Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Kullandıkları Liderlik Stillerinin Sınıf Yönetimi Davranışlarına Olan Etkilerinin İncelenmesi (Diyarbakır İli Örneği)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 167 - 177, 30.12.2024

Çetin Tan , Tayfun Altınay

https://doi.org/10.55238/seder.1568036

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin liderlik stilleri ile sınıf yönetimi davranışları arasındaki ilişkinin ortaya konulmasıdır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır ilinde görev yapan 921 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise evren içerisinden rastgele seçilen 300 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmuştur. Çalışmada veri toplamak amacıyla; Kişisel Bilgi Formu, Öğretmen Liderlik Stillleri ölçeği ve Sınıf Yönetimi Davranışları ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Lisanslı SPSS 22 paket programı kullanılmıştır. Anlamlılık P<0,05 olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada bağımsız örneklemler t-testi, ikiden fazla grupla karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Ayrıca, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçlarından elde edilen farklılığın kaynağını belirlemek amacıyla Tukey testi yapılmıştır. Son olarak, çoklu regresyon analizi yapılmıştır.
Bulgular: Araştırma bulgularına göre demokratik/katılımcı liderlik stiline sahip öğretmenler, yarı demokratik ve otokratik/baskıcı liderlik stiline sahip öğretmenlere kıyasla daha olumlu sınıf yönetimi davranışına sahiptir. Öte yandan, yarı demokratik liderlik stiline sahip öğretmenler otokratik/baskıcı liderlik stiline sahip öğretmenlerle mukayese edildiğinde daha olumlu sınıf yönetimi davranışı gerçekleştirmektedir. Son olarak, otokratik/baskıcı liderlik stiline sahip öğretmenler yarı demokratik ve demokratik/katılımcı liderlik stiline sahip öğretmenlere göre daha olumsuz sınıf yönetimi davranışında bulunmaktadır. Erkek öğretmenler, kadın öğretmenlere kıyasla nispeten daha olumsuz sınıf yönetimi davranışına sahiptir.
Sonuçlar: Demokratik liderlik stili, sınıf yönetimi için en ideal yaklaşımdır. Bu tarz, öğrencilerin ihtiyaçlarını anlamaya, onların katılımını artırmaya ve düzeni sağlarken öğrencilerin memnuniyetini kazanmaya yardımcı olmaktadır. Yarı demokratik liderlik, otokratik liderlikten daha etkili olmakla birlikte, tam demokratik liderlik kadar güçlü bir etki göstermemektedir. Cinsiyet farkı, öğretmenlerin sınıf yönetimindeki tutumlarını ve davranışlarını etkilemektedir. Kadın öğretmenlerin daha olumlu davranışlar sergilemesi, daha öğrenci merkezli bir yaklaşımı benimsemeleriyle ilişkili olabilir.

Anahtar Kelimeler

Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenleri, Liderlik Stilleri, Sınıf Yönetimi

Etik Beyan

Fırat Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan 24.11.2022 tarih ve 2022/24 sayılı kararı ile izinleri alınmıştır.

Investigating the Effects of the Leadership Styles Used by Physical Education and Sports Teachers on Classroom Management Behaviors (Diyarbakir Province Example)

Öz

Aim: The purpose of this study is to reveal the relationship between the leadership styles of physical education and sports teachers and their classroom management behaviors
Methods: The universe of the study consisted of 921 physical education and sports teachers working in Diyarbakır province in the 2022-2023 academic year. The sample of the study consisted of 300 physical education and sports teachers randomly selected from the universe. In order to collect data in the study; Personal Information Form, Teacher Leadership Styles Scale and Classroom Management Behaviors Scale were used. Licensed SPSS 22 package program was used in the analysis of the data. Independent samples t-test was used in the study, and one-way analysis of variance (ANOVA) was used in the comparison of more than two groups. In addition, Tukey test was performed to determine the source of the difference obtained from the one-way analysis of variance (ANOVA) results. Finally, multiple regression analysis was performed.
Results: According to the research findings, teachers with a democratic/participative leadership style have more positive classroom management behaviors compared to teachers with semi-democratic and autocratic/oppressive leadership styles. On the other hand, teachers with a semi-democratic leadership style exhibit more positive classroom management behaviors compared to teachers with autocratic/oppressive leadership styles. Finally, teachers with an autocratic/oppressive leadership style exhibit more negative classroom management behaviors compared to teachers with semi-democratic and democratic/oppressive leadership styles. Male teachers exhibit relatively more negative classroom management behaviors compared to female teachers.
Conclusion: Democratic leadership style is the most ideal approach for classroom management. This style helps to understand students' needs, increase their participation, and gain student satisfaction while maintaining order. Semi-democratic leadership is more effective than autocratic leadership, but it does not have as strong an effect as full democratic leadership. Gender differences affect teachers' attitudes and behaviors in classroom management. The more positive behaviors of female teachers may be related to their adoption of a more student-centered approach.

Anahtar Kelimeler

Physical Education and Sports Teachers, Leadership Styles, Classroom Management

Kaynakça

• Akçadağ, S. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin liderlik davranışları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akın, U. (2006). Öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tokat.
• Akkaya, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Şişli ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aykan, E. (2002). Girişimcilik ve girişimcilerin liderlik davranışları. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Bila, M. (2006). Özel ilköğretim okulu öğretmenleri ile devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi yaklaşımlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, L. ve Hasançebioğlu, T. (2003). Öğretmen liderlik stillerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı 17, 55-62.
• Erdem, A. R. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara.
• Erdoğan, İ. (2001). Sınıf yönetimi: Ders, konferans, panel ve seminer etkinliklerinde başarının yolları. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Güllü, M. ve Arslan, C. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin liderlik stilleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 353-368.
• Güney, S. (1999). Davranış bilimleri açısından Atatürk'ün liderliği. İstanbul: Ocak Yayınları.
• Güney, S. (2012). Liderlik. Ankara: Nobel Yayın.
• Güven, B. ve Demirhan, G. (2006). Beden eğitimi öğretmenlerinin sınıf yönetiminin öğretmen davranışı boyutuna ilişkin görüşleri. Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 158-172.
• Harris, T. B., Cardador, M. T., Cole, M. S., Mistry, S., & Kirkman, B. L. (2019). Are followers satisfied with conscientious leaders? The Moderating Influence of Organizational Behavior, 40(4), 456–471.
• Kadak, Z. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin liderlik stilleri ile sınıf yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçel, T. (2001), İşletme yöneticiliği: yönetim, organizasyon ve davranış. İstanbul: Beta Basın Yayım Dağıtım
• Nebioğlu D. (2006). Beden eğitimi dersi genel esasları ve planlaması denetimi. Ankara: Nobel.
• Ojeme, E. O. (1988). Perceived and actual role of secondary school physical educators. Journal of Teaching in Physical Education, 8, 1, 33-45.
• Özçakır, S. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin sınıf yönetimi anlayışları: Düzce ili örneği Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Taflan, A. (2007). Özel ilköğretim okulu öğretmenleri ile devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi yaklaşımlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tamer, K., ve Pulur, A. (2001). Beden eğitimi ve sporda öğretim yöntemleri. Ankara: Kozan.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
• Toros, T. (2009). Genç erkek basketbolcularda, bir sezon boyunca sporcuların algıladıkları antrenörlük davranışı, hedef yönelimleri, takım sargınlığı, algılanan motivasyonel iklim ve kolektif yeterlik ilişkisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tortu E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersinde sınıf yönetimine ait görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Tura, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi: Karacabey ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Uğurlu, C.T. (2016). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı.
• Ünlü, H. (2007). Öğretmenlerinin yeterlikleri ve sınıf yönetimi davranışları. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünlü, H., Aydos, L. (2010). Beden eğitimi öğretmenlerinin sınıf yönetimi davranışları. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 45-56.