Defne Bitkisinin Hatay İli Ekonomisindeki Yeri ve Önemi

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 2, 125 - 134, 31.12.2017

Arif Semerci , Ahmet Duran Çelik

Öz

Günümüzde Odun Dışı Orman Ürünleri ekonomik ve kültürel açıdan giderek daha
fazla önem kazanmaya başlamıştır. İkinci ürün olarak değerlendirilen ve tıbbi –
aromatik bitkiler grubunda yer alan defne bitkisi genelde Türkiye özelde ise
Hatay İli için özel önem arz etmektedir. Dünya defne yaprağı talebinin %90’a
yakın kısmını karşılayan Türkiye bu üründe en önemli tedarikçi ülke
konumundadır. Kullanım alanı oldukça yaygın olan defne, Türkiye tıbbi ve
aromatik bitkiler dış satım değerinin yaklaşık %24’ünü oluşturmaktadır.
Türkiye’nin defne yaprağı üretimi 20.000 tonu aşarak 2015 yılında bir önceki
yıla oranla %39, defne yaprağı geliri ise %77 oranında artış göstermiş,
üretilen miktarın %59’u ise dış satıma konu olmuştur. Hatay İli’nin hem
tarihsel ve kültürel geçmişinde hem de ekonomik hayatında özel bir yere sahip
olan defne, il orman yüz ölçümünün %40’lık bir kısmını oluşturmaktadır. İlde yaklaşık
7.500 kişiye iş imkânı sağlayan sektörün il ekonomisine katkısı yaklaşık 40
milyon TL’dir. Bu çalışmada Türkiye genelinde ve Hatay İli özelinde defne
bitkisinin önemli farklı yaklaşımlarla ortaya konulmuştur. Çalışma sonunda defne
yaprağı toplama, işleme ve pazarlama bağlamında tespit edilen sorunların
çözümüne yönelik olarak; defne yaprağı, defne tohumu ve diğer defne ürünlerinin
üretim miktarı yanında kalite düzeyinin artırılması ve sürdürülebilir bir
yapıya sahip olunabilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Defne yaprağı, Hatay, Türkiye

The Place and Importance of the Bay Laurel Plant in the Economy of the Hatay Province

Öz

Nowadays, non-wood forest products have become more important in terms
of economy and culture. As an after crop, bay trees are one of the important
medicinal and aromatic plants in Turkey and the city of Hatay. Turkey meets
around 90% of the bay leaf demand in the world, and bay has a 24% value share
in the exportation total of medicinal aromatic plants. Comparing to 2014,
Turkey’s bay leaf production increased 39% and reached up to 20.000 tons in
2015. Income increased by 77%, and 59% of bay leaf production was exported.
Historically and culturally, bay trees have an important place in the city of
Hatay. Bay laurel trees make up 40% of the forest area in Hatay. Also, the bay
leaf sector provides employment opportunities for 7.500 people, and contributes
around 40 million TL to the city economy. In this study, the importance of the
bay tree was examined with different approaches in terms of Turkey, and
specifically the city of Hatay. In the end of the study, problems in bay leaf
production were defined in terms of collecting, processing, and marketing.
Solutions were offered about these problems.

Anahtar Kelimeler

Bay leaf, Hatay, Turkey

Kaynakça

• Alma, M.H. 2011. Usage of Microwave Technique for Producing Essential Oil from Laurus nobilis Leaves from Turkey. Türkiye'de Orman Tali Ürünleri ve Kullanım Yerleri Ders Notları. Kahramanmaraş Sütçü İmam üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Altunel, T. 2012. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Toplayıcı/Üretici Açısından Sosyoekonomik Önemi. Istanbul University. Journal of the Faculty of Forestry. 62(1):85-99.
• Anonim, 2008. Defne (Laurus nobilis L.). Çevre ve Orman Bakanlığı Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. İzmir. ss.60.
• Anonim, 2012. Hatay İli Defne, Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Sektörü Küçük Ve Orta Ölçekli Sanayi ve Ticaret İşletmeleri Envanteri. Hatay Valiliği Yayın No:13, Pozitif Matbaa, Hatay. ss.218.
• Anonim, 2013. Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, Orman Tali Ürünlerinin Üretim ve Satış Esasları. Tebliğ No 297.Ankara. (erişim:https://www.ogm.gov.tr/Lists/Duyurular/Attachments/90/297_SAYILI_TEBL%C4%B0%C4%9E.pdf).
• Anonim, 2015a. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1, s.5, 12-15 Ocak 2015. Ankara.
• Anonim, 2015b. Hatay İli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Eylem Planı (2015-2019). Hatay.ss.106.
• Anonim, 2015c. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Faaliyet Raporu 2015 (Genişletilmiş Baskı), 194. Sayfa, Ankara. ss.239.
• Anonim, 2016. Defne Eylem Planı (2016-2020). TC. Orman ve Su İşleri Bak., Orman Genel Müd. Ankara. ss.40.
• Anonim, 2017. Hatay Valiliği. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Müzesi. (erişim: http://www.hatay.gov.tr/tibbi-ve-aromatik-bitkiler-muzesi).
• Bayram, E., Kırıcı S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S. ve Telci, İ. 2010. Tıbbi Bitkilerin Üretiminin Arttırılması Olanakları. VII. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1,s. 453-484, 11-15 Ocak 2010, Ankara.
• Bilgin, F., Şafak, İ. ve Kiracıoğlu, Ö. 2005. Ege Bölgesinde Defne ( Laurus Nobilis L.) Üreticiliğinin Sosyo-Ekonomik Önemi ve Üretici Profilinin Belirlenmesi. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Yayınları. Bakanlık Yayın No : 260. Müdürlük Yayın No : 37. (ODC:892).Teknik Bülten No: 28. İzmir. ss.39.
• DAKA, 2016. Doğaka Bülten, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (TR63), Nisan- 2016, Sayı:9. Hatay.
• Demircioğlu, Y. Yaman, M. ve Şimşek,I. 2007. Kadınların Baharat Kullanım Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(3):161-168.
• Durgun, M., Şahin, Y. ve Serin, H. 2014. Defne Yaprağı Toplayıcılarının Çalışma Koşulları ve İş Kazaları. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu “Akdeniz Ormanlarının Geleceği: Sürdürülebilir Toplum ve Çevre”. Bildiriler Kitabı s. 619-623,22-24 Ekim 2014. Isparta.
• Gül, A. ve Çelik, A.D. 2016.Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği ve Dış Ticareti: Hatay İli Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2):227-235.
• Karaoğul, E., Ertaş, M., Altuntaş, E. ve Alma, M.H. 2012. Karadeniz ve Akdeniz Bölgesinde Yetişen Defne (Laurus nobilis)’nin Kimyasal İçeriği. KSÜ Mühendislik Bil. Der., Özel Sayı, 74-77.
• Karik, Ü. ve Öztürk, M. 2009. Türkiye Dış Ticaretinde Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Bahçe 38 (2): 21 – 31.
• Konukçu, M. 2001. Ormanlar ve Ormancılığımız. Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, DPT Yayın No: 2630,Ankara. s.238.
• Kurt, R., Karayılmazlar, S., İmren, E. ve Çabuk, Y. 2016. Türkiye Ormancılık Sektöründe Odun Dışı Orman Ürünleri: İhracat Analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 18(2): 158-167.
• Leakey, R.B., Temu, A.B., Melynk, M. and Vantomme, P. 1996. Domestication and Commercialization of Non-Timber Forest Products. Non-Wood Forest Products Series 9, Rome. 92-5-103935-6.
• Polat, S., Gülbaba, A.G., Tüfekçi, S. ve Özkurt, A. 2009. Defne (Laurus Nobilis L.) Alanlarında En Uygun Yaprak İşletme Şekli Ve Maliyetlerinin Belirlenmesi (Tarsus Örneği). Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın no: 391. DOA Yayın No: 56, Teknik Bülten No: 34. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Tarsus, Türkiye. ss.55.
• Sağlam, C., ve Yaver, S., 2011. Trakya’ da İlaç ve Gıda Olarak Tüketilen Bazı Bitkiler IX. Tarla Bitkileri Kongresi. Bildiriler Kitabı Cilt-2, s.1453-1456,12-15 Eylül, Bursa.
• Sağlam, C., Özdemir,G. ve Çinkılıç, L. 2015. TR21 Trakya Bölgesi Tarımsal Üretiminde Yer Alabilecek Tıbbi – Aromatik Bitkiler ve Süs Bitkileri. Trakya Kalkınma Ajansı Yayınları. Tekirdağ.ss.85.
• Sharrock, S., Oldfield, S. and Wilson, O., 2014. Plant Conservation Report 2014: A review of progress in implementation of the Global Strategy for Plant Conservation 2011-2020. Secretariat of the Convention on Biological Diversity, Montréal, Canada and Botanic Gardens Conservation International, Richmond, UK. Technical Series No. 81.ss.56.
• Şafak, İ. ve Okan, T. 2004. Kekik, Defne ve Çam Fıstığının Üretimi ve Pazarlaması. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü. DOA Dergisi 10: 101-129.