TÜRKİYE’DE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ALANINDA VATANDAŞLIK EĞİTİMİ KONULU LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ (2000-2020)

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 99 - 116, 30.06.2021

İrem Elçi , Osman Yılmaz

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 2000-2020 yılları arasında sosyal bilgiler eğitimi alanında vatandaşlık
eğitimi konulu lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenlere göre dağılımını incelemektir. Nitel bir araştırma olan bu
çalışmada derleme yöntemi kullanılmıştır. Sosyal bilgiler eğitimi alanında vatandaşlık eğitimi konulu olan ve
erişime izinli 96 lisansüstü tez; konusu, yayınlanma yılı, lisansüstü düzeyi, üniversite ve enstitüsü, araştırma
yöntemi, araştırma deseni, veri toplama aracı, örneklemi ve örneklem büyüklüğüne göre incelenmiş ve çeşitli
kategoriler oluşturulmuştur. Sonuç olarak en fazla çalışılan konu alanının “öğretmen, akademisyen, öğrenci ve
diğerlerinin görüş, tutum ve uygulamaları kategorisi” olduğu tespit edilmiştir. İncelenen çalışmaların lisansüstü
düzeye göre dağılımına bakıldığında tezlerden 71 tanesi yüksek lisans, 25 tanesi doktora tezi olmak üzere toplam
96 adet tez incelenmiş ve bu tezlerin en fazla 2019 yılında yayımlandığı görülmüştür. Söz konusu tezlerin 66
tanesi eğitim bilimleri enstitüsünde yapılmıştır. İlgili alanda en fazla tez yayımlayan üniversitenin ise 17 adet tez
ile Marmara Üniversitesi olduğu görülmüştür. Alanda yapılan tezlerde en çok kullanılan araştırma yönteminin 33
adet tez ile nitel araştırma yöntemi, en fazla kullanılan modelin ise tarama modeli olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, vatandaşlık eğitimi, tez

Kaynakça

• Akaydın, B., & Kaya, S. (2015). Türkiye'de ilkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler alanında yapılan ve ulusal indeksli dergilerde yayınlanan araştırmalara yönelik bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 251-264.
• Altay, Ş. (1983). Hukuk ve sosyal bilimler sözlüğü. Bilgi Yayınevi.
• Altıntaş, İ. N. & Yenigül, Ç. K. Türkiye’de sosyal bilgiler alanında vatandaşlık eğitimine yönelik yapılan nitel araştırmaların analizi (2010-2020). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 522-544.
• Batovski, D. A. (2008). How to write a review article. Assumption University Journal of Technology, 11(4), 199-203
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Canbulat, T., Avcı, G., & Sipahi , S. (2016). ABD ve Kanada'da sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 351-370.
• Dilek, A., Baysan, S., & Öztürk, A. (2018). Türkiye'de soasyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: bir içerik analizi çalışması. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Geçit, Y. & Kartal, A. (2010). Türkiye'deki sosyal bilgiler eğitimi araştırma konuları üzerine bir inceleme. İnternational Conference on New Trends in Education and Their Implication, 11(13) (s. 101-107).
• Hablemitoğlu, Ş. & Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri . Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi , 1(3), 39-54.
• Herdman, E. A. (2006). Derleme makale yazımında, konferans ve bildiri sunumu hazırlamada pratik bilgiler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3(1), 2-4. İnan, S. (2014). Sosyal bilgiler eğitimi; nedir, ne zaman ve neden? S. İnan (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimine giriş kavramlar, yaklaşımlar, etkinlikler (s. 2). Anı Yayıncılık.
• Karaman Kepenekci, Y. (2014). İnsan hakları ve vatandaşlık. Siyasal Kitabevi.
• Kayaalp, F., & Karameşe, E. N. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi kapsamında hazırlanan "vatandaşlık" konulu lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 744- 784.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Devlet Kitapları Basım Evi.
• Merey, Z., Karatekin, K., & Kuş, Z. (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 795-821.
• Oğuz Haçat, S. & Demir, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi(2002-2018). AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
• Oruç, Ş. & Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmaları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (26), 121-132.
• Sönmez, Ö., Merey, Z., & Kaymakcı, S. (2009). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin değerlendirilmesi. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık Ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, (s. 388-394).
• Şahin, M., Göğebakan Yıldız, D. & Duman, R. (2011). Türkiye'deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 96-121.
• Tarman, B., Acun, İ. & Yüksel, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746.
• Tarman, B., Güven, C. & Aktaşlı , İ. (2011). Türkiye'de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi(32), 391-410.
• Tay, B. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü bugünü ve yarını. R. Turan, & K. Ulusoy (Ed.). Sosyal bilgilerin temelleri (s. 11). Ankara: Pegem Akademi.
• Tezcan, M. (1985). Eğitim Sosyolojisi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Uzunkavak, Y. (2019). Türkiye'de 2004-2017 yılları arası sosyal bilgiler eğitimi ve öğretimi alanında yapılmış doktora tez çalışmalarının konu alanı ve metodolojik olarak incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Ünal, Ç. & Çelikkaya, T. (2019). Yapılandırmacı yaklaşımın sosyal bilgiler öğretiminde başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (5. Sınıf örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 197-212.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.