ROMA CUMHURİYETİ’NİN ANADOLU POLİTİKASI VE PERGAMON (BERGAMA) KRALLIĞI’NIN ROLÜ

Yıl 2010, Sayı: 23, 97 - 111, 13.02.2015

Mehmet Kurt

Öz

Roma’nın Doğu Akdeniz politikasının oluşumunda ve Anadolu’da kurmayı düşündüğü idarî düzende en büyük rolü Pergamon Krallığı üstlenmiştir. Bu krallık, Roma’nın hassas dengeler üzerine kurulmuş doğu siyasetinin en büyük politik aktörü olmuştur. Apameia Barışı’ndan sonra Pergamon’a verdikleri statü sayesinde Romalılar, hiç sorumluluk almaksızın Anadolu’yu kendi çıkarları doğrultusunda uzun süre idare edebilmişlerdir. Pydna Savaşı ise, Roma’nın doğu politikası ve diplomasi anlayışında çok büyük bir değişikliği beraberinde getirmiştir. Roma, söz konusu savaşa kadar Hellenistik devletlere karşı yerli dost devletleri destekleyerek, çıkarları doğrultusunda bir denge kuruyordu. Sözü edilen savaşla son Hellenistik devlet olan Makedonya ortadan kalkınca, doğuda fetih politikası izlemeye başladı. Bu makalenin amacı, Roma’nın Hellenistik Dönem Anadolu politikaları içerisinde Pergamon’un rolüne ve Roma-Pergamon ilişkilerinin Anadolu’nun şekillenmesindeki yerine tarihsel bir bakıştır.

Anahtar Kelimeler

Roma Cumhuriyeti, Pergamon Krallığı, Anadolu, Apameia Barışı, Hellenistik Dönem

ROMAN REPUBLIC’S ANATOLIA POLICY AND THE ROLE OF THE PERGAMON (BERGAMA) KINGDOM

Öz

Pergamon Kingdom commited the biggest role in the establishment of the Roman policy for Eastern Mediterranean and in the administrational arrangement they planning to set up in Anatolia. This Kingdom had been the biggest political actor in the eastern policy of Rome, which was established on the delicate balances. Thanks to the status they granted to Pergamon after the Apameia Peace, the Romans could rule Anatolia for a long time in their own interest without taking any responsibilities. On the other hand, Pydna War brought a vast change in the eastern policy and diplomacy understanding of Rome. Until the said war, Rome was establishing a balance in its own interests boyunca supporting the local associates against the Hellenistic states. When the last of the Hellenistic states, Macedonia disappeared with the said war, Rome started to follow an invasion policy in the East. The aim of this article is to provide a historical insight into the role of Pergamon within the Anatolia policies of Rome during the Hellenistic Period and the stats of RomePergamon relations in shaping Anatolia. 

Anahtar Kelimeler

Roman Republic, Pergamon Kingdom, Anatolia, Apameia Peace, Hellenistic Period

Kaynakça

• AKŞİT, Oktay (1983), Manisa Tarihi, Başlangıçtan M.S. 395 Yılına Kadar, İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ARSLAN, Murat (2000), Antikçağ Anadolu’sunun Savaşçı Kavmi Galatlar, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• ARSLAN, Murat (2003), “M.Ö. 188 Yılından M.Ö. 67 yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Tracheia Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuçları”, Adalya, VI, s. 91-118.
• ATLAN, Sabahat (1970), Roma Tarihinin Ana Hatları, İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• BRANDIS, G. (1896). “Die Römische Provinz Asia”, Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, II, pp.1558-1562.
• DEMİRCİOĞLU, Halil (1987). Roma Tarihi, Menşelerden Akdeniz Havzasında Hakimiyet Kurulmasına Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• DIODOROS (1953), Bibliotheke Historikhe (Library of History of Diotorus Sicily), Çeviren: C. H. Oldfather, London: The Loeb Classical Library.
• GIOVANNINI, Adalberto (1982), “La Clause Territoriale de La Paix D’Apamée”, Athenaeum, Nuova Serie Volume Sessantesimo, Fasc. I-II, pp. 224-236.
• GÜNALTAY, Şemseddin (1987), Yakın Şark IV, Perslerden Romalılara Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• HILD, Friedrich-HELLENKEMPER, Hansgerd (1990), Kilikien und Isaurien, Wien: Tabula Imperii Byzantini, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• JONES, A. H. M. (1971), The Cities of The Eastern Roman Provinces, Oxford: At the Clarendon Press.
• KAYA, Mehmet Ali (1996), “III. Makedonya Savaşına Kadar Roma’nın Anadolu Politikası”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XI, s. 211-236.
• KAYA, Mehmet Ali (2005a), “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 38, s. 11-30.
• KAYA, Mehmet Ali (2005b), Anadolu’daki Galatlar ve Galatya Tarihi, İzmir: İlya Yayınevi.
• LEQUENNE, Fernand (1991), Galat’lar, Çeviren: Suzan Albek, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• LIVIUS (1961). Ab Urbe Condita, Ed. E. T. Page, London: The Loeb Classical Library.
• MAGIE, David (1950), Roman Rule in Asia Minor I-II, Princeton University Press, New Jersey.
• MAGIE, David (2001), Anadolu’da Romalılar I: Attalos’un Vasiyeti, Çeviri: Nezih Başgelen-Ömer Çapar, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• MALAY, Hasan (1987), “Batı Anadolu’da Aristonikos Ayaklanması”, Tarih İncelemeleri Dergisi, III, s. 13-48.
• MANSEL, Arif Müfit (1988), Ege ve Yunan Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• MEMİŞ, Ekrem (1993), Eskiçağ Tarihinde Doğu-Batı Mücadelesi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• MITFORD, Terence Bruce-ANDREWS, St. (1980), “Roman Rough Cilicia”, Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, II, 7.2, pp. 1230-1261.
• ÖZSAİT, Mehmet (1982), “Anadolu’da Hellenistik Dönem ve Roma Egemenliği”, İstanbul: Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, 2, s. 280-361.
• ÖZSAİT, Mehmet (1985), Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidya Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• PIGANIOL, André (1939). Historie De Rome, Paris.
• PIGANIOL, André (1944), La Coquête Romaine, Paris.
• POLYBIOS (1954), Historian Prote (The Histories of Polybius), Çeviren: W.R. Paton, London: The Loeb Classical Library.
• RADT, Wolfgang (2002), Pergamon, Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıları, (Çeviren: Suzan Tammer), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• REINACH, Theodor (1895), Mithridates Eupator König von Pontos, Leipzig.
• SEVİN, Veli (2001), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, I, Ankara: Türk Tarik Kurumu Yayınları.
• STRABON, (2000). Antik Anadolu Coğrafyası/Geographika (XII-XIII-XIV), Çeviren: Adnan Pekman, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• TEKİN, Oğuz (2007), Eski Anadolu ve Trakya, Ege Göçlerinden Roma İmparatorluğu’nun İkiye Ayrılmasına Kadar (M.Ö. 12.-M.S. 4. Yüzyıllar Arası, İstanbul: İletişim Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi.
• ÜRETEN, Hüseyin (2005), “Roma Dönemi’ne Kadar Tralleis Tarihi ve Attaloslar ile İlişkileri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 38, s. 196-212.