İnkılapçı Kanonun İzinde Gerçek Hikâyeye Doğru: Dikmen Yıldızı Okumaları

Yıl 2017, Sayı: 38, 33 - 58, 18.12.2017

Bedia Koçakoğlu , Gülbahar Öztinar

https://doi.org/10.21497/sefad.376386

Öz

Kanon kelimesi yıllar içerisinde seküler kullanımlarıyla beraber farklı
anlamlar kazanmıştır. Ancak kavramın daha çok “kilise yasası”na karşılık gelen
tanımları işlevseldir. Yazın sanatı bağlamında, kanon dinî içerikle ilintili
olarak hâkim “otoritenin ya da otoritelerin kutsadığı iyi yazarlar listesi ve
buna eklenecek isimlere verilen izin ya da onay” şeklinde tanımlanmaktadır.
Bunun yanı sıra kanonik metinler, bir topluluk üyelerinin ortak bağları
anlamalarını sağlayan hikâyeleri ihtiva eder. Ulus-devletlerin oluşumu ile
edebî kanon arasında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Monarşik yönetimin çağdaş
rejime dönüşüm süresi zarfında Türkiye'de de yukarıda bahsi geçen tarzda bir
edebî kanon yaratıldığı görülmektedir. Bu bağlamda Cumhuriyet devrimlerini
öğrenme ve içselleştirme adına çalışmalar ortaya koyan “İnkılap Kanonu”
çerçevesinde çalışmalar yapan yazarlardan biri de Aka Gündüz'dür (1885-1958).
Farklı yazın türlerinde eserler veren sanatçının dönemin inkılaplarından söz
ettiği ve Cumhuriyeti öncelediği eserlerinden birisi de Dikmen Yıldızı'dır. Uluslaşma süreci Türk romanı kapsamında
değerlendirilebilecek olan eserin dört baskısı arasında dikkati çeken
farklılıklar, dönemin sosyal ve siyasal alt yapısını analiz etmede kayda değer
veriler sunmaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışmada öncelikle Dikmen Yıldızı tematik ve kurgusal
açıdan detaylandırılacak bu yolla yazarın eser üzerindeki tasarrufu
belirlenmeye çalışılacaktır. Ardından romanın birbirinden farklı dört baskısı
incelenecek sanatçının kanona bağlı tutumları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kanon, uluslaşma süreci, Aka Gündüz, Dikmen Yıldızı, baskı farklılıkları

In Pursuit of the Revolutionist Canon towards the Real Story: Dikmen Yıldızı Readings

Öz

It is seen that, with different meanings over the
years, the canon word has a religious content in the context of church law,
except for secular uses. In the context of literature, canon is defined as
"the list of good writers that the authorities running society have
blessed, and the permission or approval given to the person to be added to
it". In addition, canonical texts contain stories that make members of a
community understand the common ties between them. There is a strong connection
between the formation of nation states and the literary canon. It seems that
during the transition to the republican regime, the monarchical administration
created a literary canon in Turkey in the same way as above. In this context,
Aka Gündüz (1885-1958) was one of the authors who wrote in accordance with the
revolutionary canon, shaped around Kemalist coterie, to learn and internalize
the Republican revolutions. One of his works in which the author, also worked
on different genres, mentioned about the revolutions of the period and praised
the Republic is Dikmen Yıldızı. Noticeable differences between the four
editions of the work that can be evaluated within the context of the Turkish
novel in the nation-building process present important data for analyzing the
social and political background of the period. In this article, at first,
Dikmen Yıldızı will be examined thematically and fictitiously and by this way,
author’s initiative on the work will be attempted  to be 
determined. Then, the four different editions of the novel will be
examined and the author’s attitudes towards the canon will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Canon, nation-building process, Aka Gündüz, Dikmen Yıldızı, differences in editions

Kaynakça

• ANAR, Turgay (2013). "Türk Edebiyatında Edebiyat Kanonu: Kanon, Kanona Girmek ve Kanona Müdahale". FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi (1): 40-78.
• AYGÜN, Özcan (2002). Edebiyatımızda Popüler Roman ve Aka Gündüz. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• BELGE, Murat (2004). "Türkiye'de Kanon". Kitap-lık (68): 54-59.
• BLOOM, Harold (2014). Batı Kanonu Çağların Ekolleri ve Kitapları. çev. Çiğdem Pala Mull. İstanbul: İthaki Yay.
• ÇIKLA, Selçuk (2007). “Türk Edebiyatında Kanon Ve İnkılâp Kanonu”. Muhafazakâr Düşünce (Toplumsal ve Siyasal Boyutuyla Edebiyat Özel Sayısı) (13-14): 47-68.
• ÇİLLİLER, Yavuz (2015). "Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fikir Akımları". Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries) (10): 45-65.
• DOĞAN, Abide (2014). Aka Gündüz. Ankara: TDK Yay.
• DOĞANER, Yasemin (2004). "Bir Modernleşme Modeli Olarak Atatürk'ün İnkılâpları". Atatürk Dergisi (Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları Enstitüsü Müdürlüğü) (4): 153-187.
• GÜNDÜZ, Aka (1928). Dikmen Yıldızı. İstanbul: İkdam Matbaası. 1. bs.
• GÜNDÜZ, Aka (1940). Dikmen Yıldızı. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi. 2. bs.
• GÜNDÜZ, Aka (1943). Dikmen Yıldızı. İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi. 3. bs.
• GÜNDÜZ, Aka (1974). Dikmen Yıldızı. İstanbul: Toker Yay. 4. bs.
• JUSDANIS, Gregory (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür: Milli Edebiyatın İcat Edilişi. çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yay.
• KARAHANOĞULLARI, Onur (2008). Birinci Meclisin İçki Yasağı (Men-i Müskirat Kanunu). Ankara: Phoenix Yay.
• KOÇAK, Orhan (2004). "Kanon mu, Siz İnanıyor musunuz?". Kitap-lık (68): 60-65.
• KÜLTEGİN, Ögel. "Sigara, Alkol, Uyuşturucu ve Diğer Bağımlılıklar". http://www.ogelk.net/Dosyadepo/tarihce_kogel.pdf [02.08.2017].
• PARLA, Jale (2004). "Edebiyat Kanonları". Kitap-lık (68): 51-53.
• SARIKOYUNCU, Ali (2012). Milli Mücadelede Din Adamları C. II. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
• SEYHAN, Hatice H. (2004). Sakarya Savaşı’nın ve Zaferi’nin Yankıları. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• TEKELİOĞLU, Orhan (2003). “Edebiyatta Tekil Bir Ulusal Kanonun Oluşmasının İmkânsızlığı Üzerine Notlar”. Doğu Batı Düşünce Dergisi (22): 65-77.
• ZÜRCHER, Erik Jan (1998). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yay.