Dinar (Afyonkarahisar) Havzasındaki Su Kaynaklarının Hidrojeokimyasal Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 1078 - 1086, 15.08.2018

Fatma Aksever , Mehmet Yunus Lale Fatih Macit

Öz

Dinar havzası Büyük Menderes havzasının bir alt havzasıdır. Bu çalışmada, Dinar havzasındaki su kaynaklarının hidrojeokimyasal özellikleri detaylı olarak incelenmiştir. Bu amaçla çalışma alanındaki içme suyu kaynaklarından su örnekleri alınmıştır. Kaynak sularının sıcaklıkları 15.50-19.90°C, pH değerleri 7.54- 8.76, toplam çözünmüş katı madde miktarı 110-402 mg/L, çözünmüş oksijen miktarı 0.06-0.10 mg/L, redoks potansiyeli 242.5-340.0 mV, elektriksel iletkenlikleri (EC) 300-700 µS/cm ve sertliği ise 15.76-31.29 Fr^o arasındadır. Suların iyon derişimi ise Ca⁺²>Mg⁺²>Na⁺>K⁺ ve HCO₃^->SO₄^-2>Cl^->CO₃^-2 şeklindedir. Kaynak suları genel olarak CaMgHCO₃’lı su tipinde, Pınarlı su kaynağı ise CaHCO₃’lı su tipindedir. Ayrıca kaynak suları Gibbs diyagramına göre su-kayaç etkileşimli bölgededir. Sularda azot türevleri ve iz elementler açısından arsenik (As) konsantrasyonu artışı dışında negatif etki gözlenmemiştir. Kaynak sularında As içeriği sınır değeri aşmaktadır. Bu artışın jeojenik olarak su-kayaç etkileşimine bağlı olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinar havzası, Su kaynakları; Hidrojeokimya; İçme suyu kalitesi

Kaynakça

• [1] Piper, A.M. 1944. A graphical procedure in the geochemical interpretation of water analysis. Am Geophys Union Trans, 25, 914–928.
• [2] Chadha, D.K. 1999. A Proposed New Diagram For Geochemical Classification of Natural Waters and Interpretation of Chemical Data. Hydrogeology Journal, 7, 431–439.
• [3] Gibbs, R.J. 1970. Mechanism controlling world water chemistry. The Sciences, 170, 795–840.
• [4] Richards, L.A. 1954. Diagnosis and improvement of saline alkali soils. Agriculture handbook, Vol.78, No.2, 154p LWW.
• [5] Wilcox, L.V. 1955. Classification and use of irrigation water. USDA Circular, Washington DC, 969p.
• [6] Şenel, M. 1997a. 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Denizli-K9 paftası. Maden Tetkik ve Arama Müdürlüğü Jeoloji Etüt Dairesi yayını, 17, Ankara.
• [7] Şenel, M. 1997b. 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Isparta J-11 paftası. Maden Tetkik ve Arama Müdürlüğü Jeoloji Etüt Dairesi yayını, 14, Ankara.
• [8] Öztürk, E.M., Öztürk, Z. 1989. Balçıkhisar, Karadilli Afyon Dereköy Isparta Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor, 8946 (yayınlanmamış), Ankara.
• [9] Şenel, M. 1997c. 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Isparta J-10 paftası. Maden Tetkik ve Arama Müdürlüğü Jeoloji Etüt Dairesi yayını, 13, Ankara.
• [10] Balcı, V. 2011. 1:100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Afyon L-24 paftası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüt Dairesi yayını, 162, Ankara.
• [11] FugroSİAL, 2014. Yukarı Büyük Menderes havzası (Küfi) yeraltısuyu planlama (hidrojeolojik etüt) raporu, 396s.
• [12] Polat, S., Güney, Y., Deniz, M. 2011. Karakuyu Gölü sulak alanı ve başlıca problemleri. Uluslararası Katılımlı Coğrafya Kongresi, 07-10 Eylül 2011, İstanbul, (70. Yıl anısına), 450-467.
• [13] AİÇDR, 2011. Afyonkarahisar İli Çevre Durum Raporu. Afyonkarahisar Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Afyonkarahisar, 508s.
• [14] Bulut, İ., Karapınar, B.Ç., Özoğul, B. 2016. Karakuyu Gölü (Afyonkarahisar-Dinar) ve Yüzen Adaları. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, International Geography Symposium, 13-14 Ekim 2016, Ankara, 366-378.
• [15] WHO, 2011. Guidelines for drinking‐water quality. 4th edition, World Health Organization.
• [16] TSE-266, 2005. İnsani tüketim amaçlı sular. Türk İçme Suyu Standartları TSE 266 sayılı standart-Türk Standartları Enstitüsü –Ankara.
• [17] Baba, A., Sözbilir, H. 2012. Source of arsenic based on geological and hydrogeochemical properties of geothermal systems in Western Turkey. Chemical Geology, 334, 364-377.
• [18] Chatterjee, A., Mukherjee, A. 1999. Hydrogeological investigation of ground water arsenic contamination in South Calcutta. Science of the Total Environment, 225(3), 249-262.
• [19] Baba, A., Gunduz, O. 2017. Effect of geogenic factors on water quality and its relation to human health around Mount Ida, Turkey. Water, 9,66, DOI 10.3390/w9010066.