DKAB ve İHL Meslek Dersleri Öğretmen Adaylarının Çokkültürlülük Algılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 44, 96 - 126, 30.06.2020

Şeref Göküş

Öz

Bu araştırmanın amacı; DKAB
ve İHL meslek dersleri öğretmen adaylarının çokkültürlülük algılarını;
cinsiyet, gelir durumu, sınıf düzeyi, doğduğu bölge ve yaşadığı yerleşim birimi
değişkenlerine göre incelemektir. 
Araştırmanın modeli, genel tarama türünde betimsel bir çalışmadır.
Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde
Akdeniz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde okuyan 356 öğrenci oluşturmaktadır.
Veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve Ayaz (2016) tarafından
geliştirilen “Çokkültürlülük Algı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekten elde edilen
puanlar değişkenlerin alt düzeylerine uygun istatistiksel araçlar vasıtasıyla
test edilmiştir. Bu noktada bağımsız değişkenlerin analiz edilmesinde t testi,
ANOVA ve Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmen
adaylarının çokkültürlülük algılarında gelir durumu, sınıf düzeyi ve yaşadığı
yerleşim birimi değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık bulunamazken,
cinsiyet ve doğduğu bölge değişkenleri açısından ise anlamlı bir farklılık
olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

DKAB ve İHL Meslek Dersleri Öğretmen Adayları, Çokkültürlülük, Çokkültürlü Eğitim, Din Eğitimi, İlahiyat Fakültesi

Kaynakça

• Akar, Cüneyt, “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Çokkültürlülük Değerlerini Yordama Düzeyi”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, C.18, S.1, 2017, s.755.
• Akkaya, Nevin, Kırmızı, Fatma Susar, İşçi, Cenan, “Öğretmen Adaylarının Çokkültürlülüğe İlişkin Algılarının Faklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y.10, S.29, 2008, s.315.
• Altaş, Nurullah, “Çokkültürlü Din Eğitimi Modeli Geliştirmede İşlem Basamakları İçin Bir Deneme”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.243-276.
• Altaş, Nurullah, “Din Eğitimindeki Yeni Anlayışların Üzerine Kurulduğu Temel Kavramlar”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.19-22.
• Altaş, Nurullah, “Küreselleşme, Çokkültürcülük ve Din Eğitimi”, Din Eğitiminde Çağdaş Konular, Dem Yayınları, Ed: Mustafa Köylü, İstanbul, 2012, s.39.
• Altaş, Nurullah, “Küreselleşmenin Dini Anlama Biçimlerine ve Din Öğretimindeki Yeni Yönelişlere Etkisi (Çokkültürcülük Kavramı Etrafında Bir Analiz)”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.90-94.
• Altaş, Nurullah, “Küreselleşmenin Dönüştürdüğü Din Eğitimi (Din Öğretimindeki Yeni Yönelişler Üzerine Çokkültürcülük Kavramı Etrafında Bir Analiz)”, Uluslararası Eğitim Felsefesi Kongresi-Küreselleşme Sürecinde Eğitim Sorunlarının Felsefi Boyutu (6-8 Mart 2009-Ankara), Eğitim Bir-Sen Yayınları, Ankara, 2010, ss.198-213.
• Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programı, MEB, Ankara, 2018.
• Arsal, Zeki, Arsal, Mine Devrim Mumcu, Akçaoğlu, Mustafa Öztürk, “Müzik Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Deneyim, Tutum ve İnançları”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 2017, s.18.
• Arslan, Sefettin, “Çokkültürlü Eğitim ve Türkiye: Mevcut Durum, Beklentiler, Olasılıklar”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.15, S.57, 2016, ss.412-413.
• Atay, Rıfat, “The Importance of Aesthetics in Theological Education: A Philosophical Reading of the Recent Discussions in the Turkish Case,” Procedia - Social and Behavioral Sciences 174, 2015, ss.1255-1261.
• Atay, Rıfat, “Bir Arada Yaşama Tecrübesi Olarak Mevlevilik,” Milel ve Nihal, C.6, S.2, 2009, ss. 87-101.
• Atay, Rıfat, Religious Pluralism and Islam, Scholars’ Press, Saarbrücken, 2014.
• Atay, Rıfat, God Between Reason and Experience, Sonçağ Akademi Yay., Ankara, 2019.
• Atay, Rıfat, “Bilgi ve Eylem Arasında Mevlana’da Estetik Değerler Eğitimi: Mesnevi Merkezli Bir Okuma Denemesi,” Eğitimde Gelecek Arayışları Dünden Bugüne Türkiye de Beceri Ahlak ve Değerler Eğitimi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ed: Arzu Güvenç Saygın, Murat Saygın, Ankara, 2016, ss.1233-1247.
• Ayaz, Mehmet Fatih, “Çokkültürlülük Algı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.15, S.57, 2016, s.464.
• Aydın, Hasan, Dünyada ve Türkiye’de Çokkültürlü Eğitim Tartışmaları ve Uygulamaları, Nobel Yayıncılık, 2013.
• Aydın, Muhammet Şevki, Açık Toplumda Din Eğitimi Yeni Paradigma İhtiyacı, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2011.
• Aydın, Muhammet Şevki, Cemil Osmanoğlu, Kültürlerarası Din Eğitimi, Nobel Yayıncılık, 2. Bsk., Ankara, 2016.
• Aydın, Muhammet Şevki, Osmanoğlu, Cemil, “Kültürlerarası Din Eğitimi”, Din Eğitimi El Kitabı, Ed: Recai Doğan-Remziye Ege, Grafiker Yayınları, 4. Bsk. Ankara, 2016, ss.251-254.
• Banks, James A., Çokkültürlü Eğitime Giriş, Anı Yayıncılık, Çev: Hasan Aydın, Ankara, 2013.
• Barry, Nancy H., Lechner, Judith V., “Preservice Teachers' Attitudes about and Awareness of Multicultural Teaching and Learning”, Teaching and Teacher Education, 11(2), 1995, 149-161.
• Başarır, Fatma, Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Eğitime İlişkin Görüşlerinin ve Öz-Yeterlik Algılarının Değerlendirilmesi (Erciyes Üniversitesi Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 2012.
• Başbay, Alper, Bektaş, Yelda, “Çokkültürlülük Bağlamında Öğretim Ortamı ve Öğretmen Yeterlikleri”, Eğitim ve Bilim, C.34, S.152, 2009, ss.41-42.
• Bilgin, Beyza, “İslam ve Hristiyan Din Pedagojisi: Birbirimizden Neler Öğrenebiliriz?”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.119-129.
• Bilgin, Beyza, “Kültürlerarası Din Eğitiminin İmkanı”, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.101-117.
• Bilgin, Vejdi, Sosyal Çözülme ve Din, Etüt yayınları, Samsun, 1997.
• Çalışkan, Hasan, Gençer, Rıdvan, “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Eğitime İlişkin Tutum Düzeyleri”, V. Sakarya’da Eğitim Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya, 2016, s.54.
• Çapçıoğlu, İhsan, “Küreselleşme, Kültür ve Din”, AÜİFD, C.XLIX, S.II, 2008, ss.153-158.
• Çelik, Hacer, “Çokkültürlülük ve Türkiye’deki Görünümü”, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y.9, S.15, 2008\2, s.320.
• Çelik, Türkan, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Bakış Açısı Geliştirmelerinde Medya Okuryazarlığı Dersinin Rolüne İlişkin Bir Çalışma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli, 2011.
• Çiftçi, Yasemin Acar, Aydın, Hasan, “Türkiye’de Çokkültürlü Eğitimin Gerekliliği Üzerine Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.33, 2014, s.212.
• Cırık, İlker, “Çokkültürlü Eğitim ve Yansımaları”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 2008, s.27.
• Çoban, Aysel Esen, Karaman, Neslihan Güney, Doğan, Türkan, “Öğretmen Adaylarının Kültürel Farklılıklara Yönelik Bakış Açılarının Çeşitli Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, C.10, S.1, 2010, ss.129-130.
• Çoşkun, Hasan, Eğitim Teknolojileri Açısından Kültürlerarası Eğitim, Bizim Büro Basımevi, Ankara, 1996.
• Coşkun, Mehmet Kamil, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutumları (İlahiyat-Eğitim DKAB Karşılaştırması)”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.34, 2012, ss.33-44.
• Damgacı, Fadime, Aydın, Hasan, “Akademisyenlerin Çokkültürlü Eğitime İlişkin Tutumları”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.12, S.45, 2013, s.326.
• Demir, Semra, Başarır, Fatma, “Çokkültürlü Eğitim Çerçevesinde Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi”, International Journal of Social Science, 6 (1), 2013, s.634.
• Demircioğlu, Ebru, Özdemir, Murat, “Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Çokkültürlü Eğitime Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Ege Eğitim Dergisi, (15)1, 2014, s.213.
• Demirel, Gökhan, “Toplumsal Cinsiyet Mağduriyetinde Erkekler”, 1. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi- İnsan ve Toplum Bilimleri (IBAD/1-22 Mayıs 2016), İspanya, 2016, s.257.
• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4-8. Sınıflar) Öğretim Programı, MEB, Ankara, 2018.
• Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı, MEB, Ankara, 2018.
• Domino, George, Domino, Marla L., Psychological Testing: An Introduction, Cambridge University Press, London, 2006.
• Field, Andy, Discovering Statistics Using SPSS: (and Sex and Drugs and Rock ‘n’ Roll) (Third Edition), SAGE Publications Ltd., London, 2009.
• Ford, Theron N. and Quinn, Linda, “First Year Teacher Education Candidates: What Are Their Perceptions about Multicultural Education?”, Multicultural Education, 17(4), 2010, ss.18-24.
• Gay, Geneva, “Preparing for Culturally Responsive Teaching”, Journal of Teacher Education, 53/2, 2002, ss.106-116.
• Gezgin, Ulaş Başar, İnsan Hakları Demokratik Okul ve Anadilinde Öğretim İçin Çokkültürlü Eğitim, Ütopya Yayınları, Ankara, 2015.
• Gözütok, Şakir, “Küreselleşme, Avrupa Birliği, Türkiye ve Din Eğitimi”, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Girişinin Din Boyutu (Sempozyum/17-19 Eylül 2001), Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2003, ss.103-107.
• Gümüş, Özlem D., “Toplumsal Cinsiyet, İletişim ve Sosyal Etki: Gelişimsel Bir Bakış Açısı”, Türk Psikoloji Bülteni, Y.13, S.40, 2007, ss.72-74.
• Güneş, Adem, “Din Eğitiminin Hedefleri Bağlamında Bir Arada Yaşama Kültürü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.11, S.57, 2018, ss.835-844.
• http://ilahiyat.akdeniz.edu.tr/bolumler/ (Erişim tarihi: 14.05.2020).
• https://www.hurriyet.com.tr/akdeniz-universitesinde-104-ulkeden-2-bin-univ-40704249 (Erişim tarihi: 14.05.2020.
• https://www.ataaof.edu.tr/Dosyalar/CocukPsikolojisiVeRuhSagligi.pdf (Erişim tarihi: 15.05.2020).
• https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/antalyada-her-milletten-insan-yasiyor-41440973 (Erişim tarihi: 15.05.2020).
• https://www.goc.gov.tr/kitlesel-akinlar (Erişim tarihi: 16.05.2020).
• https://www.akdeniz.edu.tr/kampuste-yasam/ /Erişim tarihi: 16.05.2020).
• https://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_personel_rehber.pdf (Erişim tarihi: 16.05.2020).
• Jackson, Robert, Din Eğitimi: Yorumlayıcı Bir Yaklaşım, Dem Yayınları, Çev: Üzeyir Ok, M. Ali Özkan, İstanbul, 2005.
• Johnson, Richard A., Wichern, Dean W., Applied Multivariate Statistical Analysis, Prentice-Hall, New Jersey, 2007.
• Kandemir, M. Yaşar, “(Hz. Muhammed) Eşleri ve Çocukları”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, C.30, İstanbul, 2005, ss.427-428.
• Kaptan, Saim, Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Yöntemleri, Tekışık Matbaası, Ankara, 1998.
• Karaçam, Mustafa Şahin, Koca, Canan “Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Çokkültürlülük Farkındalıkları”, Spor Bilimleri Dergisi, 23 (3), 2012, s.90.
• Karasar, Niyazi, Bilimsel İrade Algı Çerçevesi İle Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar-İlkeler-Teknikler, Nobel Yayın Dağıtım, 35. Bsk., Ankara, 2016.
• Kaya, Ayhan, “Tarihsel Süreçleriyle Türkiye’nin Demografik Yapısı ve İç Göç: Paranın Götürdüğü Yere Git”, Türkiye’de İç Göçün Sosyo Ekonomik Sonuçları ve Adana Özelinde Değerlendirilmesi (Sempozyum/Açılış-Tebliğ-Panel)”, İktisadî Araştırmalar Vakfı, Derleyen: Nahit Özen, Adana, 2012, ss.37-51.
• Kaya, İlhan, Aydın, Hasan, Çoğulculuk, Çokkültürlü ve Çokdilli Eğitim, Anı Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Kaymakcan, Recep, “Önsöz”, Çok Kültürlülük Eğitim, Kültür ve Din Eğitimi, Dem Yayınları, Ed: Recep Kaymakcan, 2. Bsk., İstanbul, 2013, ss.7-8.
• Koçak, Seval, Özdemir, Murat, “Öğretmen Adaylarının Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Tutumlarında Kültürel Zekânın Rolü”, İlköğretim Online, 14/4, 2015, s.1365.
• Korkmaz, Sıddık, “Temel Eğitim Döneminde Din Eğitim ve Öğretiminin Sorunları-Çokkültürlü Dünyada Dindar Nesil Yetiştirmenin Zorlukları-”, Kutlu Doğum Haftası “Hz. Peygamber ve İnsan Yetiştirme Düzenimiz” Sempozyumu (18-20 Nisan 2014/Erzurum), DİB Yayınları, İstanbul, 2015, ss.487-505.
• Köylü, Mustafa, “Dini Çoğulculuk ve Din Eğitimi”, Din Eğitiminde Çağdaş Konular, Dem Yayınları, Ed: Mustafa Köylü, İstanbul, 2012, ss. 63-64.
• Kymlicka, Will, Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, Ayrıntı Yayınları, 2. Bsk., Çev: Abdullah Yılmaz, İstanbul, 2015.
• McKillup, Steve, Statistics Explained: An Introductory Guide for Life Scientists (Second Edition), Cambridge University Press, United States, 2012.
• Mehmedoğlu, Yurdagül, “Dünya Dinleri Kültürü Bölümü Çok Kültürlü Din Eğitimi Ana Bilim Dalı”, Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu Bildiriler-Müzakereler (16-17 Ekim 2003), Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Isparta, 2004, ss.521-536.
• Mohammed, Ovey N., S.J., “Çok Kültürcülük ve Din Eğitimi”, Çev: İhsan Çapçıoğlu, Kültürel Çeşitlilik ve Din, Sinemis Yayınları, Ed: Remziye Yılmaz, Ankara, 2005, ss.159-167.
• Nerse, Serdar, Türk, Emrullah, “Kırsal Kentsel İlişkilerde Değişim: Yeni Tanımlamalar ve Kavram Okumaya Yönelik Bir Analiz”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y.5, S.63, 2017, ss.505-514.
• Nipkow, Karl Ernst, “Avrupa Birliği Anlayışı Çerçevesinde Almanya’da Din Eğitimi”, Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları (Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar/28-30 Mart 2001-İstanbul), MEB Yayınları, Çev: Şehbal M. Gökdal, Ankara, 2003, ss.64-66.
• Nohl, Arnd-Michael, Kültürlerarası Pedagoji, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Bsk., Çev: R. Nazlı Somel, İstanbul, 2014.
• Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri, MEB Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara, 2017.
• Okojie-Boulder, Tinukwa C., Faculty Members' and Graduate Students' Perceptions of Multicultural Education in the College of Education, Doctoral Dissertatition, Mississippi State University, Mississippi, 2010.
• Okumuşlar, Muhiddin, “Çokkültürlü Toplumlarda “Din Hakkında Öğrenme” ve “Dinden Öğrenme” Modeli”, Marife, Y.7, S.2, 2007, ss.252-257.
• Osmanoğlu, Cemil, Çoğulcu Din Eğitimi ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Özen, Fatmanur, “Evaluation of The Attitudes of Teacher Candidates Towards Democracy and Multicultural Education”, International Journal of Humanities and Education, 1(2), 2015, s.209.
• Özmen, Nebile, Çokkültürlü Toplumda Sosyal Entegrasyon ve Din, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2012.
• Parekh, Bhikhu, Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek Kültürel Çeşitlilik ve Siyasi Teori, Phoenix Yayınları, Çev: Bilge Tanrıseven, Ankara, 2002.
• Polat, Soner, “Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Eğitime Yönelik Kişilik Özellikleri”, İnternational Online Journal Educational Sciences, 1 (1), 2009, s.162.
• Ponterotto, Joseph G., Baluch, Suraiya, Greig, Tamasine&Rivera, Lourdes, “Development and Initial Score Validation of the Teacher Multicultural Attitude Survey”, Educational and Psychological Measurement, 58, 1998, ss.1002-1016.
• Şahin, Muhammet Hanifi, Kılınç, Emin, “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Çok Kültürlü Kişilik Düzeylerinin Belirlenmesi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, C.5, S.1, 2016, s.128.
• Sezer, Gül Onur, Kahraman, Pınar Bağçeli, “Sınıf ve Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çokkültürlü Eğitime Yönelik Tutumları İle Kültürlerarası Duyarlılıkları Arasındaki İlişki: Uludağ Üniversitesi Örneği”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 2017, s.551.
• Thode, Henry C., Testing for Normality, Marcel Dekker, New York, 2002.
• Tortop, Hasan Said, “Öğretmen Adaylarının Üstün Yetenekli ve Çokkültürlü Eğitime İlişkin Tutumları”, Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 2014, s.17.
• Tunç, Ahmet, Atılgan, Ali, “Algı Üzerine Kurulu Yönetsel Bir Anlayış: Algı’nın Yönetimi”, İnternational Journal of Disciplines Economics Administrative Sciences Studies, 3/3, 2017, s 229.
• Yeşil, Salih, “Kültürel Farklılıkların Yönetimi ve Alternatif Bir Strateji: Kültürel Zeka”, KMU İİBF Dergisi, Y.1, S.1, 2009, ss.102-113.
• Yılmaz, İbrahim, “Kültürel Zenginlik Bakımından Mardin”, Dinbilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, 9/4, 2009, ss.51-70.
• Zorel, Fulden İnal, Kültürlerarası Eğitim İnsan Kaynaklarının Kültürlerarası İletişim Alanında Geliştirilmesi, Eğitim Yayınevi, Konya, 2014.