PEYAMİ SAFA ROMANLARINDA SOSYOLOJİK İMGELEM / SOCIOLOGICAL IMAGINATION IN THE NOVELS OF PEYAMI SAFA

Yıl 2015, Sayı: 34, 193 - 206, 30.12.2015

Erhan Tecim

Öz

Çalışma, Peyami Safa’nın ‘Yalnızız’ romanını temel almakta ancak aynı zamanda onun diğer eserlerini de dikkate alarak temel fikirlerini ortaya koymayı amaçlayan bir seri analizi kapsamaktadır. Genel olarak Peyami Safa’nın romanlarında ele aldığı konular ve kahramanlar üzerine, olay örgüleri ve temalar üzerine bir tartışma gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışmada yazarın fikirlerine dair holistik bir değerlendirme için yazarın diğer eserleri ve konuyla ilgili düşüncelerine de yer verilmiştir. Çalışmada ‘Yalnızız’ romanı üzerine teknik ve tematik incelemeler yapılmıştır. Olay kurgusu ve kahramanların analizi, mekan seçimi ve yaşam tarzı analizi, aktüel zaman, gerçek zaman unsurları detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Yazarın Simeranya kurgusu üzerinde durulmuştur.

Çalışma, yazarın ele aldığı temaları ve kahramanları, sosyolojik tartışma konuları bağlamında incelemektedir. Bu açıdan Türk modernleşmesinin temel problemi olan Batılılaşma, Frenkleşme ekseninde yürütülen tartışmalara yer verilmiştir. Peyami Safa, eserlerinde ve özellikle ‘Yalnızız’ isimli eserinde gelenekten kopuk ve yüzü sadece batıya dönük aile modelini ve bu ailede yetişen bireylerin vahametini ortaya koymaktadır. Gerçekliği ele almada maddeci bakış açısının eksikliklerine vurgu yaparak maneviyatçı-mistik bakış açısını ön plana çıkarmaktadır. Sorunların çözümünde pozitivist metodolojinin dışında çözüm yolları olabileceğini ve tek tip bir bakış açısının insan aklını sınırlandırmaktan öte gitmeyeceğini ifade etmektedir. Safa, modernist veya gelenekçi bir tavır takınmanın hata olacağını nihai kertede yapılması gerekenin, her ikisinin de sentezine ulaşmak olduğunu vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Sosyolojisi; Kültür Sosyolojisi; Sosyolojik İmgelem; Roman İnceleme; Peyami Safa

Kaynakça

• AYVAZOĞLU, Beşir (1998). Peyami, Hayatı, Sanatı, Felsefi Dramı. İstanbul: Ötüken Yay.
• DOĞANER, Veysel (2012). “Yalnızız, Romanında Estetik Roman Unsurları”. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2 Spring, Ankara/Turkey. Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.3292. p.335-351.
• DİNLER KÖKSAL, Sümeyye (2013). “Peyami Safa’nın Yalnızız Romanında Kadın ve Aileye Batılılaşma Ekseninden Bakış”. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic volume 8/1 Winter, Ankara-Turkey. Doi Number: 10. 7827/TurkishStudies.4418. p. 1259-1268.
• GÖZE, Ergun (2002). Peyami Safa. 3. bs. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• GÜNDAY, Rıfat (2006). “Maupassant’ın Güzel-dost (bel-amı) ve Peyami Safa’nın Sözde Kızlar Romanlarında Bir Ahlak Sorunu Olarak Evlilik Dışı İlişki”. TÜBAR, (XX) Güz, ss: 61-103.
• GÜZEL, Ferdi (2012). “Peyami Safa’nın ‘Yalnızız’ Romanında Söz Dizimi”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer, Ankara-Turkey. Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.3415. p. 1425-1435,.
• ÖZCAN, Recai (2014). “Yalnızlık ve Yalan Bağlamında Kurgulanan Üç Roman Kahramanı: Fahim Bey, Samim ve Hayri İrdal”. Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/9 Summer, Ankara-Turkey. Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.7274. p. 813-826.
• POLAT, Adem (2012). “Madde-Ruh Çatışmasından Simeranya’ya Kaçış: Yalnızız” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer, Ankara-Turkey. Doi Number: 10.7827/TurkishStudies. 3507 p. 2177-2182.
• SAFA, Peyami (2007). Yalnızız. İstanbul: Ötüken Yay.
• TOURAİNE, Alan (2014). Modernliğin Eleştirisi. çev: Hülya Uğur Tanrıöver. 9. Baskı, Ankara: Yapı Kredi Yay.