PERSIAN COUPLETS IN MEHMED RAIF’S WORK WHICH NAMED HÂTIRA-I ESLÂF

Yıl 2010, Sayı: 24, 121 - 144, 13.02.2015

İbrahim Kunt

Öz

Mehmed Râ’if was born in Istanbul in 1863. He completed his primary education in Istanbul, secondary school in Damascus and finally graduated from the Military Academy of Istanbul. Mehmed Raif undertook different assignments in military schools and issued various literary and history books. There are several literary epigrams in Turkish, Persian and Arabic languages in his first book named Nükât-ı Edebiye. Hâtıra-i Eslâf is the second literary study that belongs to him and is in the same style. In the preface section of this book, writer expresses that he aims to explain the Persian and Arabic literary epigrams which are not easy to understand. In this study there are approximately fifty Arabic and Persian literary epigrams, several lines of poetry and poems in Turkish. This book includes staves of date calculation relating to the abjad calculation, mysteries, riddles, and visual poems, humorous and exemplary narrations relating to famous Islamic characters. In this study, Persian poems of Mehmed Raif from his literary work named Hâtıra-i Eslâf are examined and the explanations in some staves which are written in Ottoman Turkish are translated to contemporary alphabet. Also poems without the writers are detected and their writers are identified. According to us this study is the first one related to Hâtıra-i Eslâf and introduces this literary work to the modern literature.  

Anahtar Kelimeler

Mehmed Raif, Hatira-i Eslaf, literary epigrams, abjad calculation, visual poem

MEHMED RÂ’İF’İN HÂTIRA-İ ESLÂF İSİMLİ ESERİNDE BULUNAN FARSÇA BEYİTLER

Öz

Mehmed Râ’if, 1863 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. İlköğrenimini İstanbul’da, liseyi Şam’da, Mekteb-i Harbiye’yi de İstanbul’da tamamladı. Ömrü boyunca askerî okullarda öğretmenlik yapan Mehmed Râ’if, edebî ve tarihî birçok kitap yayımladı. Yayımladığı ilk kitap olan Nükât-ı Edebiyye içerisinde Türkçe, Farsça ve Arapça birçok edebî nükte bulunmaktadır. Hâtıra-i Eslâf onun aynı tarzda yayımladığı ikinci edebî eseridir. Yazar eserin girişinde, Arapça ve Farsçanın kolayca anlaşılmayan edebî nüktelerini açıklamayı hedeflediğini söylemektedir. Eserde elli civarında Arapça ve Farsça edebî nükte ile birçok Türkçe beyit ve mısra bulunmaktadır. Eser; tarih düşürme beyitleri, muammalar, bilmeceler, görsel şiirler, İslam tarihinden meşhur kişilerle ilgili mizahî ve ibret verici hikâyelerden oluşmaktadır. Bu çalışmada, Mehmed Râ’if’in Hâtıra-i Eslâf isimli eserinde bulunan Farsça manzumeler ele alındı; bazı beyitlerde Türkçe yapılan açıklamalar günümüz alfabesine aktarıldı. Ayrıca yazarı belirtilmeyen bazı manzumelerin kime ait olduğu tespit edildi. Yapılan araştırmalara göre, bu zamana kadar üzerinde bir araştırma ve inceleme yapılmamış olan bu eser, ilk kez bilim dünyasına tanıtılmaya çalışıldı. 

Anahtar Kelimeler

Mehmed Râ’if, Hâtıra-i Eslâf, edebî nükteler, ebced, görsel şiir

Kaynakça

• Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Haz. Cemal Kurnaz, I-III., Bizim Büro Basımevi, Ankara 2000
• EYİCE, Semavi, “Mehmed Râ’if Bey”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I- VIII, İstanbul 1993-1995
• EYİCE, Semavi, “Mehmed Râ’if”, TDVİA, XXVIII, Ankara 2003
• Hâfız-ı Şîrâzî, Dîvân-ı Mevlânâ Şemseddîn Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî, be-ihtimâm- i Dr. Yahyâ Karîb, trsz.
• Molla Câmî, Baharistan, Çev.: M. Nuri Gencosman, MEB. Yay., İstanbul 1989
• KIRBIYIK, Mehmet “Nâbî’nin Bazı Şiirlerinde Anlamca Birbirleriyle İlgili Ebced Hesabında Eşitlik Gösteren Kelimelerin Kullanılması Üzerine” Journal of Turkish Studies, V. 31/2, 81-90, 2007.
• Mehmed Râ’if, Mir’ât-ı İstanbul, Haz. Günay Kut, Hatice Aynur, Çelik Gülersoy Vakfı Yay., İstanbul 1996
• ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., İstanbul 2001