Bazı Yağlık Keten Çeşitlerinde Farklı Sıra Aralıklarının Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, - Türkiye 13. Ulusal, I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi Özel Sayısı, 109 - 120, 07.04.2020

Nursel Çöl Keskin , Özden Öztürk , Züleyha Endes Eğribaş , Esra Yılmaz

Öz

Bu
araştırma, 2016 ve 2017 yıllarında Konya ekolojik koşullarında bazı yağlık
keten çeşitlerinde (Antares, Atalanta, Sarı-85) 
farklı sıra aralıklarının (15 cm, 20 cm, 25 cm, 30 cm, 35 cm, 40 cm, 45
cm) verim ve verim unsurları üzerine etkilerinin belirlenmesi amacıyla
yürütülmüştür. Bu araştırmada; bitki boyu (cm), bitki başına yan dal sayısı
(adet), bitki başına kapsül sayısı (adet), bin dane ağırlığı (g), tohum verimi
(kg/da), ham yağ oranı (%) ve ham yağ verimi (kg/da) özellikleri ele
alınmıştır. Araştırmanın yürütüldüğü 2016 yılında en yüksek ham yağ oranı
Sarı-85 çeşidi ve 20 cm’den elde edilirken (% 44.1), en yüksek tohum verimi ve
ham yağ verimi Antares çeşidi ve 20 cm’de kaydedilmiştir (148.1 kg/da ve 55.4
kg/da). 2017 yılında ise en yüksek ham yağ oranı Sarı-85 çeşidi ve 45 cm’de
elde edilirken (% 34.1), en yüksek tohum verimi 20 cm’de ekimi yapılan Antares
çeşidi (138.7 kg/da) ve en yüksek ham yağ verimi ise 20 cm’de ekimi yapılan
Antares ve Atalanta çeşitlerinde kaydedilmiştir (42.5 ve 40.5 kg/da). İki yılın
ortalama sonuçlarına göre, tohum ve ham yağ verimi bakımından Antares çeşidi ve
20 cm’de yapılacak ekimin benzer yöre koşulları için uygun olabileceği kanısına
varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yağ keteni, Linum usitatissimum L., sıra arası mesafesi, verim

Determination of the Effects of Different Row Spacings on Yield and Yield Components of Some Linseed Varieties

Öz

The research was carried out to determine the effects
of different row spacing (15 cm, 20 cm, 25 cm, 25 cm, 30 cm, 35 cm, 40 cm, 45
cm) on yield and yield components of some linseed cultivars (Antares, Atalanta,
Sarı-85) under ecological conditions of Konya province in 2016, 2017 years.  The experimental was designed as “Split Plots
in Randomized Complete Blocks” with three replications. The plant height (cm),
the number of branches per plant, the number of capsules per plant, the thousand
seed weight (g), seed yield (kg ha-1), oil content (%) and oil yield (kg ha-1)
properties were examined. In 2016, the highest oil ratio was obtained from
Sarı-85 and 20 cm (44.1 %), while the highest seed and oil yield was obtained
from Antares and 20 cm (1481 kg ha-1, 554 kg ha-1). In
2017, the highest oil ratio was obtained from Sarı-85 and 45 cm (34.1 %), while
the highest seed yield was obtained from Antares and 20 cm (1387 kg ha-1) and the
highest oil yield was obtained from Antares, Atalanta and 20 cm (425 and 405 kg
ha-1). According to average of two years, it was concluded that Antares and 20
cm in terms of seed and oil yield will be appropriate for similar region
conditions. 

Anahtar Kelimeler

Linseed, Linum usitatissimum L., row spacing, yield

Kaynakça

• Akçalı Can, R., 1999. Bazı keten genotiplerinin agronomik ve kalite özellikleri üzerine araştırmalar.Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, İzmir.
• Anonymous, 2019, FAO. http://www.fao.org/faostat/en/ (Erişim tarihi: 1 Ocak 2019).
• Anonim, 2019, TÜİK. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişim tarihi: 1 Ocak 2019).
• Baydar, H., 2012. Yağ Bitkileri Ders Notları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Baydar, H. ve Erbaş, S., 2014. Yağ Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi, SDÜ Basımevi, Isparta, s. 269-279.
• Bihter, O., Arıoğlu, H., Güllüoğlu, L., Cemal, K. ve Bakal, H., 2017, Dünya ve Türkiye’de Yağlı Tohum ve Ham Yağ Üretimine Bir Bakış, Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 149.Bozkurt, D. ve Kurt, O., 2007, Keten (Linum usitatissimum L.)'in Verim ve Verim Unsurlarına Ekim Zamanı ve Toprak Sıcaklığının Etkisi, Anadolu Tarim Bilimleri Dergisi, 22 (1), 20-25.
• Büyük, H., 1993, Çukurova koşullarında sulanabilen alanlarda keten (Linum usitatissimum L.) de uygun sıra arası mesafesinin saptanması üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Chahande, R. V., Manapure, P., Patil, S., Bhoyar, T. ve Wagh, B., 2016, Genetic divergence studies in linseed (Linum usitatissimum L.), Journal of Soils and Crops, 26 (2), 232-237.
• Culbertson, J. O., 1954. "Seed-flax improvement." Advances in agronomy. Vol. 6. Academic Press. s.143-182.
• Diepenbrock, W. ve Iwersen, D., 1989. Yield development in linseed (Linum usitatissimum L.), Plant research and development.
• Diri, U.Ö. ve Arslan, N. 1997. Tohumluk miktarı ve azotlu gübre dozlarının ketenin verim ve verim ögelerine etkisi. Türkiye’de Tarım Dergisi, 1(1): 6-12.
• Endes, Z., 2010. Konya şartlarında bazı yağlık keten (Linum usitatissimum L.) çeşit ve populasyonlarında farklı ekim zamanlarının verim ve kalite üzerine etkisinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Konya.
• Endes, Z. ve Akınerdem, F., 2011. Konya Şartlarında Bazı Yağlık Keten (Linum usitatissimum L.) Çeşit ve Populasyonlarında Farklı Ekim Zamanlarının Verim Üzerine Etkisinin Belirlenmesi, Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 25 (2), 30-38.
• Freer, J.B.S., 1992. Linseed Components of Yield Study. H.G.C.A. Oilseed Project Report, No:53, London, p.12.
• Gür, M.A. 1998. Şanlıurfa susuz koşullarında farklı keten (L. usitatissimum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(3): 87-94.
• İncekara, F., 1979. Endüstri Bitkileri ve Islahı-Lif Bitkileri ve Islahı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Cilt 1, No:65, İzmir.
• İşleroğlu, H. ve YILDIRIM, Z. Y. M., 2005. Fonksiyonel bir gıda olarak keten tohumu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005 (2).
• Karaaslan, D. ve Tonçer, Ö. 2001. Diyarbakır koşullarında bazı keten çeşitlerinin adaptasyon üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. Bildiri Kitabı Cilt II, 295-298, 17-21 Eylül, Tekirdağ.
• Kurt, O., 1996a. Ketenin (Linum usitatissimum L.) üretimi ve kullanım alanları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (1), 189-194.
• Kurt, O., 1996b. Bitki Gelişmesini Düzenleyici Bazı Kimyasal Maddelerin Uygulama Zamanlarının Keten Bitkisinde (Linum usitatissimum L. cv. Antares) Tane Verimi ve Verim Unsurlarına Etkileri, Ondokuz Mayis Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (3), 87-97.
• Kurt, O., 2002. Tarla bitkileri yetiştirme tekniği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı (44), Samsun.
• Kurt, O., 2004. Alternatif Yağ Bitkileri Olarak Keten, Ondokuz Mayis Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Faaliyet Raporu (Basılmamış).
• Kurt, O., Yılmaz, S. ve Demir, A., 2005. Keten’in verim ve verim unsurları ile ham yağ oranına bitki büyüme düzenleyicisi uygulama zamanı ve azotlu gübre dozu uygulamasının etkileri, OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20 (3), 16-22.
• Kurt, O., Doğan, H. ve Demir, A., 2006. Samsun ekolojik koşullarına uygun kışlık keten çeşitlerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma, OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 21 (1), 1-5.
• Kurt, O., Uysal, H. ve Demir, A., 2012. Yemeklik yağ kalitesi yüksek keten (L. usitatissimum L.) çeşitlerin ıslahı üzerinde bir araştırma, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (1), 68-72.
• Kurt, O., Uysal, H., Demir, A. ve Göre, M., 2015a. Determination of agricultural characters some improved linseed (Linum usitatissimum L.) lines under Samsun ecological conditions, Anadolu Tarim Bilimleri Dergisi, 30 (2), 136.
• Kurt, O., Uysal, H., Demir, A. ve Göre, M., 2015b. Samsun ekolojik koşullarında geliştirilen bazı keten (Linum usitatissimum L.) hatlarının tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, Anadolu Tarim Bilimleri Dergisi, 30 (2), 136-140.
• Örs, Ö. ve Öztürk, Ö., 2018. Konya Koşullarında Yağlık Keten (Linum usitatissimum L.) Çeşitlerinin Verim ve Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 32 (3), 305-311.
• Özgüven, M. ve Tansı S. 1992. Bazı Keten Çesitlerinin Çukurova Koşullarına Adaptasyonu. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 7(2): 79-88.
• Saeidi, G. 2002. Effect of seeding date on seed yield and yield components in edible-oil genotypes of flax in Isfahan. Journal of Science and Technology of Agricultural and Natural Resources. 6(3): 175-187.
• Siddique, A.B.,Wright D. and Mahbub Ali, S.M. 2002. Effects of time of sowing on the quality of flax. Journal of Biological Sciences.2(8): 538-541.
• Tanman, D., 2009. Tekirdağ koşullarında kışlık ekim zamanlarının bazı keten (Linum usitatissimum L.) çeşitlerinin verim ve verim özelliklerine etkisinin araştırılması. Yüksek lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Tunçtürk, M., 2007. Van koşullarında bazı keten (Linum usitatissimum L.) çeşitlerinin verim ve bazı verim ögelerinin belirlenmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 13 (4), 365-371.
• Uzun, Z., 1992. Ketende Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Yüksek lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, M., 1998. Yabancı kökenli keten (Linum usitatissimum L.) çeşit ve populasyonlarının bazı bitkisel özellikleri. Yüksek lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, M. ve Arslan, N., 2013, Seçilmiş Keten (Linum usitatissimum L.) Hatlarının Bazı Bitkisel Özelliklerinin Karşılaştırılması, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22 (2), 59-68.
• Yılmaz, G., Telci, İ., Kandemir, N. ve Özdamar, M. 2007. Bazı keten çeşitlerinin Tokat koşullarındaki performansları. 1. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu Bildiri Kitabı ,28-31 Mayıs, Samsun. s: (126-132).