Sosyal Bilgiler Dersi ve Estetik İlişkisi Üzerine Teorik Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 128 - 140, 31.07.2024

Beyza Arısoy , Ercenk Hamarat

Öz

Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler dersi ve estetik arasındaki ilişki üzerine teorik bir değerlendirme yapmaktır. Geniş disiplinler yelpazesine sahip olan sosyal bilgiler derslerinde, eğitim hedeflerine uygun olarak üreten, düşünen, sorgulayan, yaratıcı bireyler yetiştirmek amaçlanır. Bu özelliklere sahip bireyler sayesinde iyi bir toplum inşa edilmesi hedeflenir. Bu hedefin amacına ulaşabilmesi için etkili olduğu düşünülen konulardan biri, sosyal bilgiler dersini daha estetik yürütebilmek ve dersin daha güzel işlenmesini sağlamak olduğu düşünülmektedir. Derleme çalışması olarak sunulan bu çalışmada sosyal bilgiler eğitimi ve estetik arasındaki ilişkiyi özetlemek adına konular iki başlık altında incelenmiştir. Bu başlıklardan ilki sosyal bilgiler dersi ve estetik arasındaki bağlantıları içerirken; diğer başlık ise sosyal bilgiler dersini daha estetik hale getirebilecek örnekleri içermektedir. Bu doğrultuda sosyal bilgiler ve estetik arasında insanın dünya ve çevreyle ilişkisi, ifade ve iletişim, kültürel ve tarihsel bağlantılar, etik ve toplumsal değerler gibi açılardan ilişkiler bulunduğu tespit edilmiştir. Dersin daha estetik hale getirilmesinde ise öğretmenin tutumu, görsel ve grafik kullanımı, interaktif sunumlar, yapay zeka uygulamaları gibi konuların etkili olduğu düşünülmektedir. Bu gibi konuların önemsenerek gerçekleştirileceği eğitim süreçlerinde hem öğrencinin derse ilgisini çekebilme, konuların zihinde kalıcılığını artırabilme gibi çeşitli faydalar sağlanacağı, hem de bu sayede dersin daha estetik hale getirileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Estetik Eğitim, Sosyal Bilgiler Eğitimi

A Theoretical Evaluation of the Relationship between Social Studies Class and Aesthetics

Öz

Anahtar Kelimeler

Aesthetic, Aesthetic Education, Social Studies Education

Kaynakça

• Akgür, M. Ş., Uzunöz, A., & Meydan, A. (2019). Coğrafya öğretiminde interaktif ders sunumu kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(1), 47-56.
• Akhan, N. E. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanat algıları ve sanat konularının öğretimine yönelik görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ÖYGE Özel Sayısı), 146-169.
• Akhan, N. E. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde “Sanat ve Estetik”. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar (s. 112-122) içinde. Ankara: Pegem.
• Akyol, C. (2022). Sanat temelli sosyal bilgiler öğretimi: Bir eylem araştırması. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arıkan, H. (2021). İnsan ve Doğa Ekseninde Ekolojik Sanat. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 7(1), 76-87.
• Aydoğan, M. (2022). Eğitimde kültüre duyarlılık. S. Girgin (Ed.), Eğitimde güncel yaklaşımlar (s. 7-26) içinde. İstanbul: Efe Akademi.
• Aytaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. HAYEF Journal of Education, 11(1), 55-69.
• Baş, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sanat kavramının ve sanat içerikli konuların yeri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), 668-691. doi: 10.29329/mjer.2020.234.32
• Çakmak, Z., Akgün, İ. H., & Salur, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde proje tabanlı öğretim ile ilgili çalışmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(3), 1224-1245.
• Çelik, S., Toraman, S. Ö., & Çelik, K. (2018). Öğrenci başarısının derse katılım ve öğretmen yakınlığıyla ilişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 209-217. doi:10.24106/kefdergi.378129
• Çelikkaya, T. (2014). Sosyal bilgiler dersinde drama yönteminin önemi ve uygulama örnekleri. Electronic Turkish Studies, 9(2), 447-469.
• Çelikkaya, T., & Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758.
• Çıldır Gökaslan, Z. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “sanatçı” ve “sanat eseri” kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(2), 90-108.
• Dağlı, B. (2020, Haziran). Sanat eserlerinde kullanılan kültürel öğelerin toplum kimliğinin oluşmasına etkileri. Uluslararası Genç Bilim ve Sanat İnsanları Sempozyumunda sunulan bildiri, Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://drive.google.com/file/d/12DCu6AlJH1Ja5kxPhKWPgB-arURbRE3x/view
• Demir, S. B., & Akengin, H. (2014). Hikayelerle Sosyal Bilgiler Öğretimi (3. Basım). Ankara: Pegem.
• Dere, İ., & Dinç, E. (2018). Yapılandırmacı bir öğrenme ve öğretme yöntemi olarak sözlü tarihin sosyal bilgiler derslerine entegrasyonu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 115-127.
• Dilmaç, S. (2015). Etik ve estetik düşünce bağlamında değerler eğitimi. H. H. Bircan ve B. Dilmaç (Ed.), Değerler bilançosu (s. 311-319) içinde. Konya: Çizgi.
• Erdem, P. (2010). 3-7 Yaş Çocuklarının Estetik Algılarının Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eren, A., & Hamarat, E. (2022). Sosyal bilgiler dersinde sanat ile umudun tesisi. Alanyazın Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi, 3(2), 237-253.
• Erol Şahin, A. N. (2015). Sosyal bilgilerde bir öğretim yöntemi: Analoji. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (s. 175-190) içinde. Ankara: Pegem.
• Garrett, H. J., & Kerr, S. L. (2016). Theorizing the use of aesthetic texts in social studies education. Theory ve Research in Social Education, 44(4), 505-531.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. C. Güzel (Yay. haz.), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gültekin T. (2011) Sanat eğitiminde estetik değerlerin gelişimi sürecinde çocuk. Kırgızistan Celalabat Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü E- Dergisi, 24(24), 1-14.
• Gürkan, B., & Dolapçıoglu, S. (2020). Sosyal bilgiler dersinde estetik yaratıcılık öǧretim etkinlikleriyle yaratıcı düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 45(202), 51–77.
• İşler, B., & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11.
• Karadeniz, O., Eker, C., & Burunsuz, E. (2015). Ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırmacı öğrenme kuramı ilkelerine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 10(3), 563-580.
• Kılcan, B., & Akbaba, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan estetik değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1047-1076.
• Kırıkçı, A. C., Akgül, M. Y., & Bahar, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarında sanat ve estetik. Harran Maarif Dergisi, 5(1), 31-62.
• Maslow, A. H. (1943). A Theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
• Moore, J. R. (2007). Popular music helps students focus on important social issues. Middle School Journal, 38(4), 21-29.
• Özbal, N., & Aydoğan, İ. (2017). Eğitimde estetiğin gerekliliği ve oluşumu üzerine bir inceleme. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 249-260.
• Polat, M., & Özkaral, T. C. (2020). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarına göre yayınlanmış 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel kaynaklar açısından karşılaştırılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(8), 99-115.
• Prinz, J. (Nisan 2007). Emotion and Aesthetic Value [Bildiri]. Pacific APA, San Francisco.
• Rowley, J., & Slack, F. (2004). Conducting a literature review. Management Research News, 27(6), 31–39. doi:10.1108/01409170410784185
• Samuk, S. (2023). Sosyal bilgiler dersinde ürün temelli öğrenme modelinin öğrenci başarısına etkisi ve öğrenci görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sanchéz, R. M. (2007). Music and Poetry as social justice texts in the secondary classroom. Theory and Research in Social Education, 35(4), 646-666.
• Savage, M. K., & Savage, T. V. (1993). Children’s literature in middle school studies. The Social Studies, 84(1), 32-36.
• Schiller, J. F. (1965). İnsanın estetik eğitimi üzerine bir dizi mektup (M. Özgü, Çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Seyhan, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının estetik değerine ilişkin metaforları. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 115-147.
• Sidekli, S., & Coşkun, İ. (2014). Türkü: Sosyal bilgiler öğretiminde yeni bir yaklaşım. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 27-38.
• Sidekli, S., Tangülü, Z., & Yangın, S. (2013). Sosyal bilgiler öğretimi: Öğretmenim bana hikaye anlatır mısın?. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 311-323.
• Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler öğretiminde ilke, strateji, yöntem ve teknikler (ss. 73-88). Erişim adresi: https://www.academia.edu/2118395/Sosyal_bilgiler_%C3%B6%C4%9Fretiminde_ilke_strateji_y%C3%B6ntem_ve_teknikler
• Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31- 46.
• Şimşek, A., & Kaymakçı, S. (Ed.). (2015). Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem.
• Tuncel, G. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenleriyle estetik metinleri keşfetme yolculuğu: Bir eylem araştırması. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 488-510.
• Turan, E. Y. (2019). Schiller: Sanatın oyunda özgürlük olarak yansıması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 505-513.
• Türköz, S. (2018). Maxine Greene’in felsefesinde sanat ve estetik eğitimi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(76), 392-401.
• Uysal, N. (2023). Eğitim ortamlarında estetik duyarlılık yoksunluğu ve etkileri. Sanat Eğitimi Dergisi, 11(1), 58-62.
• White, C., & McCormack, S. (2006). The message in the music: Popular culture and teaching in social studies. Social Studies, 97(3), 122-127.
• Yegen, Ü. (2013). Estetik ve çocuk edebiyatı ilişkisi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 2(1), 240-252.