Üniversite Öğrencilerinin Akademik Mükemmeliyetçilik Düzeyleri ile Okul Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 83 - 97, 30.04.2024

İrem Kayacan , Muhammet Ü. Öztabak

Öz

Alan yazın incelendiğinde lisans düzeyinde sınırlı çalışmaya konu olduğu görülen okul tükenmişliği öğrencilerin okul ve okul aktivitelerine karşı ilgilerini kaybetmelerine, akademik başarılarında düşüşe ve hedeflerine ulaşmaları noktasında zorluk yaşamalarına neden olabilecek ciddi bir problem olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle öğrencilerin akademik işlevsellikleri açısından okul tükenmişliğine etki eden faktörlerin incelenmesi önemlidir. Akademik mükemmeliyetçilik de okul tükenmişliğine etki eden kişisel faktörlerden biridir. Akademik mükemmeliyetçilik, bireyin kendisi için zor akademik hedefler belirlemesi ve gerçekçi olmayan bir akademik başarı beklemesidir ve bu gerçekçi olmayan beklentilerin bireyin akademik hayatında yaşadığı zorlukların artmasına neden olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin akademik mükemmeliyetçilik düzeyleri ile okul tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini kolay örnekleme yöntemiyle 2022-2023 eğitim-öğretim yılı güz döneminde İstanbul ilindeki bir vakıf üniversitesi ile Düzce ilindeki bir devlet üniversitesinde öğrenim gören öğrenciler arasından seçilen 57’si erkek, 119’u kadın toplam 176 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Maslach Tükenmişlik Envanteri, Akademik Mükemmeliyetçilik Ölçeği ve Öğrenci Bilgi Formu kullanılmıştır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı çalışmada, verilerin analizinde bağımsız örneklem t-testi, ANOVA ve Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda değişkenler arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı görülmektedir. Ancak literatür incelendiğinde yapılan çalışmalar mükemmeliyetçilik ile okul tükenmişliği arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu iki değişkenin farklı örneklem grupları üzerinde yeniden çalışılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul tükenmişliği, akademik mükemmeliyetçilik, üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Aypay, A. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 511-527.
• Aypay, A., & Eryılmaz A. (2011). Relationships of high school sdutent’subjective well-being and school burnout. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 181-199.
• Aytekin, P., & Ay, C. (2015). Hedonik tüketim ve anlık satın alma: İzmir ilinde bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 141-156.
• Bilge, F., Tuzgöl Dost, M., & Çetin, B. (2014). Factors affecting burnout and school engagement among high school students: Study habits, self-efficacy beliefs, and academic success. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(5), 1721 1727. Doi: 10.12738/estp.2014.5.1727.
• Boyacı, M., & Özhan, M. B. (2021). Üniversite içinde okul tükenmişliği: Psikolojik sağlamlık, umut ve pozitifliğin rolü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 1178-1198. Doi: 10.37217/tebd.896692
• Büyükbayraktar, Ç. (2014). Üniversite öğrencilerinde mükemmeliyetçilik ve öfke ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Cengiz, S. (2022). Akademik mükemmeliyetçilik ve ebeveyn tutumu ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkide azim, akademik öz yeterlı̇k ve yılmazlığın çoklu aracılığı: Boylamsal bir çalışma [Yayımlanmamış Doktora Tezi].
• Çapri, B., Gündüz, B., & Gökçakan, Z. (2011). Maslach tükenmişlik envanteri-öğrenci formu’nun (MTE-ÖF) Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 134-147. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/121058
• Çapri, B., & Yedigöz-Sönmez, G. (2013). Lise öğrencilerinin tükenmişlik puanlarının sosyodemografik değişkenler, psikolojik belirtiler ve bağlanma stilleri açısından incelenmesi. Journal of Human Sciences, 10(2), 194-218.
• Çağatay İn, E., & Şanlı Kula, K. (2020). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik ve yaşam doyumunun incelenmesi: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 403-442. DOI: 10.19171/uefad.679322
• Çağatayalp-Özdin, G. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin mükemmeliyetçilik ve özgecilik düzeylerinin psikolojik iyi oluş düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Demir, M. (2015). Okul tükenmişliğinin yordanmasında sınav kaygısı ve akademik başarının etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Freudenberger, Herbert J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Farber, B. A. (2000). Treatment for different types of teacher burnout. Journal of Clinical Psychology, 56(5), 675-689.
• Güçlü, C. (2022). Üniversite öğrencilerinde çalışma bağlılığı, yılmazlık, öz düzenleme ve okul tükenmişliğinin incelenmesi̇ [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Grayson, J. L., & Alvarez, H. K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: A mediator model. Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 24, 1349-1363.
• Hamachek, D. E. (1978). Psychodynamics of normal and neurotic perfectionism. Psychology: A Journal of Human Behavior, 15(1), 27–33.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. (21. baskı). Ankara: Nobel.
• Küçüksüleymanoğlu, R., & Eğilmez, H. O. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının tükenmişlik düzeyleri: Uludağ üniversitesi örneği. The journal of academic social science studies, 6(3). DOI: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_734
• Lazarsfeld, S. (1991). The courage for imperfection. Individual Psychology: Journal of Adlerian Theory, Research & Practice, 47(1), 93–96.
• Limburg, K., Watson, H. J., Hagger, M. S., & Egan, S. J. (2017). The relationship between perfectionism and psychopathology: A meta‐analysis. Journal of Clinical Psychology, 73(10), 1301-1326. https://doi.org/10.1002/jclp.22435
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 73, 81-100.
• Odacı, H., Kalkan, M., & Çıkrıkçı, Ö. (2017). Akademik mükemmeliyetçilik ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 353-366. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59268/851441
• Oran-Pamir, Ç. (2008). Lise öğrencilerinin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile anne baba tutumları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi], Muğla Üniversitesi.
• Rice, K. G., Ray, M. E., Davis, D. E., DeBlaere., C., & Ashby, J. S. (2015). Perfectionism and longitudinal patterns of stress for STEM majors: Implications for academic performance. Journal of Counseling Psychology, 62(4), 718-731. https://doi.org/10.1037/cou0000097
• Seçer, İ. (2015). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 81-99. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2838/38747
• Tansel, B. (2015). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(2), 241-268. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuefd/issue/26972/283532
• Yang, H.-J., & Farn, C. K. (2005). An investigation the factors affecting MIS student burnout in technical-vocational college. Computers in Human Behavior, 21(6), 917-932 https://doi.org/10.1016/j.chb.2004.03.001
• Yeni-Palabıyık, P. (2014). A study of Turkish high school students’burnout and proficiency levels in relation to their sex. Novitas-ROYAL (Research on Youth and Language), 8(2), 169-177.
• Yüce, M., & Koç, K. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin problem çözme becerileri ile akademik motivasyon ve akademik mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Zhang, Y., Gan, Y., & Cham, H. (2007). Perfectionism, academic burnout and engagment among Chinese college students: A structural equation modeling analysis. Personality and Individual Differences, 43, 1529-1540. DOI: 10.1016/j.paid.2007.04.010