“Soul” Filminin Kabul ve Kararlılık Terapisi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 3, 224 - 231, 31.07.2023

Hümeyra Arı , Tuğba Bingöl

Öz

Soul (Docter ve Powers, 2020), Joe Gardner’ın ölümün kıyısına geldiği bir olay sonrası hayatını gözden geçirdiği ve yaşamın anlamını keşfettiği bir süreci konu alan animasyon filmidir. Filmde ana karakter olan Joe bir caz grubunda piyanist olarak sahne almak hayali ile bu hayalin gerçekleşmesi sonrası düştüğü boşluk arasında bir dizi olay yaşar. Bu deneyimler sonucu yaşamda tek ve asıl amacının caz yapmak olmadığını esas olanın ânı yaşamak olduğunu fark eder. Bu çalışmada Soul filminin, bilişsel-davranışcı gelenekten gelen post modern bir terapi ekolü olan Kabul ve Kararlılık Terapisi (Acceptance and Commitment Therapy, ACT) bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. ACT’nin temel kavramlarından olan psikolojik esneklik içsel yaşantıları yargılamadan ele almayı, ânla temas halinde olmayı ve değerler doğrultusunda davranış göstermede kararlı olmayı tanımlar. Psikolojik esnekliğin karşısında ise psikolojik katılık kavramı yer alır. Filmde bu kavramlara karşılık geldiği düşünülen sahneler ve ifadeler analiz edilmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Sonuç olarak, özellikle ân ile temas etme ve değerler doğrultusunda yaşama nosyonlarına uygun örnekler içeren bu filmin ACT yaklaşımı çerçevesinde psikolojik danışma sürecine fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kabul ve kararlılık terapisi, psikolojik esneklik, psikolojik katılık, an ile temas, Soul filmi

Kaynakça

• Bayram, F., & Özkamalı, E. (2020). Sinema terapi: Aile danışmanlığı alanında sinema terapi çalışmalarının incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(28), 1319-1341. http://doi.org./10.26466/opus.687535
• Bilgen İ. (2021). Terapide psikolojik esneklik kabul ve adanmışlık terapisi. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Bostancıoğlu, B., & Kahraman, M. E. (2017). Sanat terapisi yönteminin ve tekniklerinin sağlık-iyileştirme gücü üzerindeki etkisi. Beykoz Akademi Dergisi, 5(2), 150-162. https://doi.org/10.14514/BYK.m.21478082.2017.5/2.150-162
• Boyacı, M., & İlhan, T. (2016). Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının film analizi yöntemiyle incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 734-746. https://doi.org/10.17860/efd.03838
• Docter, P., & Powers, K. (2020). Soul [Film]. ABD: Disney, Pixar.
• Esen, F. B., Yavuz, K. F., Nalbant, A., İlkay, Ş., & Burhan, H. Ş. (2020). Değer kartları. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Esen, F. B., & Yavuz, K. F. (t.y). Kabul ve kararlılık terapisi (ACT). Bağlamsal Bilimler ve Psikoterapiler Derneği (TÜRBAD) sitesinden alınmıştır: https://www.baglamsalbilimler.org/kabul-ve-kararlilik-terapisi-act/
• Harris, R. (2018). ACT’ı kolay öğrenmek ilkeler ve ötesi için hızlı bir başlangıç (H. T. Karatepe & F. Yavuz, Ed.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (2009)
• Harris, R. (2019). Mutluluk tuzağı (Ç. Şaher, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (2007)
• Hayes, S., & Smith, S. (2021). Zihninden çık hayatına gir (N. Yavuz, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (2005)
• İzgiman, S. (2021) Kabullenme ve kararlılık terapisi. İçinde A. N. Canel (Ed.), Terapide Yeni Ufuklar (ss. 159-174). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik esneklik ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32-43. https://doi.org/10.17860/mersinefd.665406
• Kul, A., & Türk, F. (2020). Kabul ve adanmışlık terapisi (ACT) üzerine bir derleme çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 16[29 Ekim Özel Sayı], 3773-3805. https://doi.org/10.26466/opus.741907
• Murdock, N. L. (2013) Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları (2. Basım) (F. Akkoyun Ed.) İstanbul, Nobel Yayın. (2008)
• Nalbant, A., & Yavuz, K. F. (2019). Dil kozasından çıkış: Bilişsel ayrışma. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 8(1), 58-62. https://doi.org/10.5455/JCBPR.33709
• Öztürkler, M., & Karaaziz, M. (2021). Beyaz Şeytan filminin bilişsel davranışçı psikoterapi perspektifinden değerlendirilmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 3(4), 298-303. https://doi.org/10.35365/ctjpp.21.4.31
• Sakızcıoğlu, S., & Voltan Acar, N. (2016). Uzak Filmi'nin varoluşçu terapinin temel kavramları açısından değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 9(43), 1288-1297. https://doi.org/10.17719/jisr.20164317698
• Seyrek, Ö. D., Ersanlı, E., Dicle, A. N. (2021). Kabul ve kararlılık terapisi bağlamında bir bibliyoterapi örneği: Simyacı romanı. Tarih Okulu Dergisi, 14(53), 2866- 2883. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.49909
• Tümlü, G. Ü., & Voltan Acar, N. (2014). “Issız Adam” filminin gerçeklik terapisine dayalı incelenmesi. İnsan ve İnsan, 1(2), 62-73. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.279983
• Urfa, O., & Urfa D.T. (2018). Dangal filminin feminist terapi yaklaşımına göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59). 1307-9581. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2677
• Yavuz, K. F. (2015). Kabul ve kararlılık terapisi (ACT): Genel bir bakış. Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics, 8(2), 21-27.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Y. (2020). ‘Amerikan Güzeli’ filminin akılcı duygusal davranışçı terapi ve bilişsel terapinin bazı kavram ve görüşleri açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 219-232. https://doi.org/10.17860/mersinefd.479531