DATA ENVELOPMENT ANALYSIS AND AN APPLICATION IN MANUFACTURING SECTOR

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 1, 43 - 53, 30.01.2017

Hakan Özçelik , Bahar Kandemir

Öz

The concepts of efficiency and effectiveness in daily life which are two important indicators of performance are used interchangeably, although in reality the meanings they carry are different from each other. The concept of efficiency refers to the proportional relationship between output and inputs. The concept of activity, its strategic goals and defined objectives of the organization as a result of the activities they perform in order to achieve these objectives and goals that determines the degree of achievement of a performance size. Several analysis methods have been developed for the measurement of the activity. Data envelopment analysis was used in the method of measuring the research activity.

In this study; measurement of business activity in the manufacturing sector located in the bi- traded been made . For this purpose, effectiveness analysis of frequently used data envelopment analysis method used and business activities were examined. financial ratios and annual balance sheet and income statement for the years 2012-2014 of the establishments in the manufacturing sector are calculated. İnput date in DEA; current ratio, leverage ratio, inventory turnover. output data in DEA; net profit margin, equity profitability and return on assets data are used.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Sector, Performance Evaluation, Data Envelopment Analysis

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ VE İMALAT SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Öz

Performansın iki önemli göstergesi olan verimlilik ve etkinlik kavramları günlük hayatta birbirlerinin yerine kullanılsa da gerçekte taşıdıkları anlamlar birbirinden farklıdır. Verimlilik kavramı çıktılar ile girdiler arasındaki oransal ilişkiyi ifade eder. Etkinlik kavramı ise; örgütlerin tanımlanmış amaçlarına ve stratejik hedeflerine ulaşmak amacıyla gerçekleştirdikleri faaliyetlerin sonucunda, bu amaçlara ve hedeflere ulaşma derecesini belirleyen bir performans boyutudur. Etkinliğin ölçülmesine yönelik birçok analiz yöntemi geliştirilmiştir. Araştırma da etkinlik ölçüm yöntemlerinden veri zarflama analizi kullanılmıştır.

Bu çalışmada; BİST’te işlem görerek imalat sektöründe yer alan işletmelerin etkinlik ölçümü yapılmıştır. Bu amaçla etkinlik analizlerinde sıkça kullanılan veri zarflama analizi yöntemi kullanılmış ve işletmelerin etkinlikleri incelenmiştir. İmalat sektöründe yer alan işletmelerin 2012-2014 yıllarına ait yıllık bilanço ve gelir tabloları ile finansal oranları hesaplanmıştır. Veri zarflama analizinde girdi verileri seçilirken; cari oran, likidite oran ve stok devir hızı kullanılırken, çıktı verileri için; net kâr marjı, özsermaye kârlılığı ve aktif kârlılık oranları kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sektörü, Performans Değerleme, Veri Zarflama Analizi

Kaynakça

• AKTAŞ, H. ,(2001), “İşletme Performansının Ölçülmesinde VZA Yaklaşımı” Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 7 (1): 163-175.
• ASLANKARAOĞLU, N. , (2006), “Veri Zarflama Analizi ve Temel Bileşenler Analizi ile AB Ülkelerinin Sıralaması”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• BAKIRCI, F. ,(2006), “Sektörel Bazda Bir Etkinlik Ölçümü: VZA ile Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2): 199-217).
• BANKER, R. D. ,(1992), “Estimation of Returns to Scale Using Data Envolopment Analysis”, European Journal of Operational Research, Vol. 62.
• BÜLBÜL, S. ve AKHİSAR, İ. ,(2005), “Türk Sigorta Şirketlerinin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle Araştırılması”. 7. Ulusal Ekonometri Ve İstatistik Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• CHARNES, A., COOPER, W.W. , RHODES, E. ,(1978), “Measuring the Efficiency of Decision Making Units”, European Journal of Operation Research.
• ÇAĞLAR, A. ,(2003), “VZA İle Belediyelerin Etkinlik Ölçümü”, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• DİNÇER, E. ,(2008), “Veri Zarflama Analizi’nde Malmquist Endeksiyle Toplam Faktör Verimliliği Değişiminin İncelenmesi ve İMKB Üzerine Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2): 825-846.
• EKEN, M.H. ve KALE, S. ,(2011), “Measuring Bank Branch Performance Using Data Envelopment Analysis: The Case of Turkish Bank Branches”, African Journal of Business Management, 5(3): 889-901.
• ELEREN, A., ve ÖZGÜR E. ,(2006), “Türkiye'de Yabancı Sermayeli Mevduat Bankalarının Veri Zarflama Yöntemi İle Etkinlik AnalizlerininYapılması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2): 53-76.
• ERTUĞRUL, İ. ve IŞIK, A. ,(2008). “İşletmelerin Veri Zarflama Analizi İle Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayinde Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(1): 201-217.
• FALAY, N. ,(1997), “Denetim Verimlilik Etkinlik Tutumluluk ve Sayıştay”, Sayıştay Dergisi.
• İLKAY M.S. ve DOĞAN Ö.N. ,(2009), “Veri Zarflama Analizi İle Kapadokya Bölgesindeki Belediyelerin Etkinlik Ölçümü: 2004 Ve 2008 Yıllarına İlişkin Bir Karşılaştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32: 191-218.
• KAYA, Y. ve DOĞAN E. ,(2005), “Dezenflasyon Sürecinde Türk Bankacılık Sektöründe Etkinliğin Gelişimi”, BDDK, ARD Çalışma Raporları.
• KAYALIDERE, K. ve KARGIN, S. ,(2004), “Çimento ve Tekstil Sektöründe Etkinlik Çalışması ve VZA”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6: 196-219.
• KILINÇ F.E. ,(2009), “Türk Sigortacılık Sektörünün Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Etkinliğinin Araştırılması ”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi), Isparta.
• Kıllı, M. ,(2004), “Toplam Etkinlik ve VZA Üzerine Karşılaştırmalı Yaklaşımlar ve Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• KOÇYİĞİT, M. M. ,(2013), “Mevduat Bankalarının Etkinliği ve Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 1: 73-88.
• KUBALI, D. ,(1999), “Performans Denetimi”, Amme İdaresi Dergisi, 32(1). 20. ONARAN, S. ,(2006), “VZA Kullanılarak Üniversite Kütüphanelerinin Performanslarının Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• ÖNÜT, S. ve SONER S. ,(2006), “Energy Efficiency Assessment For The Antalya Region Hotels İn Turkey”, Energy And Buildings, 38: 964–971.
• ÖZTÜRK, Y. E. ,(2004), “Performans Denetimi ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, ss. 154-170.
• SCHEEL, H. ,(2001), “Undesirable Outputs in Efficiency Valuations”, European Journal of Operational Research, 132(2), ss. 400-410.
• TEKTÜFEKÇİ, F. ,(2010), “İmkb’ye Kayıtlı Halka Açık Teknoloji Şirketlerinde Finansal Etkinliğin Veri Zarflama Analizi (VZA) İle Değerlendirilmesi” Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 69-77.
• TETİK, S. ,(2003), “İşletme Performansını Belirlemede VZA”, Celal Bayer Üniversitesi İİBF, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2): 221-229.
• TİMOR, M. ,(2001), “Yöneylem Araştırması ve İşletmecilik Uygulamaları”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• ULUCAN, A. ,(2002). "İSO 500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları ile Değerlendirmeler", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 57, Sayı: 2, ss. 185-202.
• VASSİLOGLOU, M. ve GİOKAS, D. ,(1990), “A Study of The Relative Efficiency of Bank Branches: An Application of Data Envelopment Analysis”, Journal of Operational Research Society, 41(7): 591-597.
• YILDIZ, A. ,(2007), “İmalat Sanayi Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2): 91-103.
• YILMAZ, M.K. ve Çıracı, D. ,(2004), “Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketleri’nin Likidite Ve Karlılık Açısından Veri Zarflama Yöntemi İle Etkinlik Analizi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 6(3): 129-148.
• YOLALAN, R. ,(1993), “İşletmeler Arası Göreli Etkinlik Ölçümü”, Milli Prodüktivite Yayınları, Ankara.
• ZEREY, G. ,(2010), “Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinlik Ölçümü ve Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler, 10.01.2016.
• http:/kişi.deu.edu.tr/k.yaralioglu/, 10.12.2015