki nesnelerle kurulan ilişkilerin belleği besleyen yapılar olduğu görülmektedir. Çalışmada bellek, kimlik, aidiyet, güven gibi unsurlar, eve dair izlenimleri örneklendiren sanat yapıtları aracılığı ile açıklanmıştır. Bu açıdan sanat, tüm gündelikliği ile evi bir kavram olarak ele almaya ve onun anlamını genişletmeye aracı olmaktadır. Bu çalışmanın sanatın izlenebilir bir zeminde eve dair söylemlerle, evin zihinsel varlığını güçlendirerek ona yeni açılımlar getirmesi bununla da literatüre katkı yapması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ev, Bellek, Kimlik, Aidiyet, Sanat

Kaynakça

• Kaynakça Acar, Ş. B. (2020). Otobiyografik Bellek Gelişiminde Kültürel, Ailesel ve Bireysel Özellikler, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bachelard, G. (1996). Mekanın Poetikası, çev. Aykut Derman, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Batra, S. (2013). “The Psychosocial Development of Children: Implications for Education and Society-Erik Erikson in Context”, Contemporary Education Dialogue, 10, 2 (2013): 249–278. Sage Publications.
• Baudrillard, J. (2011). Nesneler Sistemi, çev. Oğuz Adanır ve Aslı Karamollaoğlu, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Conway, M. A., Pleydell-Pearce, C. W. (2000). “The Construction of Autobiographical Memories in the Self-Memory System”, Psychological Review, 107, 261-288.
• Erikson, E. H. (1963). Childhood and society, New York: W.W. Norton Company.
• Erikson E. H. (1968). Identity: Youth and Crisis, New York: W.W. Norton Company.
• Freud, S. (2019). İçgüdüler ve Baskılama, çev. Derya Öztürk, Ankara: Tutku Yayınevi.
• Göle, M. (2007). “Bellek: Öncesiz, Sonrasız. Doğru Olmadığını Biliyorum Ama Öyle Hatırlıyorum”, Cogito: s. 23-30, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları Sayı 50.
• Gülgöz, S. (2018). Otobiyografik Bellek: Tanımı ve Temel Kavramlar, der. Gülgöz vd., Hayatı Hatırlamak: Otobiyografik Belleğe Bilimsel Yaklaşımlar, s. 13-27, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Lefebvre, H. (2014). Mekanın Üretimi, çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kuban, D. (2002). Mimarlık Kavramları: Tarihsel Perspektif içinde Mimarlığın Kuramsal Sözlüğüne Giriş, İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Smith, E. E., Hoeksema, S. N., Fredrickson, B. L., Loftus, G. R. (2014). Atkinson ve Hilgard, Psikolojiye Giriş, çev. Öznur Öncül ve Deniz Ferhatoğlu, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Trigg, D. (2012). The Memory of Place: A Phenomenology of the Uncanny, Athens: Ohio University Press.
• Winnicott, D.W. (2014). Oyun ve Gerçeklik, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• Yavuzer, H. (1995). Resimleriyle Çocuk: Resimleriyle Çocuğu Tanıma, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İnternet Kaynakları Bourgeois, L., Cooke R. (2007). Interview with Bourgeois: My art is a form of restoration. The Guardian, https://www.theguardian.com/artanddesign/2007/oct/14/art4, ErişimTarihi: 07.06.2023.
• Fuchs, T. (2018), “Body Memory and the Unconscious”. Phenomenology Center Annual Symposium, https://dsc.duq.edu/phenomenology-symposium/18, Erişim Tarihi: 01.02.2023. “Mekan”, https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 05.06.2023.
• Whiteread, R., Ruiz, C. (2017). Rachel Whiteread The master caster. The Gentlewomen, https://thegentlewoman.co.uk/library/rachel-whiteread, Erişim Tarihi: 06.21.2023.
• Yentürk, S. (2017). Günlerin Getirdiği, Unlimited, https://www.unlimitedrag.com/post/gunlerin-getirdigi, Erişim Tarihi: 07.06.2023.
• Görsel Kaynaklar Görsel 1. Gamze Boz, Femme Fatale, 2021, Seramik, Neon Aydınlatma, Kişisel Arşiv
• Görsel 2a. Louise Bourgeois, Cell XXVI, 2003, https://www.sartle.com/artwork/cell-xxvi-louise-bourgeois, Erişim Tarihi: 01.07.2023.
• Görsel 2b. Louise Bourgeois, Cell XXVI, Detay, 2003, https://www.artsy.net/artwork/louise-bourgeois-cell-xxvi-detail, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Görsel 3. Mike Kelley, More Love Hours Than Can Ever Be Repaid, 1987 https://whitney.org/collection/works/7317, Erişim Tarihi: 09.09.2023.
• Görsel 4. Gülsün Karamustafa, Kapıcı Dairesi, 1976, https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/190423, Erişim Tarihi: 02.05.2023.
• Görsel 5. Sunbin Lim, 2020, Night Table B, Seramik, Birebir Boyut. https://sunbinlim.weebly.com/2020.html, Erişim Tarihi: 03.04.2023.
• Görsel 6. Ahmet Doğu İpek, Masa II, 2017, Fotoğraf: Ege Kanar, Cem Dinlenmiş, https://www.unlimitedrag.com/post/gunlerin-getirdigi, Erişim Tarihi: 15.03.2023.
• Görsel 7. İmre Deniz Işıktaş, Habitation, 2022, Porselen, Altın Yaldız, 50x30x25, Kişisel Arşiv.
• Görsel 8. Rachel Whiteread, Ghost, 1990, Alçı, Birebir Boyut, National Gallery of Art, https://www.wsj.com/articles/q-a-with-artist-rachel-whiteread-1446750543, Erişim Tarihi: 26.04.2023.