Çağdaş Türk Romanında Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî’nin Postmodern Tüketim Temelinde Yeniden Üretimi

Yıl 2018, Sayı: 39, 311 - 326, 22.06.2018

Bahset Karslı , Muhammet Ali Özdoğan

https://doi.org/10.21497/sefad.443522

Cited By: 3

Öz

Türk tasavvuf geleneğinin en önemli isimlerinden biri olan Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî; düşünceleri, eserleri ve hakkında yapılan çalışmalar dolayısıyla tarihin her döneminde ilgi çeken bir fenomen olmuştur. Diğer taraftan günümüzde Mevlânâ üzerine yapılan çalışmalar onun dini, tasavvufi, felsefi, edebi yönüne yoğunlaşsa da bir kahraman olarak romanlarda yer alması, ona karşı okurların ilgisini yükseltmiştir. Mevlânâ üzerine gelişen bu popüler yönelimin farkında olan yazarlar da Mevlânâ’yı anlatan romanlar üretmiştir. Ancak sanatçılar, romanlarda Mevlânâ’nın eserlerinden yaptıkları alıntıları kendine has üsluplarıyla yorumlamıştır. Mevlânâ üzerine kalem oynatanların yaşadığı dönem ile düşünce yapısı, çalışmaların içeriğini ve yapısını şekillendirmiştir. Genelde bugünün güncel meselelerinden hareket ederek Mevlânâ’nın bu sorunlara nasıl bir çözüm yolu önerdiği üzerinde yoğunlaşan yazarlar bu yolla Mevlânâ’nın mistik gücünden istifade etmişlerdir. Buradan hareketle Mevlânâ, eserlerde kimi zaman toplumun ihtiyaçları doğrultusunda güncellenirken kimi zaman da yeni bir anlatıyla tüketime alet edilmiştir. Neticede Mevlânâ’nın toplumdaki mistik karşılığı ve güncellenen anlatısı, kitap satışlarını etkilemesi denkleminde anlamlandırılmıştır. Bu çalışmada kitap sektöründe ciddi derecede satış rakamları elde eden Ahmet Ümit’in Bab-ı Esrar, Elif Şafak’ın Aşk, Sinan Yağmur’un Aşkın Gözyaşları romanında Mevlânâ’nın postmodern bir tüketim unsuru olarak kullanılması ele alınmıştır. Makale, tarihsel ve mistik roman karakterlerine olan ilgi nedeniyle Mevlânâ’nın postmodern bir söylemle tüketim merkezli ele alınışının analizini amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Türk romanı, mistisizm, Mevlânâ, tüketim, postmodernizm

Reproduction of Mawlana Jalaluddin Rumi on the Basis of Postmodern Consumption in Modern Turkish Novel

Öz

Mawlana Jalaluddin-i Rûmi, one of
the leading names of Turkish Sufi tradition, has always been an attractive
phenomenon thanks to his thoughts, works and studies about him throughout
history. On the other hand, while studies about Mawlana are concentrated on his
religious, sufi, philosophical and literary aspects at the present time, that
he is involved in novels as a hero/ character increases readers’ attention to
him. Authors who are well aware of this popular tendency towards Mawlana
produce novels about him. However, authors reinterpret quotations from the
works of Mawlana in their novels with their own styles. The mentality and the
period of the novelists writing on Mawlana shape the content and the form of
their studies. Authors who generally focus on how Mawlana would suggest
solutions to today’s current problems take advantage of his mystic power. From this point of view, in some
works, Mawlana is updated in accordance with society’s needs and in some other
works he is abused by consumption with a new kind of narrative. Eventually
Mawlana’s mystic aspect in society and his updated narrative make sense with
the rate affecting book selling. In this study, the use of Mawlana as a
postmodern consumption element in Ahmet Umit’s Bab-ı Esrar, Elif Şafak's Aşk (The Forty Rules of Love: A Novel of Rumi), Sinan Yağmur’s Aşkın
Gözyaşları (Tears of Love),
which achieve notable sale results in the market, is examined. This article
aims to analyse the consumption-centric handling of Mawlana with a postmodern
discourse due to the interest of historical and mystical novel characters.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish novel, mysticism, Mawlana Jalaluddin Rumi, consumption, postmodernism

Kaynakça

• Argunşah, Hülya (2016). Tarih ve Roman. Ankara: Kesit Yay.
• Baudrillard, Jean (2008). Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliçaylı-Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bauman, Zygmunt (2011). Postmodern Etik. çev. Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bauman, Zygmunt (2012). Küreselleşme. çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bauman, Zygmunt (2017). Akışkan Modernite. çev. Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Can Yay.
• Bell, Daniel (2014). Kutsalın Dönüşü. çev. Ali Köse. İstanbul: Timaş Yay.
• Berger, Peter L (2015). Kutsal Şemsiye. çev. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yay.
• Berger, Peter L.–Luckmann, Thomas (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası. çev. Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Yay.
• Berger, Peter L.–Luckmann, Thomas (2015). Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi. çev. Mustafa Derviş Dereli. İstanbul: Heretik Yay.
• Börekçi, Gülenay. “En Derin Yaralar Ailede Açılır”. http://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/651253-en-derin-yaralar-ailede-acilir [15.01.2017].
• Çetişli, İsmail (2004). Metin Tahlillerine Giriş 2: Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yay.
• Çiftçi, Adil (1999). Toplum Bilim Yazıları. İzmir: Anadolu Yayın Dağıtım.
• Ecevit, Yıldız (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yay.
• Emre, İsmet (2004). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yay.
• Featharson, Mike (2007). Consumer Culture and Postmodernism. London: Sage Publication.
• Forster, Edward Morin (2001). Roman Sanatı. çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yay.
• Göle, Nilüfer (2011). Melez Desenler. İstanbul: Metis Yay.
• Gümüş, Semih (2015). Modernizm ve Postmodernizm. İstanbul: Can Yay.
• Günay, Ünver (2014). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yay.
• Güngör, Erol (1998). İslam'ın Bugünkü Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yay.
• Hürriyet Gazetesi. “Mevlânâ yılına özel takı koleksiyonu: Hoşgörü”. http://www.hurriyet.com.tr/mevlana-yilina-ozel-taki-koleksiyonu-hosgoru-5728080 [26.01.2017].
• İbn Haldûn (2009). Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yay.
• Jameson, Fredric (2008). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. çev. Nuri Plümer-Abdulkadir Gölcü. Ankara: Nirengi Kitap.
• Köse, Hüseyin (2011). “Tüketim Toplumunda Bir ‘Sosyal Beden’ Kurgusu Olarak Kadın”. Selçuk İletişim Dergisi 6 (4): 76-89.
• Kurt, Abdurrahman (2014). Din Sosyolojisi. İstanbul: Sentez Yay.
• Mcrobbie, Angela (1998). Postmodernism And Popular Culture. London: Routledge.
• Nasr, Vali (2012). İslami Sermayenin Yükselişi. çev. İhsan Durdu. İstanbul: Ufuk Yay.
• Ok, Şaban (2013). İlk Marka Hz. Adem mi?. Ankara: Elma Yayınevi.
• Özbolat, Abdullah (2015). Kapitalizme Eklemlenme. Adana: Karahan Kitabevi.
• Özdemir, Cüneyt (2012). Aşkın Gözyaşları Kitabı’nın Yazarı Sinan Yağmur 5N1K'da. https://www.youtube.com/watch?v=tCbkW39gtP8 [15.01.2017].
• Özdoğan, Muhammet Ali (2017). Çağdaş Türk Romanında Mevlânâ’nın Postmodern Bir Tüketim Unsuru Olarak Kullanılması. Yüksek Lisans Tezi. Antalya. Akdeniz Ü.
• Sazyek, Esra (2013). “Elif Şafak'ın Romanlarında Çok Kültürlülük Aracı Olarak Tasavvuf”. Bilig 66: 205-208.
• Serdar, Ziyaüddin (2001). Postmodernizm ve Öteki. çev. Gökçe Kaçmaz. İstanbul: Söylem Yay.
• Şafak, Elif (2009). Aşk. çev. Kadir Yiğit Us. İstanbul: Doğan Kitap.
• Şafak, Elif (2017). “Meine Türkei ist so tot wie meine Großmutter”. Der Spıegel. http://www.spiegel.de/kultur/literatur/tuerkei-elif-shafak-ueber-die-lage-nach-dem-reina-terroranschlag-a-1129285.html [11.01.2017].
• Tekin, Mustafa (2003). Kutsalın Serüveni. İstanbul: Açılım Kitap.
• Tekin, Mustafa (2012). Mevlana Pergelinde Toplum. İstanbul: Rağbet Yay.
• Türkeş, Ömer (2012). “Küreselleşme Sürecinde Türk Romanının Sosyolojik Analizi”. Edebiyat Sosyolojisi. ed. Köksal Alver. Ankara: Hece Yay. 263-305.
• Ümit, Ahmet (2008). Bab-ı Esrar. İstanbul: Doğan Kitap.
• Weber, Max (2004). Sosyoloji Yazıları. çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yay.
• Yağmur, Sinan (2011a). Aşkın Gözyaşları Hz. Mevlâna. Konya: Karatay Akademi Yay.
• Yağmur, Sinan (2011b). Aşkın Gözyaşları Kimya Hatun. Konya: Karatay Akademi Yay.
• Yağmur, Sinan (2012). Aşkın Gözyaşları Tebrizli Şems. Konya: Karatay Akademi Yay.
• Zorlu, Abdulkadir (2003). “Batılı Bir Yaşam Tarzı Olarak Tüketim: Türkiye’de Tüketim Ürünlerinin ve Kültürünün Tarihi Gelişimi”. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E- Dergi. http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/zorlu_makale.pdf [12.12.2017]. SEFAD