Öz
Türk cilt sanatında hayvan üslubu ile üretilmiş kapların desenlerinde geyik, ceylan, kaplan, aslan, ördek, tavşan ve tilki gibi yaban hayvanlarının yanı sıra ejder, simurg ve kilin gibi efsanevi varlıkların bulunduğu örnekler de mevcuttur. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Koleksiyonunda yer alan eserlerden yedi adedinin cildinde ejder figürü tespit edilmiştir. Tarih boyunca taş ve maden işçiliği, duvar resimleri ve minyatür gibi farklı sanat dallarındaki örnekleri çeşitli çalışmalarda incelenen ejder figürünün cilt sanatındaki örnekleri üzerinde duran bir çalışma yapılmamıştır. Revan koleksiyonu içerisinde ejder figürlü ciltlerin tespiti bu yönüyle önem taşımaktadır. Tespit edilen ciltlerin çizimleri yapılarak desenleri analiz edilmiştir. Ayrıca Tahran Malik Kütüphanesi, Victoria Albert Müzesi, Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine ve III. Ahmet koleksiyonlarında yer alan benzer tezyinatlı ciltler belirlenerek karşılaştırmalar yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Ejderha Cilt Sanatı Revan Koleksiyonu Topkapı Sarayı Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi
Kaynakça
- Arseven, C. E. (1984), Türk Sanatı, İstanbul: Cem Yayınevi.
- Çoruhlu, Y. (2011). Erken Devir Türk Sanatı, İç Asya’da Türk Sanatının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
- Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
- Çoruhlu, Y. (2019). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Demirci, K. (1998). "Hayvan", TDV İslâm Ansiklopedisi, 17.Cilt, s.81-85.
- Doğan, B. (2024). Antik Devirden İslamiyet’e Sanat ve Tasavvufta Semboller, İstanbul: Kapı Yayınları.
- Doğanay, A. (2021), “Yüzyıllar Sonra Topkapı Sarayı’nda Ortaya Çıkarılan Ejder-Simurg Karşılaşması Üzerine”, Milli Saraylar Dergisi, Sayı 21, s.4-25.
- KÖSEDAĞI, C. (2021), Türkiye Müze ve Kütüphanelerinde Bulunan Yayınlanmış Hayvan Motifli Kablar, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı.
- Öney, G. (1969). “Anadolu Selçuk Sanatında Ejder Figürleri”, Belleten, Cilt 33/130, s.171-192. https://doi.org/10.37879/ttkbelleten.1193855
- Öney, G. (1970). “Anadolu Selçuklularında Heykel-Figürlü Kabartma ve XIV-XV.Asırlar da Devamı”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Ankara: TTK Yayınları, Cilt 3/5, s.188-191.
- Özen, M. E. (2017). Türk Cilt Sanatı, İstanbul: İşaret Yayınları.
- Tanındı, Z. (2012). “Osmanlı Uygarlığı II: Kitap ve Cildi”, haz. Halil İnalcık ve Günsel Renda, İstanbul: TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.841-863.
- Tez, Z. (2008), Mitolojinin Kültürel Tarihi, Doğu ve İslam Mitolojisi Mitolojik Söylenceler, İstanbul: Doruk Yayıncılık.
- Yıldırım, N. (2017), Fars
Öz
In Turkish bookbinding art, there are examples with wild animals such as deer, gazelles, tigers, lions, ducks, rabbits and foxes, as well as mythical creatures such as dragons, simurgs and kilins. Seven of the works in the Revan Collection of the Topkapı Palace Museum Library have dragon figures on their bindings. Throughout history, the dragon motif has been examined in various forms of art, including stone and metalwork, wall paintings, and miniatures, but no specific study has focused on the dragon figure in bookbinding art. The identification of volumes with dragon figures in the Revan collection is important in this respect. Drawings of the identified volumes were made and their patterns were analysed. In addition, similarly decorated volumes in the Tehran Malik Library, Victoria and Albert Museum, Museum of Turkish and Islamic Arts and Topkapı Palace Museum Library’s Hazine and Ahmet III collections of were identified and compared.
Anahtar Kelimeler
Dragon Bookbinding Art Revan Collection Topkapı Palace Topkapı Palace Museum Library
Kaynakça
- Arseven, C. E. (1984), Türk Sanatı, İstanbul: Cem Yayınevi.
- Çoruhlu, Y. (2011). Erken Devir Türk Sanatı, İç Asya’da Türk Sanatının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
- Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
- Çoruhlu, Y. (2019). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Demirci, K. (1998). "Hayvan", TDV İslâm Ansiklopedisi, 17.Cilt, s.81-85.
- Doğan, B. (2024). Antik Devirden İslamiyet’e Sanat ve Tasavvufta Semboller, İstanbul: Kapı Yayınları.
- Doğanay, A. (2021), “Yüzyıllar Sonra Topkapı Sarayı’nda Ortaya Çıkarılan Ejder-Simurg Karşılaşması Üzerine”, Milli Saraylar Dergisi, Sayı 21, s.4-25.
- KÖSEDAĞI, C. (2021), Türkiye Müze ve Kütüphanelerinde Bulunan Yayınlanmış Hayvan Motifli Kablar, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı.
- Öney, G. (1969). “Anadolu Selçuk Sanatında Ejder Figürleri”, Belleten, Cilt 33/130, s.171-192. https://doi.org/10.37879/ttkbelleten.1193855
- Öney, G. (1970). “Anadolu Selçuklularında Heykel-Figürlü Kabartma ve XIV-XV.Asırlar da Devamı”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Ankara: TTK Yayınları, Cilt 3/5, s.188-191.
- Özen, M. E. (2017). Türk Cilt Sanatı, İstanbul: İşaret Yayınları.
- Tanındı, Z. (2012). “Osmanlı Uygarlığı II: Kitap ve Cildi”, haz. Halil İnalcık ve Günsel Renda, İstanbul: TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.841-863.
- Tez, Z. (2008), Mitolojinin Kültürel Tarihi, Doğu ve İslam Mitolojisi Mitolojik Söylenceler, İstanbul: Doruk Yayıncılık.
- Yıldırım, N. (2017), Fars
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Plastik Sanatlar (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 5 Ocak 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Ocak 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 27 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 17 Sayı: 34 |
