Tobacco Trade In The Ottoman State: Example Of Adana Tobacco Factory Owned By Aslıoğlu Serahim

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 622 - 634, 30.11.2021

Sezgin Zabun

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.995203

Cited By: 2

Öz

Tobacco spread to the world from America. Therefore, it has a lifespan of 500 years in the world outside of America. Native Americans also used tobacco in therapeutic and religious rituals. After geographical discoveries, tobacco came to Europe via Spain was consumed in many different forms (cigarette, coiled tobacco, pipe, cigar, hookah tobacco, snuff, chewing tobacco). It has also been suitable for many diseases (cough, asthma, headache, stomach ailments, gynecological diseases, etc.). Although it is accepted as the cause of many diseases, especially cancer, many people cannot give up even if they want to because of its habit-making feature.
Arriving in Europe in the early 1500s, tobacco soon reached the Ottoman Empire through sailors. With the belief that it is therapeutic, its habit-forming feature made tobacco an essential industrial plant quickly. The Duyunu Umumiye, which came to collect its receivables from the Ottoman Empire and the multinational Reji Company, established within this framework and achieved a 10-year Monopoly, controlled tobacco production, consumption and trade. Both Adana Külahçılar and Tobacco Factory were engaged in producing and trading tobacco products within this framework. In this study, it is tried to present the economic data about the tobacco factory in Adana Külahçılar that was handed over to Aslıoğlu Serahim Efendi.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Tobacco, Adana, Külahçılar Bazaar

Osmanlı Devletinde Tütün Ticareti: Aslıoğlu Serahim’e Ait Adana Tütün Fabrikası Örneği

Öz

Tütün dünyaya Amerika'dan yayıldı. Bu nedenle Amerika dışındaki dünyada geçmişi 500 yıl kadardır. Amerikan yerlileri tütünü tedavi edici olarak ve dini ayinlerde kullanmışlardır. Tütün coğrafi keşiflerden sonra İspanya aracılığıyla Avrupa'ya getirilmiştir. Avrupa’da sigara, sarmalık nargile, enfiye, çiğnemelik gibi pek çok farklı formda tüketilmiştir. Baş ağrısı, mide hastalıkları, kadın hastalıkları gibi pek çok hastalığı da iyi geldiği iddia edilmiştir. Günümüzde pek çok hastalığın, özellikle de kanser hastalıklarının sebebi olarak kabul edilse de alışkanlık yapma özelliği nedeniyle pek çok kişi istediği halde vazgeçememektedir.
1500'lü yılların başında Avrupa'ya gelen tütün, kısa süre sonra denizciler aracılığıyla Osmanlıya ulaştı. Tedavi edici olduğu kanaati ile birlikte alışkanlık yapma özelliği tütünü kısa zamanda önemli bir sanayi bitkisi yaptı. Osmanlı'dan alacaklarını tahsil etmeye gelen Düyun- u Umumiye ve bu çerçevede kurulan ve 10 yıllık Tekel elde eden çok uluslu Reji Şirketi, tütün üretimini, tüketimini ve ticaretini kontrol etmiştir. Adana Külahçılar da Tütün Fabrikası da bu çerçevede tütün mamülleri üretimi ve ticareti yapmıştır. Bu çalışmada Adana Külahçılarda bulunan tütün fabrikasının Aslıoğlu Serahim Efendiye devir teslimine ait Osmanlı arşiv belgesi esas alınarak söz konusu fabrikayla ilgili ekonomik veriler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Tütün, Adana, Külahçılar Çarşısı

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet ve Öztürk, Said ( 2000), Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, İstanbul.
• Aydın, Melikşah; Kaya, Perihan Hazel; Karaçor, Zeynep, (2019, Osmanlı İmparatorluğu’nda Özelleştirme Faaliyetlerine Örnek Olarak Reji Tütün İdaresi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, Sayfalar 18 – 28.
• Çadırcı, Musa (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Yayınları, Ankara.
• Demir, ,Kenan, (2019), Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Basınında Tütün Tarımı Ve Reji Şirketi, Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute Volume: 22 - Issue: 41, June 2019, Sayfalar 419-445.
• Genç, Mehmet, (2010 ), Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yay., İstanbul.
• Güran, Tevfik, (2017), Resmi İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• İnalcık, Halil (2000), Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt 1-2, Eren Yayınları, İstanbul.
• Kazgan, Gülten, (1999),Tanzimat’tan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Kütükoğlu, Mübahat, (2013), Balta Limanı’na Giden Yol Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri ( 1580-1850 ), TTK, Ankara.
• Lewis, Bernard, (1993), Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), TTK Yay., Ankara.
• Pamuk, Şevket, (2014), Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadî Tarihi, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• Seyidoğulları, Mustafa, (2009 ), Tütün ve Tütün Kontrolü, Türk Toraks Derneği, Ankara.
• Toprak, Zafer, (2017 ), Türkiye'de Milli İktisat 1908-1918, Doğan Kitap, İstanbul.
• Yılmaz, Fehmi, (2012), Tütün, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 42. İstanbul, s: 1-4.