Develi Ovası’nda Tarımsal Drenaj Sistemlerinin Su Kalitesi

Yıl 2018, 1. Uluslararası Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi Özel Sayısı, 128 - 139, 31.12.2018

Burak Peker Sukru Taner Azgın , Filiz Dadaser Celık

Öz

Tarım alanlarında kullanılan
besin maddeleri ve/veya pestisitler, su kalitesindeki bozulmanın başlıca nedenlerindendir.
Bu çalışmada Kayseri sınırları içinde yer alan Develi Ovası'nda tarımsal faaliyetlerin
drenaj suyu kalitesi üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Develi Ovası, yarı
kurak iklime sahip Orta Anadolu Bölgesi'nde yer alan kapalı bir tarım
havzasıdır. Develi Ovası’nda sulama Develi Sulama Projesi'nin 1988 yılında
tamamlanmasından bu yana yoğunlaşmıştır. Halihazırda, ovada yaklaşık 30000
hektar tarım alanı sulanmaktadır ve sulamadan dönen sular yoğun bir drenaj ağı
ile toplanmaktadır. Drenaj suları, ekolojik açıdan önemli bir sulak alan olan
Sultan Sazlığı’na boşalmaktadır. Sulama nedeniyle su kalitesinde meydana gelen
değişiklikler, iki baraj gölünden (Kovalı ve Ağcaaşar Baraj Gölleri), bir ana drenaj
kanalından ve iki adet drenaj suyu toplama ve pompa istasyonundan (Ufaktepe ve Camızgölü
Pompa İstasyonları) 24 aylık sürede toplanan su örnekleri analiz edilerek belirlenmiştir.
Su kalitesi Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği’ne göre değerlendirilmiştir.
Sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen ve elektriksel iletkenlik, toplam azot, toplam
organik karbon, toplam fosfor, nitrat, amonyum, klorür, sülfat ve toplam askıda
katı madde parametreleri ölçülmüştür. Çalışma sonucunda Kovalı ve Ağcaaşar
Baraj gölleri I. sınıf (yüksek kaliteli su) kalitesine sahipken, Drenaj Kanalı
ve Ufaktepe Pompa İstasyonu’nun II. sınıf (az kirlenmiş su), bütün drenaj
sularının toplandığı Camızgölü Pompa İstasyonu’nun IV. sınıf (çok kirlenmiş) su
kalitesine sahip olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar, sulama uygulamalarından
sonra su kalitesinin önemli ölçüde değiştiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Drenaj, Su Kalitesi, Develi Sulama Projesi, Develi Ovası

Water Quality of Agricultural Drainage Systems in the Develi Basin in Turkey

Öz

Nutrients and/or pesticides used in agricultural areas are often responsible for reduced water quality. In this study, we analyzed the impact of agricultural activities on the water quality of the agricultural drainage in the Develi Basin, Kayseri. Develi Basin is a closed agricultural basin located in the semi-arid Central Anatolia Region. Irrigation has long been practiced in the Develi Basin, but it has become more intense since the completion of the Develi Irrigation Project in 1988. Currently, about 30000 ha of agricultural land is irrigated in the basin and agricultural drainage is collected with a dense network of channels, which is eventually discharged into an ecologically important wetland, called the Sultan Marshes. Water quality changes due to irrigation was evaluated based on Surface Water Quality Regulation using water samples collected from two irrigation reservoirs (Kovalı and Ağcaaşar Reservoirs) and one drainage channel and two return flow pumping stations (Ufaktepe and Camızgölü Pumping Stations) for 24 month period. Temperature, pH, dissolved oxygen and electrical conductivity, total nitrogen, total organic carbon, total phosphorus, nitrate, ammonium, chloride, sulfate and total suspended solids were measured. Water samples from Kovalı and Ağcaaşar Reservoirs were classified as Class 1 (high quality water) while water samples from Drainage Canal and Ufaktepe Pumping Station were classified as Class II (slightly contaminated water) and water samples from Camızgölü Pumping Station, which is the station where almost all drainage waters are collected, were classified as Class IV (very contaminated water). Results showed that water quality deteriorated significantly after irrigation practices.

Anahtar Kelimeler

Agricultural Drainage, Water Quality, Develi Irrigation Project, Develi Basin

Kaynakça

• Berkün, M. (2005), Su Kaynakları Mühendisliği, Birsen Yayınevi, 25-372.
• Dadaser‐Celik F., Brezonik P. L., Stefan H. G. (2011), Hydrologic sustainability of the Sultan Marshes in Turkey, Water International, 32, 856-876
• Dadaser-Celik, F. ve Cengiz, E. (2013), A neural network model for simulation of water levels at the Sultan Marshes wetland in Turkey Wetlands Ecol Manage, 21(5), 297-306
• Dadaser-Celik, F., Brezonik, P.L., Stefan, H.G. (2008), Irrig Drainage Syst, 22(1), 47-66
• DSI, (1994) Develi-Yesilhisar Ovasi Revize Hidrojeolojik Etüdü, Devlet Su İşleri, Kayseri
• Gao Jian-Hua, Yang Gui-Shan, Ou Wei-Xin (2007), The influence after introduction of Spartina alterniflora on the distribution of TOC, TN and TP in the national Yancheng rare birds nature reserve, Jiangsu Province,China, Geographıcal Research, 26(4), 799-808
• Gürer İ. ve Yıldız F.E. (2008), Türkiye’nin Sulak Alan Politikalarına Genel Bir Bakış: Sultansazlığı Sulak Alanı Örneği, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi
• Gürer İ. ve Yıldız F.E. (2014), Sultansazlığı Sulak Alanı İçin Buharlaşma Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(3):247-25
• Hamzaoğlu E. ve Aksoy A. (2006), Ekoloji, Sultansazlığı Bataklık Halofitik Toplulukları Üzerine Fitososyolojik Bir Çalışma (İç Anadolu-Kayseri),15(60), 8-15
• İrik H. A. (2013), Develi Ovasının Toprak Tuzluluğunun Belirlenmesi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Haritalanması, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama, Konya
• Jouma N. ve Dadaşer-Çelik F.(2016), Sultan Sazlığı Ve Çevresinde Arazi Kullanımı/Örtüsü Değişimlerinin Landsat Görüntüleri İle Belirlenmesi, 6. Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu, 58-65Karadeniz N. (2000), Sultansazligi, Ramsar Site In Turkey, Humedales Mediterráneos, 1, 107 – 114
• Laudon, H., Köhler, S., Buffam I. (2004), Seasonal TOC export from seven boreal catchments in northern Sweden, I. Aquat. Sci. 66: 223.
• Meriç, B., T. (2004), Su Kaynakları Yönetimi ve Türkiye, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 27-38Sönmez M. E. ve Somuncu M. (2016), Sultansazlığı’nın alansal değişiminin sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi, Türk Coğrafya Dergisi, 66, 1-10
• TUİK, (2012), Sulama kaynaklarına göre sulama yapan işletme sayısı ve sulanan alan. Ankara.